دانا عەسکەرو هێما هزریەکان.. ستار ئەحمەد
سەیتەرە
کەهاتمە کۆیە حەزم دەکرد لەسەیتەرەلەبری ئەوەی پێم بڵێن کاکە هەویەکەت ،
پێمبڵێن حەز بەکیهان گۆرانی خارە تایر دەکەی ؟
پلمبڵێن دەزانی حاجی قادری کۆیی لەداخی چی نیشتمانی بەجێهێشت ؟
لەهەولێر پێمبڵێن کێ عەبدولخالق مەعروفی تیرۆرکرد ؟
ئەدی لۆ لەبیرکرا ؟
کە هاتمە زاخۆ لەسەیتەرە پێمبڵێن
چایخانەی تەحسین تەها دەکەوێتە ئاوازی کام گەڕەکەوە ؟
لەسلێمانی پێمبڵێن کێ دڵی مەولانا خالیدی شکاند؟
کێ کامەران موکری و گۆرانی بەگژیەکدا کرد ؟
کە هاتمە هەڵەبجە پێمبڵێن
بۆچی لێرە خەڵک لەفڕینی کۆتریش دەترسن ؟
لەدهۆک پمبڵێن چەند ساڵە عەبدولڕەقیب یوسف نەگەڕاوەتەوە بۆ ئێره ؟
لەسنە پێمبڵێن
دەتوانی لەئاوێرەوە هادی زیائولدینی ببینی ؟
دەتوانی مەستوورەی ئەردەڵانی بخەیتە رستەیەکی مێژووییەوە بەمەرجێک دڵی کەس نەڕەنجێت ؟
ئەی بۆ لەئەدەبیاتی کوردیدا
کەس سوارەی ئێلیخانی زادە ناخەتە نێو جوملەی عاشقانەوە ؟
کە هاتمە مهاباد لەسەیتەرە پێمبڵێن
دەزانی سولەیمانی موعینی دەکەوێتە کوێی ماجەراکانی شۆڕشەوە ؟
ئەو نامەیەی ناردی بۆ پشتگوێ خرا ؟
کە گەڕامەوە بۆ کەرکوک
لەسەیتەرە دەڵێم سەبرێک بکەن
هەویەکەی ئازاد سوبحیم لەبیرچوو ..
دەچم لەدارپرتەقاڵی باخچەکەیان بۆن و بەرامەی عیشقتان بۆ دەکەمەوە،
حیکایەتی کەوتنی ئینتیماتان بۆ دەگێڕمەوە ،
تەنیایی نێو ژوورێکی ساردوسڕتانم بۆ دەهێنم .
چەند غەمگین لەژوور سەری سوبحی راکشاوە ،
تکایە ئیتر لەبری ئەوەی داوای هەویەمان لێبکەن ،
پرسیاری قودسیەتی تەختەی شانۆ و ..
رێچکە فەنتازیاکانی هەونەر و رۆشنبیریی گشتیمان لێبکەن ،
پێمانبلێن لەناو پاس بەبێ کتێب هاتووچۆ قەدەغەیە ،
لەبری گیرفانمان عەقڵمان بپشکنن ،
بەمەرجێک ئەوانەی لەسەیتەرە دەبن ،
عاقڵتر لەگەڵ کتێب و رۆشنبریی گشتیدا دۆستایەتی بکەن .
مامۆستا دانا عەسکەر لەم قەسیدە ناوازەیەدا کە ناوی “سەیتەرە”یە، بە شێوەیەکی هونەری و قووڵ، ڕەخنە لە واقیعی ڕۆژانە و تەسکبینیی بیرکردنەوە دەگرێت، بەتایبەتی لەو وێنانەی پەیوەندی بە سەیتەرەکانەوە هەیە.
تایتڵی “سەیتەرە”: گەلێک کاریگەر و گوزارشتکارە. “سەیتەرە” واتا (خاڵی پشکنین و کۆنترۆڵ)، کە لە زۆربەی شارەکانی کوردستاندا بوونی هەیە و هێمایە بۆ ڕێگریکردن، پشکنینی ڕووکەش و زۆرجار بێزاری. نووسەر بە گۆڕینی فەرمانی “پێناسەکەت” بۆ “پرسیارە کولتوورییەکان”، دەیەوێت سەرنجی خوێنەر و کۆمەڵگا بۆ گرنگیی کولتوور و ناسنامە ڕەسەنەکە ڕابکێشێت.
قەسیدەکە بە گەشتکردنێک لە شارێکەوە بۆ شارێکی تر (کۆیە، هەولێر، زاخۆ، سلێمانی، هەڵەبجە، دهۆک، سنە، مهاباد، کەرکوک) داڕێژراوە. ئەم داڕشتنە جوگرافییە، هێما دەدات بە یەکێتیی خاکی کوردستان و دەوڵەمەندیی کولتووریی هەر پارچەیەکی.
تەکنیکی سەرەکیی قەسیدەکە بەکارهێنانی پرسیاری ڕەخنەگرانە و ئینتیماوییە. ئەم پرسیارانە لەبری ناسنامەی فەرمی، داوای ناسنامەی کولتووری، مێژوویی و هونەری دەکەن.
هێماکانی ناو پرسیارەکان: نووسەر بە زیرەکییەوە گەورەترین و گرنگترین ناوی هەر شارێک دەکاتە کلیل و باسی چوونەژوورەوە:
کۆیە: گۆرانی “خارە تایر” (کەی هان)، حاجی قادری کۆیی (مێژووی نیشتمانپەروەری).
هەولێر: عەبدولخالق مەعروف (پرسیار لەسەر مێژووی سیاسیی فەرامۆشکراو).
زاخۆ: تەحسین تەها (هونەر و گۆرانی).
سلێمانی: مەولانا خالیدی نەقشبەندی، کامەران موکری و گۆران (پرسیار لەسەر ناکۆکی و ئازارە ئەدەبییەکان).
هەڵەبجە: ترسی کۆتر (کیمیاباران و برینی نیشتمانی).
سنە و مهاباد: هادی زیائولدینی، مەستوورەی ئەردەڵان، سوارەی ئێلیخانی زادە، سولەیمانی موعینی (گرێدانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە جەستەی کولتووریی نەتەوەکەوە).
فەرامۆشکردن و پرسە سەرەکییەکەی تێکسەکە “ئەدی لۆ لەبیرکرا؟” و “بۆ پشتگوێ خرا؟”یە، کە گوزارشت لە خەمی فەرامۆشکردنی سیمبولەکان و بێبایەخکردنی ڕۆڵی ڕۆشنبیران دەکات لەلایەن دەسەڵات و کۆمەڵگاوە.
پەیامی کۆتایی شیعرەکە : گەڕانەوە بۆ کەرکوک و ئازاد سوبحی: کۆتایی قەسیدەکە پڕە لە سۆز و تراژیدیا. ئازاد سوبحی (کە هێمایە بۆ ڕۆشنبیر و هونەرمەندی فەرامۆشکراو و خەمگین) دەبێتە دوا وێستگە. نووسەر لێرەدا دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتا، بەڵام ئەمجارە بە بێبەشکردنی هەوییەی فەرمی، و ئینتیمای خۆی بۆ ڕووداوە کولتوورییەکان دەردەبڕێت.
خاڵی داواکاری: نووسەر بە ئاشکرا داوا دەکات کە “قودسیەتی تەختەی شانۆ”، “ڕێچکە فەنتازیاکانی هونەر و ڕۆشنبیریی گشتی” بخرێنە شوێنی “هەویە”، و دەڵێت: “لەبری گیرفانمان عەقڵمان بپشکنن”. ئەمە مانای گۆڕینی پێوەرەکانی بەهای مرۆڤە.
پوختە:
“سەیتەرە” تەنیا قەسیدەیەک نییە، بەڵکو بانگەوازێکی قووڵی ڕۆشنبیرییە بۆ ئەوەی کولتوور و مێژوو و هونەر ببنە بناغەی ناسنامە و هەستی نیشتمانی، نەک تەنیا پارچە کارتێکی فەرمی. دانا عەسکەر بە شێوازێکی جوان، شیعر دەکاتە چەکێکی ڕەخنەیی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی بێ ڕۆحی و ڕووکەشێتیی ژیانی فەرمی.
ستار ئەحمەد
