Skip to Content

یاده‌وه‌ری كۆڵان كۆڵان گێڕانه‌وه‌ – 67 -….. كه‌ریم كاكه‌

یاده‌وه‌ری كۆڵان كۆڵان گێڕانه‌وه‌ – 67 -….. كه‌ریم كاكه‌

Closed
by ته‌مموز 19, 2017 General, Literature, Slider


ئه‌و پیاوه‌ی سه‌گ دیتیه‌وه‌ و ژنی سه‌موونفرۆش ناسیه‌وه‌، جاشكوژ بوو، جاش كوشتی
……

67 ………..

له‌ كۆڵانی ئه‌ودیوه‌ی مزگه‌فتی حاجی له‌قله‌قێ، حه‌مه‌ شێت چۆته‌ سه‌ر دارتێلێ، له‌ سه‌ری سه‌رێ قیت قیت راوه‌ستاوه‌، خۆی به‌ هیچ نه‌گرتووه‌، نازانم چۆن به‌رنابێته‌وه‌! خه‌ڵك ده‌وری دارتێلیان داوه‌ و لێی ده‌پاڕێنه‌وه‌:
حه‌مه‌، حه‌مه‌ی خۆمان، وه‌ره‌ خوارێ، ره‌شه‌با ده‌تبات، وه‌ره‌ خوارێ، با برووسكه‌ لێت نه‌دات، زۆر نزیكی له‌ هه‌ورێ، پیاوی چاك به‌، به‌و سه‌رمایه‌ كه‌س تینی گۆڕلێدانی نیه‌.
حه‌مه‌ شێت ده‌لێ:
به‌ سه‌ری حاجی له‌قله‌قێ نایه‌مه‌ خوارێ، بێزارم ، له‌ قه‌یسه‌ری، له‌ شێخی چۆلی، له‌ خڕتان بێزارم..
گوێم لێیه‌ ده‌ڵێن:
چاوه‌ڕێی هاتنه‌وه‌ی حاجی له‌قله‌قه‌، بێته‌وه‌ و ده‌ست به‌ باڵیه‌وه‌ بگرێ و بفڕێ.
له‌هیكه‌وه‌ بووه‌ چه‌یڵه‌ و هێ هێ، حه‌مه‌ شێته‌ و نیشته‌وه‌ سه‌ر زه‌وی و نه‌فڕی.
خه‌ونه‌كه‌م گێڕایه‌وه‌، نازانم له‌ زاری كێوه‌ گه‌یشته‌ زاری مه‌ستانی ژنی حه‌مه‌د مه‌ستان، ئه‌و ژنه‌ خه‌ونزان بوو، خه‌ونی گه‌ڕه‌كی لێكده‌دایه‌وه‌، بۆ خه‌ونه‌كه‌ی من گوتبووی:
حه‌مه‌ شێت دوو سێ ساڵیتریش ده‌ژی.
ئه‌و مه‌ستانه‌ خه‌ونزانه‌، له‌ خه‌ونی هه‌موو كه‌سی ده‌زانی، به‌ڵام سه‌ره‌ده‌ری له‌ خه‌ونی حه‌مه‌د مه‌ستانی مێردی ده‌رنه‌ده‌كرد، ده‌یگۆ:
خه‌ونی حه‌مه‌د له‌ خه‌ونی بنیاده‌مان ناچێ، توخوا ئه‌وه‌ خه‌ونه‌! له‌ كه‌ندووی ئاردێ عاره‌ق بخۆیته‌وه‌ و ئیمامی عه‌لیش به‌ ده‌ستی خۆی لیمۆت لۆ بگوشێ و به‌ زارته‌وه‌ كات! حه‌مه‌د خه‌ونی ئه‌وها ده‌بینێ.
زێوه‌ر، خۆزی زێوه‌رم وا نه‌دیتبا، زێوه‌ری حه‌فته‌ی پێشی له‌ زێوه‌ری پاشی ناچێ، بۆ وا شێواوه‌؟ له‌ چاوی منه‌وه‌ دار و دیواری ره‌نگیان پێوه‌ نه‌ماوه‌، زه‌نگه‌كه‌شی ده‌نگی جارانی نیه‌،، وه‌ك بڵێی نووساوه‌، له‌ ده‌نگی به‌رده‌سته‌كه‌ ده‌چێ ، جگه‌ له‌ ئه‌و و یه‌ك دووه‌كیدی چ مامۆستایه‌ك تینی قسه‌ی تێدا نیه‌، ئه‌لیاسه‌ فه‌ندی ده‌ڵێی مووی گونی راده‌كێشن، تووڕه‌ تووڕه‌، پتی لێده‌ی ده‌ته‌قێ، تایه‌ره‌ فه‌ندی كه‌ له‌ ته‌ماته‌ی تاو نه‌دی ده‌چوو، ره‌ش ره‌ش هه‌ڵگه‌ڕاوه‌ و له‌ باینجان ده‌چێ، جه‌وده‌ته‌ فه‌ندی پێشتر له‌ دارتێل قیتتر راده‌وه‌ستا، هه‌نكه‌ كه‌مێ لار بۆته‌وه‌، شێركۆ فه‌ندی قاپی شێلمی به‌ ده‌سته‌وه‌ نیه‌، ده‌سته‌كانی خستوونه‌ته‌ به‌ڕكی پانتۆڵه‌وه‌ و چاوی له‌ ساپیته‌ بڕیوه‌ و لێیناكاته‌وه‌، مامۆستا حه‌مه‌ سالح نه‌ سه‌لام له‌ كه‌س ده‌كات نه‌ وه‌رده‌گرێته‌وه‌، تایه‌ره‌ فه‌ندیی وه‌رزش، پێكه‌نینی بیرچۆته‌وه‌، مڕومۆچ، چاوی تێبڕی وه‌رتده‌گه‌ڕێتێ، كێ پێده‌كه‌نێ، جگه‌ له‌ حه‌سه‌نه‌ فه‌ندی و سالحه‌كه‌یدی و ئه‌و مامۆستایه‌ی له‌ سه‌ر تی نه‌با، راسته‌ی رانه‌ده‌وه‌شاند.
زێوه‌ر كوا زێوه‌ری پێشانه‌، زێوه‌ر وا نه‌بوو، زێوه‌ری پێشان چوو، نه‌ سروودی لێده‌بیستی، نه‌ سێوه‌و مێوه‌ و دایه‌ دایه‌ی شیرینم، زێوه‌ر زێوه‌ر نیه‌، پۆل ته‌نگه‌ وه‌ك بڵێی وێكهاتبێـه‌وه‌ و جێمان نه‌بێته‌وه‌، تاره‌، وه‌ك ئه‌وه‌ی هه‌وری ره‌شی هێنابێ و دایكردبێته‌ رێژنه‌ بارانێ و كاره‌باش كوژابێته‌وه‌، پۆلی له‌ دیدی منه‌وه‌ ته‌نگو تاره‌، كتومت له‌ گۆڕی ناو گۆرانیه‌كه‌ی خورشید ده‌چێ، مامۆستای راسته‌ی درێژ له‌ ده‌ست كه‌ له‌ سه‌ر تی نه‌بێ، نایوه‌شێنێ، ده‌ڵێ:
كێ گۆرانیه‌ك ده‌ڵێ؟
كه‌س ده‌ست به‌رزناكاته‌وه‌، كه‌س شتێ ناڵێ، مامۆستا چاو ده‌گێرێ، خورشید هه‌ڵده‌ستێنێ و پێیده‌ڵێ كه‌ گۆرانیه‌كه‌ی خۆی بڵێته‌وه‌، گۆرانیه‌كه‌ی وی (هه‌ولێر پشتی چیایه‌) بوو، هه‌ر ئه‌وه‌ی ده‌زانی، له‌ جیاتی ئه‌ی ره‌قیب و ئه‌ی شه‌هیدانیش هه‌ولێر پشتی چیایه‌ و ناوه‌راستی قه‌ڵایه‌ی ده‌گۆته‌وه‌، هه‌ستا، گۆتیه‌ مامۆستا:
گۆرانیه‌یكیدی ده‌ڵێم، گۆتی:
فاتێ مه‌گری مه‌گری
وێكڕا بچینه‌ قه‌بری
قه‌بر ته‌نگو تاره‌
پڕ له‌ مشك و ماره‌
مشك و مار حه‌زیایه‌
خۆی له‌ كونێ نایه‌
حه‌زیا هووكه‌ هووكه‌
بردیان جۆته‌ بووكه‌
جۆته‌ بووكی میری
بردیان لۆ یه‌خسیری..
گۆرانیه‌كه‌ی ته‌وانه‌كردبوو، مامۆستای ده‌نگ گه‌وره‌ كه‌ به‌رێ خۆی دابووه‌ په‌نجه‌ره‌، ئاوڕی لێدایه‌وه‌ و گۆتی:
دانیشه‌ زرته‌ زه‌لام، عه‌مری خۆت و گۆرانیت نه‌مێنێ.
پۆل له‌ دیدی منه‌وه‌ گۆڕی ناو گۆرانیه‌كه‌ بوو، ته‌نگوتار، (ش) ده‌ست هه‌ڵده‌بڕێ:
مامۆستا، ئه‌من بڵێم
مامۆستا:
ئه‌تووش گۆرانی ده‌زانی؟!
ئه‌و كوڕه‌ نه‌ له‌گۆڕه‌پانی راوه‌ستانێ، نه‌ له‌ ناو پۆلێ سترانی نه‌چڕیبوو، له‌ به‌ر خۆیه‌وه‌ ده‌یگوت، من بیستبووم، ده‌نگی له‌ ده‌نگی من ناخۆشتر بوو، هه‌ر كێ گوێی له‌ ده‌نگی با، ئه‌گه‌ر رێی هه‌ڵاتن هه‌با، دانه‌ رۆژه‌ك لێی دوور ده‌كه‌وته‌وه‌، چووه‌ پێش ته‌خته‌ره‌ش و دۆخینه‌كه‌ی كه‌ به‌ سه‌ر گونیدا شۆڕببۆوه‌، خستیه‌وه‌ ناو شه‌رواڵه‌كه‌یك ئحم ئحم، وا قوڕگی خاوێنده‌كاته‌وه‌، له‌ قورگی نه‌ببۆوه‌، زه‌نگی ده‌رێ لێیدا، دوایی ده‌یگۆ:
به‌ فه‌خری عاله‌م، ده‌مویست( پێشمه‌رگه‌ی به‌ هه‌ڵمه‌تین) بڵێم.
قسه‌یه‌كیدی ئه‌وكوڕه‌م بیركه‌وته‌وه‌، له‌ ئاوده‌ستێ ده‌هاته‌وه‌، دۆخین به‌ ده‌سته‌وه‌، ده‌یبه‌سته‌وه‌:
كه‌ریم، ئازاد ره‌وفم دیت، سبه‌ی دێته‌وه‌ مه‌كته‌ب، هه‌تیم با ئه‌وه‌شت پێبڵێم، دنیا خراپ تێكچووه‌، ئاگامان له‌ خۆمان نه‌بێ، عاره‌ب سوارمان ده‌بن..
به‌ سواربوونی عه‌ره‌ب زۆر تێكچووم، تام هاتێ، قسه‌كانی پیری سوارچاكانم بیركه‌وته‌وه‌ كه‌ له‌ باره‌ی عه‌ره‌به‌وه‌ ده‌یكردن، لێ هه‌واڵی هاتنه‌وه‌ی ئازاد شنه‌ی به‌هاری بوو، فێنكی كردمه‌وه‌، هه‌رچه‌نده‌ زۆر باوه‌ڕم پێنه‌كرد، گوتم ره‌نگه‌ هه‌ر لۆ فشه‌ وا بڵی، سبه‌ی ئازاد هاته‌وه‌، قسه‌ی كوڕه‌ راست ده‌رچوو، له‌ ته‌نیشت یه‌ك دانیشتینه‌وه‌، له‌ دڵی خۆم ده‌مگوت:
خودایه‌، قسه‌كه‌یتری وه‌راست نه‌گه‌ڕێ و عاره‌ب سوارمان نه‌بن.
به‌ هاتنه‌وه‌ی ئازاد گه‌شامه‌وه‌، پۆل له‌ گۆڕه‌وه‌ گۆڕا بۆ گۆڕایی، گۆڕاییه‌كی كه‌سك، وه‌ك گۆڕاییه‌كه‌ی پێش ماڵی خۆیان، ئازاد ماڵیان نزیكبۆوه‌، هاتنه‌ سه‌ر رێی قوتابخانه‌، له‌ هاتنێ له‌ سه‌ر ده‌رگا چاوه‌ڕێی ده‌كردم، له‌ چوونه‌وه‌ تا سه‌ر ده‌رگا پێكه‌وه‌ بووین، ماڵیان له‌ نزیك دیواری خانه‌ی مامۆستایان، پێشتر دوور بوو، له‌و سه‌ری به‌لاشاوه‌ی قوڕ، هه‌وكه‌ له‌ نزیك ماڵی ئه‌و كچه‌ی….
ئێستا به‌لاشاوه‌ یه‌ك به‌لاشاوه‌یه‌ و گه‌وره‌یه‌، لێره‌وه‌ ماڵی ئازاد دوا ماڵه‌، به‌لاشاوه‌ تا بن مزگه‌فته‌كه‌ی ده‌روێش برایم، پێش چه‌ند رۆژێ حه‌وشه‌ی مزگه‌فت پڕبوو له‌ پیاوی له‌ش تۆزاوی، سه‌ر و ریش هاتوو، روومه‌ت تێكقوپاوی پێڵاو دڕاو، چه‌ند پۆلیسێكیش به‌ ده‌وریانه‌وه‌ بوون.
له‌ سه‌ری ئه‌و سه‌ره‌وه‌ به‌لاشاوه‌ وا به‌ سه‌ر به‌سته‌كه‌ی گڵكه‌نده‌وه‌، ئه‌و به‌سته‌ی له‌ زستانان و به‌هاران فوراتێك ئاوی ده‌ڕژانده‌ شاره‌وه‌، ئه‌و كه‌نده‌ وه‌ختایه‌ك ناوی ببووه‌ كه‌ندی خوێن، ئاخر چ كه‌ندێ هێنده‌ی ئه‌و كه‌نده‌ خوێنی لێ نه‌ڕژاوه‌، خوێنی پێشمه‌رگه‌، خوێنی جاش و سه‌رباز..
به‌ ده‌ستی خوارێ به‌لاشاوه‌ گه‌یشتۆته‌ نزیك ئاوباره‌كه‌ی حه‌سه‌ناغا، ئه‌و ئاوباره‌ی پێشان له‌ دووره‌وه‌ به‌لاشاوه‌ی ئاوده‌دا، بیر زۆر دوور بوو، له‌ حه‌ساره‌كه‌وه‌ بڕنۆی نه‌ده‌گه‌یشتێ، به‌وه‌ ده‌زانم ئه‌كره‌م بڕنۆ له‌ سه‌رده‌می بڕنۆ له‌ حه‌سه‌ناغا تووڕه‌ ده‌بێ، تووڕه‌بوونه‌كه‌ له‌ سه‌ر ئاو بوو، ئاوی به‌رنه‌ده‌داوه‌، ئه‌كره‌م سێره‌ له‌ ئاوبار ده‌گرێ، ده‌ڵێ:
ده‌زانم ناگاتێ، به‌ڵام هه‌ر خۆشه‌ پێوه‌ی نێم.
له‌و رۆژانه‌ حه‌سه‌ناغا به‌ چاوی دادابۆوه‌، به‌ ته‌وسه‌وه‌:
ئه‌و جاره‌ ئه‌گه‌ر ئاوم له‌ سه‌رت بڕی، به‌رده‌قانیم تێده‌گری!
به‌لاشاوه‌ به‌ دیوی رۆژهه‌ڵاته‌وه‌ هه‌ر له‌ جێی خۆیه‌تی، دوا كۆڵان كۆڵانی ماڵی دێوانه‌ محه‌مه‌دی گۆرینه‌، له‌وێوه‌ جۆت دارتێلان هێنده‌ دوور نیه‌، به‌رده‌قانی ده‌گاتێ، له‌ ناو جۆ و گه‌نمی بن ئه‌و دارتێڵانه‌ كه‌ به‌ژنێ به‌ژنی كردووه‌، پێش چه‌ند رۆژێ ته‌رمێ دۆزرایه‌وه‌، به‌ چه‌قۆ كووژرابوو، كه‌س نه‌یناسی، پۆلیس هاتن و بردیان.
به‌لاشاوه‌ له‌ كه‌رخی موفتیه‌وه‌ له‌ ماڵی ئێمه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات، نێوانمان به‌ستی به‌لاشاوه‌ و رێیه‌كی پانی زستان قوڕاوی و هاوین خۆڵاوی، ئه‌و رێیه‌ له‌ شه‌ستمه‌تریه‌وه‌ ته‌ریب له‌گه‌ڵ به‌ستا دێ دێ، له‌ راستی دارتێلی یاد كه‌مێك له‌ به‌ست دوور ده‌كه‌وێته‌وه‌ و به‌ ته‌نیشت سه‌ید مارفدا ده‌گاته‌ باداوه‌ و له‌وێ هێند ته‌سكده‌بێته‌وه‌ بزر ده‌بێ.
رێی به‌رین تژیه‌ له‌ یاده‌وه‌ری تاڵ و شیرین، له‌وێ بوو مه‌لای دۆزه‌خێ گێچه‌ڵی به‌ حه‌مه‌د مه‌ستان كرد، شانی راته‌كاند:
حه‌مه‌د، واز له‌ گوو خواردنه‌وه‌ بێنه‌، ده‌نا له‌ گه‌ڕه‌ك جێت نابێته‌وه‌.
حه‌مه‌د پێده‌كه‌نێ و ده‌ڵێ:
مه‌لا، ناتوانم وازی لێبێنم، چوونكه‌ بۆی نووسیوم.
مه‌لا له‌ پاسه‌وانی دۆزه‌خ تووڕه‌تر:
چ دختۆرێكی ته‌ره‌س بۆی نووسیوی؟
حه‌مه‌د مه‌ستان له‌ مه‌لاش تووڕه‌تر:
مه‌لا، زوو بڵێ گووم خوارد، گووی سه‌ و به‌راز نا، هی حه‌مه‌د مه‌ستانم خوارد، ئه‌تو نازانی ئه‌وه‌ی بۆی نووسیوم كه‌ بخۆمه‌وه‌ خودای سه‌ر سه‌رانه‌، ده‌ی تۆبه‌ بكه‌ و به‌ له‌پ گووی من بخۆ.
مه‌لا و مه‌ستان پیس تێكده‌گیرێن، منداڵه‌ ورتكه‌ لێیان خڕده‌بنه‌وه‌، كچه‌كه‌ی حه‌مه‌د مه‌ستان خڕكه‌ به‌ردێكی ده‌ستداوه‌تێ، ده‌ڵێته‌ بابی:
بابه‌ لێیده‌م، قوونه‌جۆره‌ی مه‌لا بشكێنم؟
بابی ده‌ڵێ:
كچم، لێیمه‌ده‌، دووركه‌وه‌، بۆ خۆمی لێگه‌ڕێ.
كچه‌ به‌ قسه‌ی بابی ناكات، هه‌ر دیتت رایه‌وه‌شانده‌ مه‌لا، له‌و ده‌مه‌ فاته‌ كورده‌ به‌ سه‌ردا دێ، ئه‌و ژنه‌ زۆر سه‌نگینه‌، گه‌ڕه‌ك شه‌رمی لێده‌كات، كاتێ به‌ كن كۆمه‌ڵه‌ زه‌لامێكدا ره‌ت ده‌بێت و سه‌لام ده‌كات، زۆریان له‌ به‌ری هه‌ڵده‌ستنه‌وه‌، ده‌ڵێته‌ مه‌لا:
ئه‌رێ به‌ من بڵێ، ئه‌وه‌ كێ پفی داوی؟ بۆچی له‌و پیاوه‌ت هه‌ڵكێڵاوه‌؟
مه‌لا مێزه‌ره‌كه‌ی سه‌ری رێكده‌خاته‌وه‌ و ده‌ڵێ:
جگه‌ له‌ خودای باری ته‌عالێ كه‌س پفی نه‌داوم و به‌ قسه‌ی كه‌س ناكه‌م، شه‌ڕی من له‌ رێی خودایه‌، بۆ خودایه‌.
فاته‌ كورده‌ به‌ كاوه‌خۆ ده‌ڵێ:
مه‌لا ئه‌گه‌ر لۆ خودا شه‌ڕده‌كه‌ی، بڕۆ شه‌ڕی حوكمه‌ت، ئه‌و ده‌دزێ و ده‌گرێ و ده‌كوژێ و ده‌بڕێ، له‌ قاحپه‌خانه‌ش عاره‌ق ده‌خواته‌وه‌، خۆ حه‌مه‌د له‌و شتانه‌ دووره‌، له‌ ماڵی خۆی عاره‌ق ده‌خواته‌وه‌، واز له‌ حه‌مه‌دی بێنه‌.
مه‌لا كه‌مێ هێورده‌بێته‌وه‌، بۆ ره‌وادان به‌ شه‌ڕه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ حه‌مه‌د مه‌ستان، ئایه‌ت و فه‌رموودان ده‌هێنێته‌وه‌، فاته‌ كورده‌ ده‌ڵێ:
مه‌لا بڕۆ له‌ مزگه‌فتێوه‌ ئه‌و قسانه‌ی خودا و پێغه‌مبه‌ر به‌ گوێی حوكمه‌تدا بده‌، ئه‌و عاره‌بی باش ده‌زانێ، بڕۆ، به‌رۆكی ئه‌و حه‌مه‌ده‌ به‌رده‌، ده‌نا منداڵه‌ ورته‌كه‌ی به‌لاشاوه‌ت به‌ دوو دێخم و له‌ چ مزگه‌فته‌ك جێت نه‌بێته‌وه‌.
مه‌لا نه‌رمی ده‌كێشێ و باریكه‌ی ده‌داتێ و ده‌خشێ، چیدی له‌ نزیك ماڵی حه‌مه‌د مه‌ستان نه‌مدیته‌وه‌.
هه‌ر له‌ سه‌ر ئه‌و رێیه‌، دارتێلێ دوو خوارتر له‌ ماڵی فاته‌ كورده‌، چه‌ند دارتێلێ وێوه‌تر له‌ ماڵی یه‌كه‌مین جاشی به‌لاشاوه‌، نزیك ئه‌و جێیه‌ی كه‌ به‌ سه‌ر كه‌ندڕێكی گه‌وره‌دا ده‌كه‌ویت و هه‌نده‌ك هێوه‌تر كه‌ند كه‌مێك پێچده‌كاته‌وه‌، دوا ریزه‌ ماڵی به‌لاشاوه‌ی روو له‌ سه‌یداوه‌، بنه‌ داره‌ تازه‌ هه‌ڵچووه‌كانی پێش ده‌ركه‌یان ده‌رده‌كه‌وێ، له‌وێ، له‌و سه‌ر رێیه‌ خوێنێكی زۆر رژاوه‌، گایه‌كیش بكوژیه‌وه‌ هه‌ر هێنده‌ خوێنه‌ی لێدێ، كاك حووج ده‌ڵێ:
خوێنه‌كه‌ زۆر تازه‌یه‌، ئه‌و خوێنه‌ له‌ كێ رژابێ، ئه‌گه‌ر سه‌ریش بڕابێ، له‌وه‌یه‌ هێشتا گیانی له‌ به‌ردا مابێ.
رۆژ تازه‌ له‌ زوورگ و بانیه‌كانی كه‌سنه‌زانێ، گزنگی داوه‌ته‌ قه‌راتێ، كاك حووج به‌ دیار خوێنه‌وه‌ راوه‌ستاوه‌، به‌ ده‌وری خۆیدا چاو ده‌گێڕێ، نزیك دوور، كه‌س دیار نیه‌ له‌و ناوه‌، كاك حووج به‌ رێچكه‌ی خوێندا ده‌چێ و سه‌ر به‌سه‌ر كه‌ندڕ و ئاودڕه‌كه‌شدا ده‌گرێ، چ نادینێ، دره‌نگ سه‌گه‌كه‌ی ماڵی سه‌موونفرۆشه‌كه‌ له‌ رێی حه‌و حه‌و و بڕۆ و بگه‌ڕێوه‌ و بۆن به‌ عه‌رده‌وه‌ كردن و لمووز بۆ ئاسمان هه‌ڵبڕین گه‌ڕه‌ك ئاگادار ده‌كاته‌وه‌ كه‌ پیاوێكی خوێناوی وا له‌ ناو ئاودڕه‌كه‌ كه‌وتووه‌.
ئه‌و پیاوه‌ی سه‌گ دیتیه‌وه‌ كێیه‌؟ كه‌سێ ده‌یناسێته‌وه‌؟ منیش گه‌یشتمه‌ سه‌ر خوێنی رژاو به‌ڵام كابرام نه‌دی، خه‌ڵك ده‌ڵێن وه‌ك له‌ گۆمی خوێن هه‌ڵكێشرابێ وایه‌، جێپه‌نجه‌یێ له‌ له‌ش و جلكوبه‌رگیه‌وه‌ نابینیه‌وه‌ خوێنی پێوه‌نه‌بێ، گه‌ڕه‌ك له‌ ده‌وری پیاوی له‌ خوێن گه‌وزیو خڕبۆته‌وه‌، گوێم لێیه‌ ده‌ڵێن:
ژنی سه‌موونفرۆش ناسیه‌وه‌، ئه‌وه‌ جاشكوژه‌.
ئه‌و پیاوه‌ی سه‌گ دیتیه‌وه‌، ژنی سه‌موونفرۆش ناسیه‌وه‌، خزمی نزیكیان بوو، ئه‌و جاشكوژه‌ له‌مێژ نه‌بوو له‌ سه‌رێ هاتبۆوه‌، ئه‌و سه‌رێیه‌ی به‌ سه‌ر هه‌موواندا رووخا، ئه‌و پیاوه‌ كه‌ له‌ هه‌ندێ جێ به‌ جاشكوژ ناوی ده‌هات، پێش چه‌ند ساڵێ نازانم له‌ چ شه‌ڕێ دوو سێ جاش ده‌كوژێ، یان به‌ ملی ویدا دێ، له‌وه‌شه‌وه‌ جاشكوژی به‌ سه‌ردا ده‌بڕێ، كه‌سوكاری جاش دیاره‌ ده‌مێكه‌ به‌ دوویه‌وه‌ن، به‌و سبه‌ینێ زووه‌ تۆڵه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ و له‌ خوێنی ده‌گه‌وزێنن، پێده‌چێ جاشكوژ به‌ نیازی كار به‌و سپێده‌یه‌ له‌ ماڵ ده‌رچووبێ، رێی مه‌یدانی كرێكارانی بن قه‌راتێی گرتبێ ، ترومبێلی پۆلیس هات و ته‌رمی جاشكوژیان برد.
ئه‌و رێیه‌ پر كۆسپ و كه‌ندوله‌نده‌، ئه‌و كه‌نده‌ تژی له‌ ورده‌ به‌رده‌، تژین له‌ چیرۆك و سه‌ربرده‌، لێره‌ هێنده‌ی ورده‌ چه‌و و شوێنپێی رێبواران سه‌رهاتم له‌ سه‌ره‌، بگێڕمه‌وه‌ بنی نایه‌، وه‌ك گلۆڵه‌ی مووی داده‌ پنچكی ژنی كاك حووج وایه‌، ئه‌و ژنه‌ هه‌ر هێنده‌ی پنچكه‌ گیایه‌ك ده‌بوو، به‌ڵام ئه‌و گلۆڵه‌ مووانه‌ی له‌ ته‌شیه‌كه‌ی ده‌ستیه‌وه‌ كه‌ شتێك له‌ به‌ژنی خۆی كورتتره‌، ده‌كه‌ونه‌ گۆڕێ، سه‌ریان لێره‌ بنیان بێ كۆتایه‌، گلۆڵه‌ی وا گه‌وره‌ له‌ ده‌ستی چ ژنه‌ك نایه‌، هێنده‌ی گومبه‌دی مزگه‌فتێ ده‌بێ، وه‌بیرمدێ پیسۆ، ئه‌و كوڕه‌ی له‌ گه‌ڕه‌كێ به‌ چڵمشۆڕ ناوی رۆیشتبوو، گلۆڵه‌ی له‌ داده‌ پنچك دزی، له‌ پێش چاوی من لێی دزی، ئه‌و ئاگای لێنه‌بوو، منیش چ قسه‌م نه‌كرد، باش بوو قسه‌م نه‌كرد، قسه‌م كردبا ئه‌و گه‌مه‌ خۆشه‌م نه‌ده‌دی، ئه‌وه‌تا دز سه‌ری گلۆڵه‌ مووی له‌ دارتێله‌كه‌ی ئه‌و به‌ری كه‌ندێ، داتێلی یاد گرێدا و بانگرۆزی كرده‌وه‌، رێ و رێ، ده‌و كه‌ند و كه‌ند غلۆربۆوه‌، منداڵ كه‌وتنه‌ دووی گلۆڵه‌ موو، له‌ هه‌ر جێ راوه‌ستابا، به‌ شاپێ ده‌كه‌وته‌وه‌ رێ، من وا بزانم جارێكم به‌ر كه‌وت شاپێكی لێبده‌م، غارده‌ غارده‌، رێ و رێ، ده‌و كه‌ند و كه‌ند غارده‌، به‌ دوای گلۆڵه‌ی موو رێمان ده‌بڕی، وا گه‌یشتینه‌ جاده‌ی شه‌ستمه‌ته‌ری، نزیك چاخانه‌كه‌ی خدر یابه‌، گلۆڵه‌ موو زۆری ماوه‌، به‌ قسه‌ی كوڕه‌كه‌ی فاته‌ كورده‌ بێ، ده‌بێ بگاته‌ بن قه‌راتێ، ده‌یگۆ:
ده‌ی مه‌وه‌ستن، با غلۆری بكه‌ینه‌وه‌..
له‌ شه‌ستمه‌تری په‌ڕیینه‌وه‌، نه‌گه‌یشتبووینه‌ پێش ماڵی مامه‌ حووده‌ و دایكه‌ مه‌نیج، حه‌مكه‌ منداڵێ به‌ چه‌قۆوه‌ له‌ پێشمان قیتبوونه‌وه‌، هه‌ڵێ، دوو پێمان هه‌بوو، چوارمان قه‌رد كرد، ئاگام له‌ وان نیه‌، من له‌ سه‌ر تخووب، نزیك یه‌كه‌م ریزه‌ ماڵی به‌لاشاوه‌ گیرام، ئێره‌ تخووبی نێوان سه‌یداوه‌ و به‌لاشاوه‌یه‌، سێ چوارێك وه‌رگه‌ڕانه‌ سه‌رم، باشیان تێهه‌ڵدام، كچه‌كه‌ی پلكه‌ به‌ندبێژ نه‌گه‌یشتبا، ده‌یانكوشتم، نه‌شمردبام، نیوه‌ مردوو ده‌بووم، گورێ، عه‌مرم گورێ، خدری زنده‌ی من، ئا له‌و ساته‌ گورێی كچی پلكه‌ به‌ندبێژ بۆ من بووه‌ خدری زنده‌، چه‌قۆی ده‌رهێنا، ئه‌و كچه‌ جوێنی كوڕانه‌ی ده‌دا، چه‌قۆی لێ هه‌ڵكێشان:
خوشك حیزینه‌، ئه‌وه‌ له‌ كێ ده‌ده‌ن، لۆم راوه‌ستن.
هه‌ر یه‌كه‌ی به‌ لایه‌كدا هه‌ڵات، دیار بوو ده‌یانناسی و ده‌یانزانی چه‌قۆكێشه‌ و له‌ كه‌سیش ناترسێ، ئه‌و كچه‌ چ كوڕ نه‌بوو لێی نه‌ترسێ، چه‌قۆی وای ده‌وه‌شاند سابیر سارووخ وای نه‌وه‌شاندووه‌، وا بزانم تاكه‌ چه‌قۆكێشی گه‌ڕه‌ك و شار بوو، له‌بیرمه‌ گوتی:
كوڕه‌كه‌ی پلكه‌ به‌سێ، به‌ بێ چه‌قۆ له‌ به‌لاشاوه‌ ده‌رمه‌چۆ.
دیاره‌ من له‌ كێرده‌كه‌ی ده‌ستی ژنه‌ جوانه‌ شه‌له‌كه‌وه‌ خولیای چه‌قۆ له‌ سه‌رم گه‌ڕا، به‌ڵام چه‌قۆی ناو به‌ڕكی كه‌وێی كچه‌كه‌ی پلكه‌ شایه‌ر وه‌ك بڵێی چه‌قۆی خسته‌ به‌ڕكمه‌وه‌، ئێ، جارێ له‌ چه‌قۆ گه‌ڕێ، له‌ رێی پڕ سه‌رهاتیش دوورده‌كه‌ومه‌وه‌ و له‌گه‌ڵ چڵمشۆڕ ده‌چینه‌ كن ده‌وی دێوێ..
به‌لاشاوه‌ به‌و دیو، دیوی نێوان گڵكه‌ند و ئاوباره‌كه‌ی حه‌سه‌ناغا، رێك له‌ پشت ماڵی مه‌لارۆكه‌وه‌ له‌ ده‌وی دێو نزیكده‌بۆوه‌، جێی ده‌وی دێو پاشترێ و له‌ ده‌ورانێك بووه‌ گه‌ڕه‌كی میری پێداوان، به‌ ڕه‌وه‌ به‌عسیی نه‌خوێنده‌وار و بڕوانامه‌دار لێیان داكوتا، كۆلیژی ئه‌ده‌بیاتیشیان له‌وێ په‌ستا، دنیا ده‌وران ده‌ورانی كرد و له‌ ده‌ورانێكیدی بووه‌ جێ هه‌واری عه‌زیز محه‌مه‌دی خاوه‌ندی خه‌ڵاتی لینین، ئا، ده‌وی دێو كه‌وتبووه‌ ئه‌وێ، چوار ده‌وری ده‌وی دێو گردۆلكه‌یه‌، خه‌ڵك به‌ لچ و لێوی ده‌وی دێو ناوی دێنن، به‌هاران له‌ دووره‌وه‌ كه‌سكده‌چێته‌وه‌، جێ جێی یه‌ك پارچه‌ گوڵاڵه‌ سووره‌یه‌، جێی سه‌یرانه‌، به‌ڵام له‌ ترسی ده‌وی دێوێ گه‌وره‌كان ناهێلن منداڵ هێنده‌ لێی نزیكببنه‌وه‌، ده‌وی دێو قووڵه‌، هێند قووڵ بێ بنه‌، هه‌ندێك ده‌ڵێن:
ده‌وی دێو له‌و دیوی زه‌ویه‌وه‌ كوناوده‌ره‌.
هێشتا باوه‌ڕم به‌ خڕبوونی زه‌وی نه‌هێنابوو، بۆیه‌ گومانم له‌ كوناوده‌ریه‌كه‌ هه‌بوو، كاتێ له‌ سه‌ر لێوی ده‌وی دێوه‌وه‌ به‌ردێكی زلمان فرێده‌دایه‌ ناو زاری دێو، هه‌ستمان راده‌گرت، دوای به‌ینێك گوێمان له‌ شلپه‌یه‌ك له‌ ده‌نگێكی نازانم چۆن ده‌بوو.
ده‌وی دێو بیرێكی زار گه‌وره‌ی تا خودا حه‌زبكات قووڵه‌، ده‌مگوت باشه‌ ئه‌و بیره‌ ده‌بێت چۆن لێدرابێ! به‌ ده‌ست، وه‌ك ئه‌و بیره‌ی پیری سوارچاكان كه‌ به‌ردی پیرۆزی تێدا دیته‌وه‌، نا، نابێ كاری ده‌ست بێ، كه‌س نه‌یوێراوه‌ پێ بخاته‌ ناویه‌وه‌، ئه‌و بیره‌ی هه‌ندێك ده‌یانگوت:
بنی ئه‌گه‌ر نه‌شگه‌یشتبێته‌ ئه‌و په‌ڕی گۆی زه‌وی، بێ یه‌كودوو له‌ نیوه‌ی تێپه‌ڕاندووه‌.
دواتر دێمه‌وه‌ دیار ده‌وی دێو، هه‌وكه‌ هێنده‌ له‌ سه‌ری ناڕۆم ته‌نێ سه‌ربرده‌ی چڵمشۆڕ و كه‌ره‌كه‌ ده‌گێڕمه‌وه‌، چڵمشۆڕ ئه‌و كوڕه‌ی نه‌ ده‌یزانی كه‌پووی بسڕێ، نه‌ فن بكات، له‌ هه‌ردوو كونه‌كه‌پوویه‌وه‌ هه‌میشه‌ شۆڕبوونه‌وه‌ و هه‌رلووشینه‌وه‌یه‌، ماڵیان كه‌وتبووه‌ په‌ڕگه‌ی به‌لاشاوه‌ به‌ لای ماڵی عه‌لیه‌ فه‌ندیی ناو ته‌له‌ڤزیۆنێ، دیاره‌ دواتر ئه‌و گه‌ڕه‌كه‌ جوانه‌ گچكه‌یه‌ له‌ نێوان به‌لاشاوه‌ و ئیسكان و موفتی قیتبۆوه‌ و منداڵ ناویان نا گه‌ڕه‌كی عه‌لیه‌ فه‌ندی، هه‌نده‌كیش به‌ ئیمزاوه‌ ناویان دێنا، ئه‌وه‌ش له‌وه‌ هاتبوو، گوایه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی ئه‌وێیان به‌رده‌كه‌وت، ده‌بوو واژۆیه‌ك بۆ حوكمه‌ت بكه‌ن، پاشترێ رێم به‌ ئیمزاوه‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌.
ئێ، ئه‌و كوڕه‌ نازانم له‌ سه‌ر چی له‌ كه‌رێك تووڕه‌ ده‌بێ، سێ چوار چه‌قۆی لێده‌دات، به‌ڵام هێشتا دڵی داناكه‌وێت، له‌بیرمبێت عه‌باسی ماڵ له‌ خوار ماڵی حه‌مه‌د مه‌ستان گوتبووی:
ئه‌و كه‌ره‌ به‌ كه‌ر ترسی خۆی له‌ چه‌قۆ وه‌شاندن ده‌شكێنێ.
دواتر عه‌باسم بیربخه‌نه‌وه‌، باشه‌، چڵمشۆڕ له‌ كه‌ر به‌ رقداچووه‌، چاوم لێیه‌ وا له‌ سه‌ر گردۆلكه‌ی لێوی دێوێ كه‌ره‌ برینداره‌كه‌ كه‌ جێ چه‌قۆی وی پێوه‌ دیاره‌، راده‌كێشێ، كه‌ر له‌ دووی ناچێ، باشه‌ ئه‌و كوڕه‌ چی له‌و كه‌ره‌ ده‌وێ؟
من له‌و دیوه‌ی ده‌وی دیوه‌وه‌ راوه‌ستاوم، ئه‌و و كه‌ر له‌ دیوه‌كه‌یدی، ته‌ماشاده‌كه‌م جه‌مه‌دانیه‌كه‌ی له‌ ملی خۆی كرده‌وه‌، چڵمشۆڕ زستان و هاوین جه‌مه‌دانیی له‌ مل ده‌ئالاند، توند هه‌ردوو پێی پێشه‌وه‌(ده‌ست)ی كه‌ری به‌ست، كه‌ر به‌ دیوی لێژی، دیوی ده‌وی دێو كه‌وت، چڵمشۆڕ كلكی كه‌ری به‌ ده‌سته‌وه‌، ئای، ئه‌وه‌ چ ده‌كات! تێگه‌یشتم چی له‌ بن سه‌ره‌، ویستم به‌ ده‌وری ده‌و بسووڕێمه‌وه‌، له‌و ده‌مه‌ مه‌لارۆكیش نازانم له‌ كوێوه‌ په‌یدابوو، به‌ڵام پێڕانه‌گه‌یشت و دێو كه‌ری قووتدا، مه‌لارۆك ئه‌و كوڕه‌ی له‌ دنیایێ كه‌سم نه‌دی هێنده‌ی وی كه‌ردۆست، پشتی ملی چلمشۆڕی گرت و دایه‌ به‌ر شاپان، له‌گه‌ڵ هه‌ر شاپێ به‌ به‌ژنی خۆی له‌ عه‌رد بڵندده‌بۆوه‌ و زیڕه‌ی ده‌گه‌یشته‌ ئاسمانێ، مه‌لارۆك سه‌ری به‌ سه‌ر ده‌وی دێودا داگرتووه‌، منیش هه‌ستمراگرتووه‌، گوێم به‌ لێوی دێوه‌وه‌ ناوه‌، كه‌ر زۆڕه‌یه‌ك ، مشه‌یه‌كی نایه‌، كه‌ر رۆیی كه‌وته‌ ناو زگی ئه‌و زه‌ویه‌ی بیستبووم خڕ خڕ نا، مه‌یله‌ و خڕه‌، كه‌مه‌ك له‌و هێلكه‌یه‌ ده‌چێ كه‌ پتر داویه‌تیه‌ خڕۆكی نه‌ك درێژووكانی.
به‌نگۆ بڵێم، مه‌لارۆك واز له‌ چڵمشۆڕ ناهێنێ، دوو سێ جارێ هاته‌سه‌ری به‌ دوای كه‌ره‌كه‌دا بینێرێ، نازانم له‌ چی په‌شیمانده‌بۆوه‌، چه‌ند جار رووی له‌ من كرد:
به‌ من بڵێ چ له‌و قوونده‌ربابه‌ بكه‌م؟
من قسه‌م نه‌ده‌كرد، دواجار گوتم:
گوناحه‌، لێیگه‌ڕێ.
مه‌لارۆك:
گوناحه‌! ئه‌و كه‌ری كه‌ربابه‌ گوناحه‌!
مه‌لارۆك چی لێبكات باشه‌، ده‌بینم، دۆخینی چڵمشۆڕی كرده‌وه‌ و له‌ شه‌رواڵه‌كه‌ی ده‌ركێشا، ئای، به‌ ته‌مای چیه‌، به‌ دۆخینی خۆی هه‌ردوو ده‌ستی له‌ پشته‌وه‌ به‌ست، نافه‌كی شه‌رواڵه‌كه‌شی له‌ دوو سێ جێ لوولدا و گرێدا و نه‌یهێشت قوونی بكه‌وێته‌ گۆڕێ، پێیگوت:
ئه‌وجا بڕۆ ماڵێ، به‌ داكه‌ حیز و بابه‌ ته‌ره‌سه‌كه‌ت بڵێ: مه‌لارۆك وای لی‌َكردم.
چلمشۆڕ به‌ ده‌ستی به‌ستراوه‌وه‌ له‌ رێیێ له‌ من خۆشتر ده‌ڕۆیی، گۆتی:
كوڕه‌ به‌ قوربانت بم، ده‌ستم بكه‌وه‌، با خه‌ڵك نه‌مبینن.
گۆتم:
راوه‌سته‌، با له‌ مه‌لارۆك بزربین، هه‌ینێ ده‌تكه‌مه‌وه‌.
فازیل رێحانه‌مان تووش بوو، ده‌ستی كرده‌وه‌ و به‌ دارووچكه‌یه‌ك دۆخینمان بۆی تێهه‌ڵكێشاوه‌.
به‌ر له‌ هاتنی پشووی هاوینه‌ی ساڵی به‌دیووم، شتێ له‌ زێوه‌ر ده‌گێڕمه‌وه‌، ئۆی! دیسان حه‌مه‌ شێت هاته‌ پێشم و كه‌مێ دره‌نگ ده‌گه‌مه‌وه‌ زێوه‌ر.

Previous
Next
Kurdish