حیزب و ڕابەرایەتی شۆڕش.. دیمانەی حەسەن ساڵحی لەگەڵ حەمید تەقوایی
وەرگێڕانی:کاوە عومەر
دەقی ئەم نوسراوە بە پشتبەستن بە چاوپێکەوتنێک لەگەڵ کەناڵ جەدید ئامادەکراوە
حەسەن ساڵحی: دیارە هیچ شۆڕشێک بەبێ ڕابەرایەتی ناتوانێت سەربکەوێت. پرسیار ئەوەیە ئایا چ هێزێک دەتوانێت ئەم ڕۆڵە لە شۆڕشی ژن ژیان ئازادیدا بگێڕێت؟ پێت وایە ڕێبەری شۆڕش دەبێ چ سیفەتێکی هەبێت؟
حەمید تەقوایی: بێگومان تایبەتمەندی یەکەم ئەوەیە کە هێزی پێشەنگ دەبێت هێزێکی شۆڕشگێڕ بێت. بەو مانایەی کە لە بیرکردنەوەی ئەودا، لە سیاسەتەکانیدا، لە بەهاکانیدا، شۆڕش و ژێرەوژوور کردنی نەزمی هەبوو بە دەسەڵاتی جەماوەری خەڵک، جێگەیەکی ناوەندی و سەرەکیی هەیە. لەبنەڕەتدا هێزێکی لەم شێوەیە زۆر پێش شۆڕش چالاک بووە و سیاسەتەکانی بۆ خەڵک ناسراون. بۆیە ئەم تایبەتمەندییە بە ئاسانی دەناسرێتەوە. هەر ئەوەندە بەسە بۆ خەڵک چاوێک بە مێژووی چالاکی و هەڵوێست و سیاسەتەکانی حزب و هێزە سیاسییەکانی ئێستا بخشێنێت و بزانێت کام لایەنە زۆر پێش ڕاپەڕینی ئێستا ئاڵای شۆڕشی هەڵکرد، شۆڕشی وەک تاکە ڕێگەی ڕزگاری بۆ کۆمەڵگە ڕاگەیاند ، و داوای لە خەڵک کرد کە دژی هەموو ڕژێمی کۆماری ئیسلامی بە هەموو باڵەکانییەوە، سەوز و وەنەوشەیی، و ئیسلامی “چاک و خراپ”ەوە هەستن و حکومەت بڕوخێنن. بە بڕوای من ئەمە یەکەم نیشانەیە. حیزبێک و هێزێکی سیاسی دەتوانێ ڕۆڵی ڕابەرایەتی بگێڕێت، کە بە کردەیی و بەپراکتیکی و لە مێژووی چالاکییەکانیدا، شۆڕشگێڕ و ئاڵاهەڵگری شۆڕشە لە پێناو لێدان لە سیستەمی هەبوو و دامەزراندنی جیهانێکی باشتر و مرۆڤدۆستانە بە هێزی شۆڕش.
نیشانەی دووەم، نوێنەرایەتیکردنی ناڕەزایەتی و ڕەخنەیەکی قووڵە بەرامبەر بە تەواوی نەزمی هەبوو و دژی کۆماری ئیسلامی بە هەموو یاسا و فراکسیۆن و سیاسەتەکانییەوە، دژی حیجاب و لە سێدارەدان، دژی ئیسلام و تۆڵەسەندنەوە و هەموو پیرۆزییەکان و تابوەکانی ئیسلام. لەم حاڵەتەدا ئەندامێکی حیزب دەتوانێت نوێنەرایەتی “نا”ێکی قووڵ و هەمەلایەنە بکات بۆ شۆڕشی ئێستا بۆ تەواوی سیستەم و حکومەتی کۆماری ئیسلامی کە ماوەیەکی زۆرە ئاڵای ئەم ڕەخنە و ناڕەزایەتییە هەمەلایەنەیەی هەڵکردووە .
ئاماژەیەکی دیکە ئەوەیە کە حیزبی جێگامەبەست دەتوانێت لە دڵی ئەم شۆڕشەدا وەک هێزێکی یەکگرتووی خەڵک بەرامبەر بە کۆماری ئیسلامیدا مامەڵە بکات و لەم ڕاستایەدا ڕۆڵێکی جەوهەری بگێڕێت. یەکگرتوویی خەڵک لە دژی کۆماری ئیسلامی هۆکار و بناغەی بابەتیی هەیە. زۆرینەی خەڵکی ئێران لە هەڵاواردن لە ئاستە جیاجیاکان، لە هەژاری و نەبوونی بژێو، لە بێ مافی، لە سەرکوت و تاوانەکانی حکومەت هاتووهاواریان لێ بەرزبووەتەوە و شۆڕشیش هەر بەو هۆیەوە دروست بووە. ئەم هەلومەرجە بابەتیانە دەتوانێ بنچینە و میحوەری یەکڕیزیی خەڵک و ئامانجی پێویستی حیزب و ئاڵاهەڵگری ئەم یەکڕیزییە بێت و لە سیاسەت و هەڵوێست و ئەدای خۆیدا نوێنەرایەتی یەکڕیزی و تەبایی فراوانترین بەش دەکات لەخەڵکی ناڕازی لە دۆخی ئێستا.
بەگوێرەی ئەو پێناسەیە، یەکگرتوویی لەسەر بنەمای یەکڕیزیی خەڵک لە دەوری بەها هاوبەشە مرۆییەکان مومکینە و هەر بۆیەش نیشانەی داهاتوو ئەوەیە کە کام لایەن یان هێزی سیاسی نوێنەرایەتی بەها ئینسانییەکان دەکات و پارێزگاری لێ دەکات. حیزبێک کە نەک هەر بە قسە و ئیدیعا، بەڵکو بە کردار، لە مێژووی خەباتەکانیدا، و لە چالاکیی و هەڵوێست و سیاسەتەکانیدا، ئینسان و بەها ئینسانیە جیهانیەکان خاڵی بەهێزی بێت. پیرۆزییەکانی وەک ئایین، نەتەوە، نەتەوە و ئێرانیبوون تەنیا تەنها دەبنە هۆی هەڵاواردن و کوتلەگەرایی لە نێوان خەڵکدا. جیاوازی و شوناسە میللی و نەتەوەیی و ئایینی و ڕەگەزی و نەژادیەکان هەموویان دژە ئینسانی و هۆکاری دابەشکارین. بۆیە ڕەخنە لەئەم جۆرە پیرۆزییە خۆی پایەیەکی گرنگی پتەوکردنی یەکڕیزی و تەبایی نێوان جەماوەری خەڵکە. حیزبی ڕابەری شۆڕش دەبێت هەڵگری بەها ئینسانیەکان و ڕەخنەگرێکی بەردەوامی تابۆ و ئەو پیرۆزییانە بێت کە دەبنە هۆکاری هەڵاواردن.
و لە کۆتاییدا نیشانەیەکی گرنگ ئەوەیە کە ئەو حیزبە یان هێزەی کە بانگەشەی ڕابەری خۆی دەکات، دەسەڵات و پێگە و توانای ئەوەی هەیە کە وەک هێزێک بتوانێت کۆماری ئیسلامی بڕووخێنێت و داواکاری و ئامانجەکانی شۆڕش بەدیبهێنێت، متمانەی خەڵکی هەبێت. حیزبێک کە ئەگەری ڕوخانی تەواوی حکوومەتی کۆماری ئیسلامی وتێکشکاندنی سیستەمی ھەڵاواردن و ھەژاری و بێ مافی ھەیە دەخاتە ڕوانگەی کۆمەڵگاوە و خەڵکیش لە ڕوخساری ئەم حیزبەدا، لە سیاسەت و چالاکییەکانیدا،ئەو تواناییە ببینن کە دەتوانێت شۆڕش بە سەر سەرکەوتن بگەیەنێت
به کورتی ئه مانه ئه و نیشانه سه ڕه کیانه ن که حزبێک یان هێز و ڕێکخراوێکی سیاسی ده که نە شایسته ی ڕابەرایە تیکردنی شۆڕش.
حەسەن ساڵحی: ئێوە زۆر جار جەختتان لەسەر ئەوە کردووەتەوە کە ڕابەرایەتی شۆڕش لە خودی شۆڕشدا دێتە دەرەوە. ئایا ئەمە بەو مانایەیە کە بەدەستهێنانی ڕابەرایەتی تەنیا بەندە بە چالاکیی هێزەکان لە خودی پرۆسەی شۆڕشدا؟ ئایا مێژووی حیزب و هێزەکانی پێش شۆڕش هیچ ڕۆڵێکی نییە؟
حەمید تەقوایی: بە دڵنیاییەوە ڕۆڵی هەیە. ئەو ڕوونکردنەوەیەی لە پرسیاری یەکەمدا دام، ئەبێت ئەوبابەتەی ڕوون کردبێتەوە کە مێژوو و ڕابردووی حزبەکان چەندە گرنگە. خاڵی کۆتایی ئەم باسە کە لە دڵی شۆڕشی ڕابەرایەتی دروست دەبێت ئەوەیە کە ناتوانرێت پێش شۆڕش بگوترێ کام حزب یان هێز دەبێتە ڕابەری. لەبەرئەوەی ئێوە هەر مێژوو و هەر چالاکییەکتان هەیە، ئەو قۆناغەی کە قۆناغی ئەدای ئێوە و هەڵوێستەکانتان دیاری دەکات – ئێوە وەک حزب و هێزێکی چالاکی سیاسی- لە دڵی شۆڕشدایە. هەڵوێستت پەیوەستە بەوەی کە لە سەردەمی شۆڕشدا چی دەکەیت. کاتێک کۆمەڵگا بۆ ڕووخاندنی حکومەتێک هەڵدەستێت، کە پێناسەی شۆڕشە، ئەوا نیشانەی گرنگ لە پێوەندی لەگەڵ خودی شۆڕشی ئێستادا دەبنە پێوەرەکانی خەڵک. یەکێک لەو نیشانانە، وەک لە سەرەوە ئاماژەم پێدا، ئەوەیە کە کام لایەن بەڕاستی دەتوانێت ئاڵای نەویستنی خەڵک بێت، “نا”ی خەڵک، ناڕەزایەتی خەڵک بێت بەرامبەر بە حکومەت. چ حیزبێک دەتوانێت لە ناو پێشهاتە شۆڕشگێڕییەکاندا لە پێشەوەی ڕیزەکەدا بوەستێت، واتە لە دۆخێکدا کە وەک دەزانرێت کۆمەڵگە لە یەک ڕۆژدا ئەزموونی دەیان ساڵەی کۆدەکاتەوە، و نیشانی بدات کە بە ڕاستیدا ئاڵا هەڵگری ڕەخنەی قووڵ خەڵک و ناڕەزایەتی قووڵی خەڵکە بەرامبەر بە تەواوی ئەو بارودۆخەی کەیە. لە کاتی شۆڕش و خۆپیشاندان و گردبوونەوە و مانگرتن و دانیشتن و هێرشکردنە سەر ئۆرگانەکانی حکومەت و دواجار ڕاپەڕینی چەکداری، هەموو ئەمانە ڕوودەدەن. لە هەموو ئەم پێشهاتانەدا هەر لایەنێک لە کوێ دادەنرێت، چی دەکات، چ ڕێنمایی و بانگەوازێک دەدات، لە چ سیاسەتێک بەرپرسیارە و ئەم جۆرە پێوەرانە بە تەواوی یەکلاکەرەوەن.
ئەمەش بەو مانایەیە کە من دەڵێم حیزب یان هێزی پێشەنگی شۆڕش لە دڵی شۆڕشدا دروست بووە. بێگومان ئەگەر حیزبێک خاوەنی مێژوو و سیاسەت و پراکتیک و ئەزمونی پێویستی ساڵانی پێش شۆڕش نەبێت، ئەوا ناتوانێت بەو تایبەتمەندییانە گەشە بکات. ئەم ئەزموونە دەبێ ساڵانێک پێش شۆڕش بوونی هەبێت بۆ ئەوەی حیزبێک لە دڵی شۆڕشدا سەرکەوێ. ئەگەر حیزب و هێزێک خاوەن مێژوویەکی وا نەبیت، بە سروشتی خۆی لە باسی ڕابەردایەتیدا جێگایەک نادۆزیتەوە. بە دڵنیاییەوە مێژوو و بەهاکانی سیاسەتی حیزبەکانی پێش شۆڕش ڕۆڵێکی یەکلاکەرەوە دەگێڕن لە پێگەی خۆیان لە سەردەمی شۆڕشدا. بەڵام لە هەر حاڵەتێکدا ئەوە شۆڕشە کە دیاری دەکات کام حزب شایستەی ڕابەرایەتیکردنە.
حەسەن ساڵحی: نزیکەی ٥ساڵ لەمەوبەر لە پلینۆمی٤٨ حیزبدا وتارێکتان بە ناونیشانی حزبی ڕابەری شۆڕش بوونی هەیە پێشکەش کرد. کە بە دەقی نووسراویش بڵاوکرایەوە. ئێوە حیزبتان بە شایستەی ڕابەرایەتیکردنی شۆڕش ناساند. بۆچی وا بیر دەکەیتەوە؟
حەمید تەقوایی: ئەو باسەی باست کرد پەیوەندی بە پێشهاتەکان و ڕاپەڕینەکانی ساڵی ١٣٩٦ەوە هەبوو. ئەمڕۆ ئەو نیشانانە و ئەو خاڵانەی کە لەوێ باسم کرد زۆر زیاتر جێبەجێ دەکرێن. با چەند نموونەیەک بهێنمەوە.
لەم شۆڕشەدا، لەم قۆناغەدا پرسی حیجاب و بزووتنەوەی جەماوەری دژ بە حیجاب ڕۆڵێکی بەرچاوی هەبووە. بزووتنەوەی قەدەغەکردنی حیجاب ئەوەندە بەربڵاوە کە ڕژیمی بەتەواوی سەرلێشێواو و بێ ئومێد کردووە. حکومەت هەموو دەسەڵاتی دۆزەخی خۆی بەکاردەهێنێت، هەر لە پڕۆژە یاسای حیجاب و پاکیزەیی، دەوریەی ڕێنمایی(گەشتی ئیرشاد)، تا دەگاتە گرتن و دەستبەسەرکردن، هەڕەشە و هتد و هتد، بەڵام هێشتا دەبینیت ئەم جوڵەی بێ حیجاب بەردەوامە و فراوانتر دەبێت. پێم وایە هەموو چاودێرێک درکی بەوە کردووە کە بزووتنەوەی ژنان دژ بە حیجاب بەرەیەکی گرنگی شۆڕشە لە ئێراندا. پرسیاری من ئەوەیە کە ئەو حیزبەی کە هەمیشە حیجابی وەک دەرکەوتەی ئاپارتایدی سێکسی ناساندووە و شەڕی کردووە لە دژی و ڕۆژی جیهانی بێ حیجابی ڕاگەیاندووە و یادی کردووەتەوە و حیجابیشی بە ئاڵای ئیسلامی سیاسی و کۆنەپەرستی ئیسلامی زانیوە و ناساندویەتی نەک تەنیا لە ئێراندا بەڵکو لە هەموو جیهاندا. ، کام حزبەیە؟ بەدەر لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری دەتوانی هێزێکی تر بدۆزیتەوە کە خەباتێکی وای لە دژی حیجاب وەک ئەرکێکی هەمیشەیی دانابێت؟ لە ساڵی ١٣٥٧ەوە دامەزرێنەرانی ئەم حیزبە چالاکانە دژی حیجابی ئیجباری هاتنە سەر شەقامەکان. لە سەردەمێکدا کە زۆرێک لە ڕێکخراوە چەپەکان پرسی حیجابیان بە لاوەکی و ناپەیوەندیدار بە ژنانی کرێکار دەزانی، ئێمە دژی ئەم هەڵوێستە وەستاینەوە. خەباتی ئێمە و زۆرێک لە تێکۆشەرانی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی ژنان لە دژی حیجاب بە درێژایی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی بەردەوام بووە و ئەمڕۆ دەبینین کە بووەتە بەرەیەکی گرنگی شۆڕش.
خاڵێکی تر خودی پێکهاتنی شۆڕشێکە کە لە جیهاندا بە شۆڕشی ژنان ناسراوە. بیست ساڵ لەمەوبەر بوو کە مەنسوور حیکمەت، ڕابەر و دامەزرێنەری ئەو حیزبە، پێشبینی ئەوەی کردبوو کە شۆڕشی داهاتووی ئێران شۆڕشی ژنان دەبێت و ڕێکخستنی شۆڕشی ژنان کە لەسەر بنەمای ئەمە پێکهاتبوو، ئەم ئاڵایەی بە بەرز ڕاگرت . ئەمڕۆ دۆست و دوژمن دان بەسروشتی ژنانەی شۆڕشی ئێستا دەنێن.
فاکتەرێکی دیکە ئەوەیە کە لە کۆتا کۆنگرەی حیزبدا کە نزیکەی ساڵێک پێش دەستپێکردنی شۆڕش بەسترا، پەیامی ئێمە بۆ خەڵک ئەوە بوو کە هەموومان پێکەوەین. لەم پەیامەدا ڕامانگەیاند کە ئێمە، کرێکاران، ژنان، لاوان، خانەنشینان و مامۆستایان، قوتابیان، جووتیاران و هەموو خەڵک یەکگرتوو و پێکەوە بۆ ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی لەکەناری یەکداین.
لەو کاتەدا تەنانەت زۆرێک لە چەپەکانیش بە بیانووی ئەوەی شۆڕشی کرێکارییە و هتد دژی ئەم پەیامە وەستانەوە – دیارە لە شۆڕشی کرێکاریدا باقی خەڵک تەماشاکەرن! ئێمە بانگەوازمان کرد ئەمڕۆ “هەموومان پێکەوەین” ئایکۆنی ئەم شۆڕشەیە. گوتار و ڕەوتێکی شۆڕشە لە کۆمەڵگا و لە سۆشیال میدیادا.
خاڵی دواتر ئەوەیە کە ئێمە هەمیشە لە ئێراندا دژی ئاپارتایدی جێندەری خەباتمان کردووە. حیزبەکەمان دەستەواژەی هەڵاواردنی ڕەگەزی خستە ناو ئەدەبیاتی ناڕەزایەتی ئێرانەوە. ئێمە حیجابمان بە دەرکەوتن و دیواری ئاپارتایدی جێندەری زانی و ڕامانگەیاند کە کۆماری ئیسلامی ئەبێت وەک حکومەتی ئاپارتایدی ڕەگەزی لە باشووری ئەفریقا بایکۆت بکرێت. پرسی ئاپارتایدی جێندەری و ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەری و بە تایبەتی نیشاندانی حیجاب وەک دیوارێکی ئاپارتایدی جێندەری بەشێک بووە لە هەوڵ و چالاکیی بەردەوامی حزبی ئێمە. ئەمڕۆ ٨ شارەزای نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایدەگەیەنن کە پڕۆژە یاسای پاکیزەیی و حیجاب جۆرێکە لە ئاپارتایدی جێندەری و نموونەی تاوانی دژ بە مرۆڤایەتییە و پێویستە کۆماری ئیسلامی بەم هۆیەوە مەحکوم بکرێت.
لە شەڕی لەسێدارەداندا، ئەمڕۆ دەبینین کۆمەڵگەڕایدەگەیەنێت کە پێویستە “لەسێدارەدان بۆ هەر تاوانێک” قەدەغە بکرێت. “هەموویان پێکەوە دژی لەسێدارەدان” ڕادەگەیەنێت. ئەوە حیزبی ئێمە بوو کە لەسێدارەدانی بە کوشتنی بە ئەنقەستی دەوڵەتی زانی و هەر لەسەرەتاوە ڕایگەیاند کە دەبێت سزای لەسێدارەدان هەڵبوەشێتەوە. لە سێدارەدان باش و خراپی نییە، مەرجی ڕەزامەندی خێزان و هەڵوەشاندنەوەی هەنگاو بە هەنگاو لە سێدارەدانمان نییە. پێویستە لە سێدارەدان بە هەر هۆکارێک و هەر تاوانێک هەڵبوەشێتەوە. و ئێستا ئەمە گوتاری کۆمەڵگایە.
نموونە زۆرن و کات نییە زیاتر ڕوون بکەینەوە. ئەمانە ئەو ڕاستییانەن نیشان دەدەن کە ئەو حیزبەی شایستەی ڕابەرایەتیکردنی شۆڕشە، حزبی کۆمۆنیستی کرێکارییە. ڕەنگە هەندێک ئەمە بە بەخودا هەڵدان بزانن. بەڵێ ئێمە ئەم ئیدیعایەمان هەیە، بەڵام ئەم بابەتە بناغەیەکی بابەتیی و ڕاستەقینەی هەیە و لەسەر ئەدای کارکردن، لەسەر پراکتیکی کۆمەڵایەتی، و لەسەر مێژووی خەباتی دەیان ساڵەی حیزبەکەمان دامەزراوە. ئەم ئیدیعایە لەسەر بنەمای قسەیە، نەک تەنها لەسەر بنەمای سیاسەت و هەڵوێست و بەرنامەی ڕاگەیەندراومان. هەرچەندە ئەوەی ئێمە دەیکەین، ئەوانی تر تەنانەتوەک قسەش باسی ناکەن. کارنامەی پراکتیکی ئێمە پشتگیری ئەم بۆچوونەیە.
لە هەلومەرجی ئەمڕۆی ئێراندا زۆر گرنگە حیزبێک هەبێت کە شایستەی ڕابەرایەتیکردنی شۆڕش بێت. لە شۆڕشەکانی ناوبراو بەهاری عەرەبیدا هیچ حیزبێک بەو تایبەتمەندیانەوە بوونی نەبوو لەبنەڕەتدا هەر بەو بەهۆیەشەوە بوو ئەو شۆڕشانە سەرنەکەوتن.
ئەم حیزبە ئەمڕۆ لە ئێران بوونی هەیە. کێشەکە لەوەدایە کە پێویستە ئەم حیزبە لەسەر ئاستی جەماوەری بناسرێت، بەڵام خودی بوونی ئەم حیزبە جیاوازییەکی بنەڕەتییە لە نێوان هەلومەرجی سیاسی ئەمڕۆی ئێران و میسر لە سەردەمی شۆڕشی مەیدانی تەحریر یان شۆڕشی ئێران لە ساڵی ١٣٥٧.
حەسەن ساڵحی: هەندێک پێیان وایە ناوی کۆمۆنیزم بەربەستە. دەڵێن بە هۆی مێژووی یەکێتی سۆڤیەت و چین و پڕوپاگەندەی شەڕی سارد و هتد، خەڵک بۆچوونێکی باشیان نییە سەبارەت بە کۆمۆنیزم. ئێوە لەم بارەیەوە چۆن بیر ئەکەنەوە؟
حەمید تەقوایی: هەر لەبەر ئەمەشە کە ئێمە بۆ خۆ جیاکردنەوەمان لە “کۆمۆنیزم”ی ڕووسی و چینی وهتد خۆمان ناونا حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری. وە ئەوەش تەنها ناونانێک نییە، لە هەڵوێست و کردارەکانماندا، لە سیاسەتەکانماندا و لە تیۆرییەکانماندا، لە بەرنامە و ستراتیژەکەماندا، ئێمە بە تەواوی دان بە کۆمۆنیزمی بلۆکی سۆڤیەت و چین، کۆمۆنیزمی ئەوروپی و کۆمۆنیزمی چریکی و هەموو ئەوجۆرە ڕەوتانەی کە هەمان وێنەی نەرێنیان لە کۆمۆنیزم نیشانداوە، ئێمە خۆمان لەم کۆمۆنیزمانە جیاکردۆتەوە. وە ئێمە ئەم پڕوپاگەندەی شەڕی ساردەی کە لە بنەڕەتدا لەسەر ئەم وێنە نەرێنییە بنیاتنراوە، لە بیرکردنەوە و کردارەکانماندا و بە پراکتیک و سیاسەتەکانمان وەڵاممان داوەتەوە.
بەڵێ ئەزمونی نەرێنی و پڕوپاگەندە تا ڕادەیەک بەربەستن لە بەردەم گەشەی کۆمۆنیزمی ڕاستەقینە، بەڵام بە بۆچوونی من کۆمۆنیزمی کرێکاری بە پراکتیزەکردنی خۆی، بە بەرنامەی خۆی بۆ دنیایەکی باشتر، بە هەڵوێست و سیاسەتی تایبەتی خۆی، بە تەواوی خۆی جیا کردۆتەوە لە ئیدیعاکارانی دیکەی کۆمۆنیزم. ئێمە باسی جۆرێکی جیاواز لە کۆمۆنیزم دەکەین.
ئێستا زۆر کەس لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات هاوڕان و پشتگیری لە چالاکییەکانی حیزب دەکەن، بەڵام هەندێک دەڵێن “کارەکانیان باشە، بەڵام حەیفە کە ئەوان کۆمۆنیستن”! دەتوانین بڵێین “ئەوان باشن چونکە کۆمۆنیستن”! گۆڕین ئەمەش تەواو ئەگەری هەیە. ئەزموونی ئێمە ئەوەمان بۆ دەردەخات کە ئەم پرۆسەیە دەستی پێکردووە.
لە هەر حاڵەتێکدا کۆمۆنیزمی کرێکاری بە بەرنامەی دنیایەکی باشتر و بە چالاکییەکانی و بە ڕەخنەی تیۆری قووڵی خۆی لە ئەزموونی سۆڤیەت کە زۆر پێش ڕووخانی دیواری بەرلین خستیە ڕوو و بڵاوی کردەوە و بە ڕەخنەیەک کە دژی تەواوی کۆمۆنیزمی ناکرێکار، چ لە ڕووی تیۆریەوە و چ لە بیرۆکەی ئەنجامدان بزووتنەوەیەکی تەواو جیاوازە لە کۆمۆنیزم کە بە داڕمانی یەکێتی سۆڤیەت کۆتایی هات. پێم وایە هەموو چاودێرێکی سیاسی، هەرکەسێک کەمێک ئاشنای لەگەڵ هەلومەرجی سیاسی ئێران و حیزبەکەمان هەبێت، دەرک بەوە دەکات کە کۆمۆنیزمی کرێکاری بزووتنەوە و حیزبێکی تەواو جیاوازە لەو ئەزموونە شکستخواردووە.
حەسەن ساڵحی: ئاماژەت بەوە کرد کە حیزب هەلومەرج و تایبەتمەندی هێزێکی ڕابەریەتی کردنی هەیە، بەڵام بە ڕادەی پێویست وەکو ئەوە نەناسراوە. پێویستە چی بکرێت بۆ ئەوەی حیزب ببێتە ڕابەری کردەیی شۆڕش؟
حەمید تەقوایی: دەستت خستە سەر خاڵێکی گرنگ. وەک ڕوونم کردەوە، جیاوازی سەرەکی نێوان بارودۆخی ئێستای ئێران و ساڵی ١٣٥٧ و شۆڕشەکانی ڕابردوو لە ئێران خۆی و لە ناوچەکەدا ئەوەیە کە لە ئێراندا حیزبێک هەیە کە تایبەتمەندی ڕێبەرایەتی هەیە. نەک لەبەر بانگەشەکانی، بەڵکو بەهۆی ئەدای کارکردن و سیاسەتەکانییەوە، بەهۆی پێشینە و مێژووە دەوڵەمەندەکەیەوە. بۆیە مەسەلەکە پەیوەندی بەوەوە هەیە کە کۆمەڵگە، جەماوەری خەڵک لە ئاستێکی فراواندا، چەندە ئەم ڕاستییە دەزانێت و چەندە ئاشنایە بەم ڕاستییە.
ئەم ڕاستییە وەک پێویست نازانرێت. تا ئێستا ئەو حیزبە لە ئاستێکی جەماوەریدا نەناسراوە. وەدیهاتنی ئەمە، ئەو ڕاستییەی کە حیزب دەتوانێت بە ڕاستی ئەو پێگەیە بەدەست بهێنێت کە بەڕاستی شایەنی خۆیەتی، هەروەها بە تەواوی پەیوەستە بە ئەدای حیزب لە هەلومەرجی شۆڕشگێڕانەی ئێستادا. ئێمە لە ڕووی سیاسەت و هەڵوێست و بانگەشە و کاریگەری لەسەر کەشی گشتی کۆمەڵگا و چالاکیی مەیدانی و ڕێکخستن لە شۆڕشی ئێستادا لە ڕووی ڕوونکردنەوە و نوێنەرایەتیکردنی ئامانجەکانی شۆڕش و بانگەواز و کردارە مەیدانییەکانی ناوەوە و دەرەوەی وڵات زۆر چالاک بووین. بێگومان دەتوانین و پێویستە باشتر و چالاکتر لەم بوارانەدا مامەڵە بکەین. بەڵام ئەوەی ئێمە زۆر بایەخمان پێ نەداوە، ناساندنی خودی حیزبە وەک فاکتەر و قەوارەیەکی سیاسی بە کۆمەڵگە. لاوازی کارەکانمان لێرەدایە. پێویستە چالاکی و هەڵسوڕانی زیاتر بکەین بۆ بەرزکردنەوەی خودی حزب و پێگەی ڕاستەقینەی لە شەڕی بەدەستهێنانی دەسەڵاتی سیاسیدا. ڕێوشوێنی زیاتر بۆ ناساندنی حیزب و کەسایەتییە حیزبیەکان و مێژوو و پێشینە و دەستکەوتەکانی حیزب بگرینەبەر.
لەم ڕووەوە دەتوانم بڵێم ئێمە کورتمان هێناوە، بە واتایەکی تر کەم فرۆشیمان کردووە. حیزب جگه له سیاسه ت و هه ڵوێست و ڕبانگەشە و بانگه وازه کانی، به هه موو مێژوو و ده ستکه وته کانی و بواره فراوانه کانی چالاکی و ته نانه ت پێکهاته و په یوه ندییه کانی و عیلاقاتە نێوخۆیییه کانی، به کۆمه ڵگا ئاشنا بکرێت. بۆ ئەم مەبەستەش کۆمەڵێک پڕۆژە و ڕێکاری کردەیی دەخرێنە دەستویری ئێمەوە، کە هەندێکیان دەستمان پێکردووە، بەڵام دەبێت جددی و بەدواداچوونی زیاترمان هەبێت و لەسەر ئاستێکی فراوانتر مامەڵە بکەین. وەک ناساندن و خستنە بەردەستی هەموو ئەدەبیاتی حیزب، ناساندنی هەوراز و نشێوی گەشەی حیزب لە کۆمەڵگادا، ناساندنی بوارە جۆراوجۆرەکانی خەبات کە ساڵانێکە حیزب لەگەڵیاندا بەروڕووە. لە بەرەنگاربوونەوەی سزای لەسێدارەدانەوە تا ئازادکردنی زیندانیانی سیاسیەوە بۆ منداڵان لەپێشترینن و داکۆکی لە مافی منداڵان، بۆ پاراستنی پەنابەران و ڕزگارکردنی ئاوارەکان، ڕووبەڕووبوونەوەی ئیسلامی سیاسی لە جیهاندا و چالاکییەکانی ئێکس موسلیم بۆ چالاکیی جیهانی بۆ ئازادکردنی کرێکارانی زیندانیکراو “ئێستا ئازادیان بکەن”، بەرگریکردن لە پەلکەزێڕینەکان و بوارەکانی دیکە کە کادر و کەسایەتییە حزبییەکان تێیدا چالاکن. و دەستکەوت و پێشکەوتنەکانی حیزب لە هەرکام لەو بوارانەدا.
کۆمەڵگا دەبێ حیزب وەک خۆی بناسێت. زۆر کەس لە ڕێگەی کەناڵ جەدیدەوە بە تایبەتی لەم شۆڕشەدا بە سیاسەتەکانی حیزب ئاشنا بوون و لە حیزب نزیک بوونەتەوە. بەڵام ئەوان تەنیا نوکی شاخی سەهۆڵینەکە دەبینن. جەستەی سەرەکی چالاکییەکانی حیزب بە سەیرکردنی بەرنامەکانی کەناڵ جەدید نازانرێت. تەنانەت ئەو کۆمەڵە ئاسانکاری و هەوڵ و چالاکییە ماندوونەناسانەی بە درێژایی کاتژمێر کە بۆ بەڕێوەبردنی تەلەفزیۆنێکی ٢٤ کاتژمێری پێویستە، بە تەواوی بە کۆمەڵگا نەناسێنراون. بۆیە پێویستە پەیڕەوی لە پلانەکانی ناساندنی حیزب بکرێت بە هەموو ئەو ڕەهەندانەی کە وتم.
پوختەی قسەکانی من ئەوەیە کە بەرنامەکانی ناساندنی حیزب و نیشاندانی تواناکانی حیزب و نیشاندانی دەسەڵات و لێهاتوویی حیزب بۆ بەدەستهێنانی ڕابەرایەتی و هاوشێوەکانیش بخرێنە ناو ڕیزبەندی ئێمەوە. لەمەودوا بە هێزێکی زیاتر و بەدواداچوونی زیاتر و لەسەر ئاستێکی فراوانتر ئەم چالاکییانە ئەنجام دەدەین.
١٤ی ئەیلوولی ٢٠٢٣، ٢٣ی شەهریوەری ١٤٠٢
