هەرێمی کوردستان بەرەو کوێ؟ یەکێتی چینایەتی دانیشتوانی عێراق، سیاسەتێکی پراگماتیکی و تاکتیکی نیـیە!.. جەمال کۆشش
ڕێککەوتنی سەرەتای مانگی (٤)ی ( هەولێرو بەغدا) لەسەر ڕادەستکردنەوەی دۆسیەی نەوت بە حکومەتی عێراقی، پاش بڕیاری دادگای پاریس، ئۆرگانە فەرمییەکانی (پارتی)، ملکەچیـیەکەی بە سەرکەوتن و حەکیمی و ئاینندەبینی سەرۆکەوە بە خەڵکی کوردستان فرۆشتەوە.
بەسەر بادان و لەژێر لێوەوە هاوبەشە بایکۆتکەرە “بندیوارەکە”، قوباد تاڵەبانی، وتی وا باشتر بوو بە خواهیشتی خۆمان ئیمزاکەمان بکردایە، نەک وەک ئێستا ناچار بووینە.
ئەو لایەنانەی تەنانەت مەسرەفی پروپاگەندەی هەڵبژاردنەکانشیان لە لایەن دەوڵەتانی کۆنەپەرستانی ناوچەکەوە دابیندەکرێت (کە ئەمە تەنها بەسە بۆ هەڵوەشانەوەی حزبەکانیان)، بە هلهەلەوە پێشوازییان لە هەنگاوەکە کرد و موژدەی گەشەکردن و بوژانەوەی ئابووریـیان بە خەڵکی کوردستان دەدا، بەڵام بەشە ڕادیکاڵە بەناو چەپەکە ، “هاوبەشەکەی پرۆژەی ڕیفراندۆم” کە هێندەی نەما بوو ناوی “ڕیفراندۆمی کرێکاری” لێبنێن ، ئەم ڕێیکەوتنەیان “بەبنبەستی دەوڵەتی کوردی” لە قەڵەمدا و لە داخی خیانەتی فرۆشتنی “خەونە شاعیرانەکە “یان بە چەند ملیارد دۆلارێک، تێر جوێنی دەسەڵاتدارانی یەکێتی وپارتی یان کرد.
بەرهەم ساڵح (سەرۆکی پێشووی کۆماری فیدراڵی عێراق)،پێدەچێت ئەو دەرکی بە شلۆقی وناکارایی حکومەتەکەی سودانیش کردبێت، پرۆژەیەکی هەندێک گشتی تری پێشنیار کرد (کۆنفیدراڵی بۆ کوردستان و گرێبەستێکی تری نێوان حکومەت و هاوڵاتی و گۆڕینی سیستەمی حوکمڕانی لەپەرلەمانیەوە بۆ سەرۆکایەتی) دیارە، هەمومان دەزانین دەستورو گرێبەستە کۆمەڵایەتیەکان سازانی فەرمی هێزە چینایتەکانن. دەستپێشخەرییەکە لە بێدەنگییەکی کوشندەدا خنکا.
هەندێک کەسایەتی و دەزگای ڕاگەیاندن وناوەندی لێکۆڵینەوەی لۆکاڵی، داوای دەستلەکارکێشانەوەی حکومەتی هەرێمیان کردو چەند سینارێۆیەکیان بۆ ڕاپەڕاندنی دۆخی ئاوارتە خستە ڕوو، هەڵبژاردنی ڕاستەو خۆ وپێکهێنانی حکومەتی کاتی…
ڕێژەی هەژاری لەسەرووی (٣٥٪)، بێکاری لە سەروی (١٥٪) و لە نێوان لاوانیشدا لەسەروی سەدا (٢٠٪)ەوەیە. کەرتی تەندروستی و پەروەردە ، بەرهەمهێنان و پیشەسازی و کشتوکاڵ، کارەبا و تەکنەلۆژیا،سیستەمی بانکی وپارەو پرۆسەی ئاڵوگۆڕی دراو، تێکڕا و بێکەڵک و پڕن لە گەندەڵی وهەدەردان ودزی و سپیکردنەوە. عێراق ، یەکێک لە زۆرترین ڕێژەی زیندانیانی تاوان و حوکمدراوانی بە سزای ئیعدام هەیە. یەکێک لە هەرە گەندەڵترین دەوڵەتەکانە و ناشەفافترینانە، هێزە میلیشیاییە- سێکتە ئایدیۆلۆژییە ئاینیەکانی لایەنگری کەسایەتیەکاریزماییەکان ، بەشێکی دامەزراوەکانی دەوڵەت و بازاڕ و جوگرافیایان لە کۆنترۆڵدایە .
ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەر ساڵی (٢٠١٩)ی پایتەخت و شارەکانی خوارووی عێراق، بۆ ئاڵوگۆڕی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی، بەکوشتنی هەزار کەس و بریندارکردنی (٢٠) هەزار و ڕفاندن و زیندانی سەدان لە لایەک و لە لایەکی دییەوە بە لاڕێدابردنی ئامانجی واقعی ڕاپەڕینەکە و گۆڕینی بۆ ئاڕاستەی هەڵبژاردن و ڕاکێشانی هەلپەرستانی نێو ڕاپەڕیوان بۆ نێو پرۆسەی پەرلەمانی، پاشەکشەیەکی بەسەردا سەپێنراوە.
ئەو حزب و هێزە سیاسیانەی کە لە شارەکانی موسڵ و تکریت و ئەنبار و دیوانیە …پێکهێنەرو گوایە نوێنەری ئەو ناوچانەن لە حکومەتی عێراقدا، هەمان پێکهاتەی دەستەی فەرمانڕەوای دەسەڵاتی عێراقن،بەرپرسیارن لە شەڕوماڵوێرانی چ لە ناوچەکانی خۆیان وچ لەسەرانسەی عێراق. خەڵکی ناڕەزایی ئەو ناوچانەش بەهەمان ڕادە لە چینی باڵادەست و کۆنەپەرستی حەلبوسیـیەکان و عەزمیـیەکان و حزبی ئیسلامیـیەکان و عەللاویـیەکان تووڕەن و ئامانجیان لە نیوبردنی ئەم سیستەمە سیاسیـیەیە.
شەڕو ئاشتی، ڕێککەوتن وگرژییەکانی نێو حزب وقەوارە سیاسیەکانی ئێستای دەسەڵاتدارانی عێراق، چ لەگەڵ حکومەتی هەرێم، چ لە کەرکوک، نەینەوا، بەغدا، پەیوەندییان بە ژیان و مافەکانی خەڵکەوە نیـیە. ئەوان لەسەر ئەو شوناسە ئاینی و نەتەوەیی و تایفی و کەمایەتیـیە بیروباوەروهۆزانە جوداخوازی وهەژمونگەری چینایەتی لە نێو ئەو گروپانەدا بەدەستدێنن تا مۆرکێکی ڕەوایی بە نوێنەرایەتی خۆیان بدەن وەک حزبی ئەو تاقمانە سیاسەت بکەن. ئەمە تەنها کێشەی ئەو ناوچانە نیە کە هەمە ڕەنگن وسروشتی مێژووی دانشتوانەکەین، بابەتەکە ئەوەیە تەواوی خەڵکی عێراق لە ڕێگای میدیاوە ڕادەکێشرێنە نێو ” کێشە” دروستکراوەکانی دەستی خۆیانەوە.
لە بارەی مافەکانی خەڵکی کوردستانەوە، بەو بڕیارانەی دادگای فیدراڵی عێراق و پاریس، خەڵکی کوردستان هیچ زیانێک ناکات، هیچ لەدەست نادات. بەڵام دەرگا بەڕووی دۆسیەی زۆر گرنگدا واڵا دەکات.
چارەنوسی قەوارەی هەرێم، لەتوند پێچێکی مێژوویدایە، حکومەتی هاوبەش نەماوە، هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ناتوانێت هەر هەمان حکومەتی ئێستا بەرهەم بهێنێتەوە. دەبێت دوو ئیدارەیی بەئاکامێک بگات.
پتر لەشەش هەفتەیە بۆڕی نەوت گیراوەتەوەو کەشتیەکانی کەناری جیهان ئەوانەی نەوتی کوردستانیان بەبازاڕ دەگەیاند، بەبەتاڵی گەڕانەوە. وا لێکدەدرێتەوە کە ڕاگرتنی نەوت، لەلایەن دەوڵەتی عێراقەوە بکرێتە قەرەبووی مەرجەکانی ئۆپیک بۆ کەمکردنەوەی بەرهەم بۆ پارێزگاری نرخی نەوت.
ئەگەرلە پرۆسەی شکڵگرتن وپیکهێنانی حکومەتەکەی سودانی وردبینەوە، یەکێتی چینایەتیەکی نێو بۆرژوازی پێکهاتەکانی دانشتوانی عێراق بۆ هەژموونی دەوڵەت بەسەر عێراقدا دەبینینیەوە.
پێشینەیەکی مێژوویی لە خەباتی ئازادیخوازانەی خەڵکی کوردستان بۆ مافە سەرەتایی وئازادییە کۆمەڵایەتیەکان کەلە کوردستان کە وەک نەریتی ژیانی ڕۆژانەی لێهاتووە ( مافەکانی ژنان وئازادی و مافە کانی تاک لە پەیوەندی بەئاین وئیلحادو خواردنەوەو پۆشاک …) ئەبێت وەک هاوڵاتیانی ناوچەکانی تری عێراق چاولێبکرێت و بەهیچ جۆرێک نابێت وەک تانەی یاسای ئەحوالی شەخسی ، بچێتە گرفانی ئیسلامیەکانەوە.
ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەری ٢٠١٩ بەدڵنییاییەوە لەمەودوا هەر بە بەغدا وناسریەو بەسرەوە قەتیس نابێت و دەپەڕێتەوە موسڵ و دیوانیەو هەولێرو سلێمانیش. ئەم یەکێتی یە چینایەتیەی کرێکاران وزەحمەتکێشانی عێراق و بەرژەوەندی هاوبەشەی تەواوی خەڵکی عێراق لە بەرامبەر دوژمنە هاوبەشەکانیان ئاکتێکی تاکتیکی و پراگماتیکی نیە.
ئەمەش لەگرەوی بەهێزبوونی ڕەوتی کۆمۆنستی دایە لە نێو ناڕەزایەتیە بەردەوام وڕاپەڕینەکانی خەلکی عێراقدا.
جەمال کۆشش کۆتایی ئەبریلی ٢٠٢٣
