Skip to Content

نەوەی نوێ و گوتاری کوردایەتیی … کامیار سابیر

نەوەی نوێ و گوتاری کوردایەتیی … کامیار سابیر

Closed
by شوبات 5, 2019 General, Opinion, Slider

ئەوەی یەکێتیی و گۆڕانی تووشی ئیفلیجبوون کرد، بە پلەی یەکەم، شەخصی یەکەمی حیزبەکان بوون کە حەزیان نەدەکرد کەس لە خۆیان باشتر، ناسراوتر و بەتواناتر بن. حەزیان دەکرد هەموو ئەوانەی بەدەوەرییانەوەن، لە ژێر کۆنترۆڵی خۆیاندا بن. هەردووکیشیان زادەی سوسیۆلۆجیا، ئەنثرۆپۆڵۆجیا و ئێثنۆگرافیای مێژوویەکی پڕ لە کارەساتی خوێناویی و کوردایەتییەکی موقییت، رەشۆکیی، بێفیکر و بێ روئییە بوون. بۆ پارتیی، وێرانەکە کەمتر دیارە، چونکە مەرجەعی خێزانیی، چەندیین چەرخە، جێکەوت بووە. هاوکات، بە مردنی دواهەمیین مەرجەعی کوردایەتیی، دۆخەکە بە ئاراستەیەکدا دەڕوات کە لە دۆخی یەکێتیی و گۆڕان بچێ و دوو میلیاردێری سیاسیی کە پارە و ئیمکانییاتێکی زۆری ئابووریی و عەسکەرییان لەژێر دەستدایە، مەگەر هەر ئاشی نەزانی ئەم سیستەمە چەتەگەرییە، فاڵی بۆ بگرێتەوە کە چیی روودەدات؟

نەوەی نوێ-نن، بە یەک قائید و بە یەک سەرمایەدار، بە یەک مێنتاڵیتیی و بییرکردنەوە، نەک بەڕێوە ناچێت، بەڵکو زۆر خراپیش دەپووکێتەوە. سەردەمی قیادەی جەماعیی و کاری بەکۆمەڵە، سەردەمی هێنانەپێشەوەی کۆمەڵێ گەنجە کە جورئەت و روئییە و فیکری سیاسییان هەبێت، جیاواز بێت لە باکگراوندی حیزبەکانی کوردایەتیی و مێژووی پڕ لە فەشەل و عەمالەتی ئەم سیستەمە چەتەگەرییە. لێرەوە دەکرێ، نەخشەڕێگەی سیاسیی نەوەی نوێ، بە کەمتریین ماوە جێکەوت بکرێ و پرۆژەکەیان بکەن بە پرۆژەی گەنجانێکی زۆری خاوەن ( وزە و سەلیقەی سیاسیی و تەحەداکردن).

ریفراندۆم و ویلایەتی موستەعمەرەی شێخنشیینیی کوردایەتیی، ئەو تاقیگە گەورەیە بوو، زۆریینەی رەهای حیزبە کوردییەکانی کوردستانی( ئێران و عێراق)، لە راستەوە بۆ چەپ، هەروەها جاش-مەرگەکانی رۆژ و …تاد، وەکو موبایەعەچیی و مورتەزیقەی تورکیا کە ماستەرمایندی ریفراندۆم بوو، مامەڵەیان دەکرد. لە ناو هەموو کورددا، بە عەوام و نوخبەوە، چەند دەیان کەسێک بە جورئەتەوە، تەحەدای ریفراندۆمیان کرد و بە دەق و بەسەردێڕ، گوتیان” نا بۆ ریفراندۆمی سەربەخۆیی”. زۆریینەی رەها، یان لەگەڵیدا بوون بەهۆی کوردەنامووسیی و بێفیکرییەوە، یان لە ترسی هەژموونی ناسیۆنالیزمی کوردایەتیی و تەخوینەکەی، نەیاندەوێرا سەر دەربکەن، یاخود بەهۆی جەهلی سیاسیی و کەمیی لە مەعریفەی سیاسییدا، خەڵکیان سەرپشک کرد بە “نا” و بە “بەڵێ” دەنگ بدەن، یاخود، کەمپەینی بایکۆتیان، بەگەڕ خست. نن، ئەو شانازییەی پێدەبڕێ دوای ئەو کەسانەی کەمپەینی “نا”یان بۆ ریفراندۆم کرد، ئەویش بە کەمپەینی “نەخێر لە ئێستادا”، بۆچوون و ئەکتی سیاسییان تێکەڵ کرد، بەڵام ئایا دەتوانن بە بێ فیکر و روئییەی سیاسیی، درێژە بەو تاکتیکە بدەن و بەرە و ستراتیژی سیاسیی، بەرن؟

ئەمە لە کاتێکدایە، مەبنای بییرکردنەوەیان پێش راگەیاندنی ریفراندۆم، نەک هەر رۆشن نەبوو، بەڵکو بە ئەدەبییاتەکەی کوردایەتیی، دانیشتنیان لەگەڵ مالیکیی و عەبادیی رەت دەکردەوە و گاڵتەیان پێیان دەکرد. هاوکات، لە نییەتپاکیی بارزانیی، دڵنیا نەبوون بۆ ئەوەی بە جدیی بچنە پشت کەمپەینی بەڵێی رێفراندۆمەوە و لایەنگریی لە راستگۆیی ! و نییەتی سەربەخۆیی بکەن! بە کورتییەکەی لەسەرەتاوە، بە وەهمی دەوڵەتسازیی، خۆشخەیاڵ بوون. تەنانەت، بەکارهێنانی “نا لە ئێستادا”( نەخێر بە لۆکاڵیی و زمانی شەعبیی)، نیشانەی ناڕۆشنییان بوو لەسەر ئەجێنداکانی پارتیی و ئاکپارتی، هەروەها خۆشخەیاڵیی و حەنینیان بۆ ریفراندۆم و عاطیفەی سەربەخۆیی، هەبوو بەڵام لە کاتێکی تردا دەیانویست و لە ئێستادا( سەردەمی ریفراندۆمەکە) نەیاندەویست. عەقڵانییبوون،ئەوەیە نەک هەر کاتی ریفراندۆم نەبوو، بەڵکو ناکرێ بە مەسەلەیەکی هەستیاری نەژادیی و نەتەوەییە، سەرمایەگوزاریی سیاسیی لەسەر ئەو بابەتە بکرێ، ئەم قییڕەقییڕەی قازەکانی کوردایەتییش، بە ئەجێندای ئەردۆغانیزم، بێت.

وێڕای هەموو کەموکوڕییەکان و ناڕۆشنییەکان، کۆمەڵێ گەنج، بۆ یەکەمجار لە مێژووی سیاسیی کورددا، بە جورئەتەوە، تەحەداکردنیان لە سیاسەتدا لەسەر مەسەلەیەکی نەتەوەیی کە تا رادەی کەڵت، قودسییەتی پێدراوە، تەوظیف کرد و بە شەهامەتەوە، بە ریفراندۆمیان گوت” نا”، ئەمە نەک هەر جێگەی دەستخۆشییە، بەڵکو رچەشکێنییەکی گەورەی سیاسییشە. ئەوەی ئێستا ماوەتەوە، چۆن سەرمایەگوزاریی لەسەر ئەم مەسەلەیە دەکەیت و ئیدامە بە پرۆژە، بە فیکر و مەعریفەی سیاسیی و مانیفێستە سیاسییەکانی خۆت دەدەیت؟

بۆ ئەوەی لە کوردستانی عێراقدا، سەرکەوتووبیت، دەبێ تەواوی ئەو تەجروبە فاشیلانەی لە سەردەمی ژێکاف، کاژیک، پارتیی و شۆڕشە چەتەگەرییە عەمالەتەکەی ئەیلولەوە کەڵەکە کراون، بە شۆڕشی نوێ و گۆڕانیشەوە، بە ئیسلامییە رادیکاڵ و ئیخوانییەکانیشەوە، بە چەپە فەندەمێنتالیست و ئایدیۆلۆژیستەکانیشەوە، تێپەڕێنیت و نموونەیەکی عەقڵانییتر، واقیعییتر، نیشتمانییتر و عەمەلییتر، جێکەوت بکەیت.

ئەوەی یەپەگە و یەپەژە، یان هێزەکانی سوریای دێمۆکراتیی لە کوردستانی سوریا کردوویانە، لەناو ئەو هەموو جەهەننمە سیاسیی و عەسکەرییەدا، لەناو ئەو هەموو وەحشە ئایدیۆلۆژییەی داعش، نوصرە و مورتەزیقە جۆراوجۆرەکانی ئەردۆغان( بە جاشەکانی ئەنەکەسەیشەوە) و هێزەکانی بەشار ئەسەددا، نەک هەر جێگەی دڵخۆشیی و دەستخۆشییکردنە، بەڵکو نموونەیەکە لە جیهاندا وێنەی نییە. نموونەی ئاوەدانیی، ئاشتەوایی، پێکەوەژیان، نموونەی جەرائەتی شەڕکردن و پرۆفێشناڵیزم لە ئاوەدانکردنەوە و ئیدارەدانی ناوچەکەدا، لە ناو ئەو هەموو هاوکێشە سیاسیی و عەسکەرییە ئاڵۆزەدا، لە نێوان جەبەروتی ئەمێریکا و روسیا، جەبەروتی میلیشیاکان و هەژموونگەریی ئێران، وێڕای هەڕەشەکانی داعش و ئەردۆغان، بەڵام بەهەموو ستاندەردێک، یەکێک لە سەرکەوتووتریین نموونەی تەحەداکردن، بەرگریی و ئاوەدەنکردنەوەیان، بە ئاکام گەیاندووە. تەنانەت ئەگەر سبەی رۆژ ببن بە قوربانیی سیاسەتی نێودەوڵەتیی و ئیقلیمییش، لەماوەی ئەم ٨ ساڵەدا، نموونەیەکیان پێشکەش بە خەڵک و جیهان کرد، بەشانازییەوە، مێژوو، تۆماری دەکات.

ئەو ئازایەتیی و خۆڕاگرییەی قەسەدە( قوات سوریا الدیموقراطیة)، ئەو تۆلێرانس و ئیدارەدان و بەڕێوەبەرایەتییە، چەند جەرائەتی سیاسیی و عەسکەریی پەکەکەی لەپشتەوەیە؟ چەند عەقڵی گەورە و بە تەجروبەی لە پشتەوەیە؟ بەڵام لە هەموویان گرینگتر، بە تایبەتیی ئەوەی تورکمانەکان، عەرەبەکان، ئێثنیکەکان و مەذهەبەکان و طائیفەکانی تر لە مامەڵەی سیاسیی و عەسکەریی کوردەکانی سوریا رازیین، بۆچوونە فیکرییەکانی ئۆجەلانیان لە پشتەوەیە. بە کورتییەکەی، ئەو هەموو سەرکەوتنە سیاسیی، عەسکەریی، کۆمەڵایەتیی و ئابوورییە، لە ناو ئەو هەموو شەڕوشۆڕ و گەمارۆیەدا، بتوانێ دەیان هەزار عەرەب، تورکمان، ،چەرکەس، مەسیحیی و صەدان لاوی بیانیی لە جیهانەوە، تەجنید بکەن، ئەمێریکای لاتینیی، ئەوروپایی، ئوسترالیایی، ئاسیایی و تەنانەت باکگراوندی جوولەکەیش، تەجنید بکەن و لە کوردەکان باشتر داکۆکیی لە سیستەم و لە قەوارەکە بکەن، بۆ ئازایەتیی، عەقڵانیی و واقیعیی فیکر و دیدە سیاسییەکانی ئۆجەلان دەگەڕێتەوە. بۆ کتێبەکانی ئۆجەلان، بۆ ئەو فیکرە ساغڵەم و پڕ لە جەرائەتەی ئەو و فیکری نیشتمانیی و عەقڵانیی ناو کتێبەکانی دەگەڕێتەوە کە دەوڵەتی نەتەوەیی رەت دەکاتەوە و قەوارەیەکی نیشتمانیی و پێکەوەژیانی هاوبەش و رێزگرتن لە ئیرادەی سیاسیی یەکتر، جێکەوت دەکات. سەرکەوتنی کوردەکانی سوریا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە فاشیزمی نەتەوەیی جێکەوت ناکەن، بەڵکو تۆلێرانسی نیشتمانیی، ئازادیی و دێمۆکراسیی جێکەوت دەکەن( ئەم دێمۆکراسییە، جاشمەرگەی کوردایەتیی رۆژ ناگرێتەوە، چونکە مورتەزیقەی ئەردۆغانن).

بۆ نموونە لە کوردستانی عێراق، زۆریینەی تورکمانەکان، مەسیحییەکان، بگرە بەشێکی زۆری ئێزیدییەکان و ژمارەیەکی زۆری عەرەبیش( لە سوننە و لە شیعە) کە رقیان لە حیزبی کوردیی و لە کوردە، تا رادەی راسیزم و فاشیزم، حیقدیان بەرامبەر بە کورد هەیە، هەر بۆ خراپیی ئەوان ناگەڕێتەوە، بەڵکو بۆ ئەو فاشیزمەی کوردایەتیی دەگەڕێتە کە نەک نەیتوانیوە، پێکەوەژیان و رێزگرتن لەیەکتر بکات بە مەبنای کاری سیاسیی و کۆمەڵایەتیی خۆی، بەڵكو هەمان ئەو فاشیزمەی عوروبە بەرامبەر گەلی کورد دەیکرد، فاشیزمەکەی کوردایەتییش هەمان کاری بەرامبەر ئەوان دەکرد. بە دڵنیاییەوە نوخبەی موحەقەق ئەحمەقی کوردیش لە کوردستانی عێراق و تاراوگەیش، بەشێکی زۆر لەم حەماقەتەی کوردایەتییان بەر دەکەوێت کە ناسیۆنالیزمی کوردایەتییان دەمەزەرد دەکردەوە و ئاویان لە ئاشەکەی رائیدی فاشیلی کوردایەتیی و میرنشیینییە- شێخنشیینییە- قوبرصییە- رەیعییە ئەفسووناوییەکەی دەکرد. بە پێچەوانە، زۆر زۆر بە دەگمەن لە کوردستانی سوریا، عەرەبێک، مەسیحییەک، تورکمانێک و چەرکەسێک دەدۆزیتەوە کە رقی نەژادیی و طائیفیی لە کورد بێت، هۆکارەکەی ئازایەتیی ئەمان نییە کە فاشیزم و راسیزمیان بەرامبەر بە کورد نییە، بەڵکو ئازایەتیی پەکەکە، یەپەگە و یەپەژەیش نییە، تەنیا و تەنیا ئازایەتیی و تۆلێرانسی فیکریی و عەقڵانیی کتێبەکانی ئۆجەلانە کە ئەو دونیایەی لە مۆزائیکی سیاسیی، نەژادیی و نەتەوەیی جیاواز دروست کردووە کە یەکتریان خۆش بوێت و رقیان لەیەکتر نەبێتەوە. جارێکیتریش جەخت لەوە دەکەمەوە، تەنیا و تەنیا جاشمەرگەکانی رۆژ، رقیان لە ئیدارەی کوردیی و دەسەڵاتی قەسەدەیە لە کوردستانی سوریایە کە بە نەژاد ئەم مورتەزیقانەی کوردایەتیی، بە حیساب کوردیشن.

یەکێک لە هەرە هەڵە زەقەکانی نن، ئەوە بوو، قورسایی خۆیان خستە سەر هەڵبژاردنی پارلمانی کوردستان، لە کاتێکدا دەبووایە بیخەنە ئاستی عێراق. ئابووریی و سیستەمی سیاسیی کوردستان، بە بەغدادەوە بەستراوە. دەبێ لە رێگەی دەوڵەتی فیدراڵییەوە، سیاسەت بکرێت. وێڕای گەندەڵیی و خراپی هەلومەرجی سیاسیی عێراق، وێڕای ئەوەی کۆمەڵێ دزی گەورەی طائیفیی لە بەغداد، حوکمڕانیی دەکەن، بە رای من، حکومەتی هەرێم، جگە لە کۆمەڵێ چەتە کە طاعون بڵاو دەکەنەوە و تاڵانچیین بە قەبارەی دەیان میلیاردۆلار، هیچ شتێکی باشیان بۆ هەرێمی کوردستان نەکردووە. بۆ ئەوەی نەوەی نوێ سەرکەوتوو بێت، دەبێ بوعدی عێراقیی هەبێت و واز لە گغوگاڵی سیاسەتی کوردیی لە چوارچێوەی هەرێمدا بهێنیت. سەرکردایەتیی پارتیی لە دۆخەکە باشتر تێگەیشتوون، وێڕای حەماقەتی ریفراندۆم، ئێستا بە توندیی و بە تیژیی، بە خێرایی و بە حەماسەوە، بۆ بەغداد گەڕانەوە. تەنیا و تەنیاش لە رێگەی دەوڵەتی عێراق و سیادەی عێراقەوە( بە کوردستانیشەوە)، دەکرێ ئەم وەرەمە خەبیثەی کوردایەتیی کە رێک رۆڵی میرەکانی سەردەمی عوثمانییەکان دەبینن، وردە وردە کیمیاویی لێ بدرێ و نەهێڵرێت لەوە زیاتر بڵاو ببێتەوە، لای کەم ئاییندەی نەوەکانی دواتر، وەکو ئێستا، یەخسیری ئەم سیاسییە فاشیل و دزانەی کوردایەتیی نەبن. بە کورتییەکەی ئەم سەرخەتە سیاسیی و ئەم مانیفێستە سیاسییانەی لەم زنجییرە وتارانەدا باسکران، سەرمەشقی سەرکەوتن یان فەشەلی نن بەیان دەکەن، لە ئاییندەی نزیک یان دووردا، ئەوە روون دەبێتەوە کە تا چەند لە گوتاری حەماقەتی کوردایەتیی نزیکن یان دوورن؟

———————-
ئەمە کۆتایی ئەو زنجییرە وتارانەبوون لەسەر نن، نووسران.

بۆ خوێندنەوەی بەشەکانی تری ئەم باسە کلیکی ئەو لینکانەی خوارەوەبکەن ……

بەشی یەکەم …..

بەشی دووەم …..

بەشی سێیەم …..

Previous
Next
Kurdish