شه‌ڕی ده‌وڵه‌ت … به‌شی شه‌شه‌م … سمكۆ عه‌بدولكه‌ریم
كێن ئه‌وانه‌ی كه شه‌ڕی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی ده‌كه‌ن؟ …
به درێژایی مێژوو كورد نه‌یتوانیوه له هاوكێشه هه‌رێمه‌یه‌كاندا سه‌ركه‌وتو بێ، هه‌میشه وه‌ك هێزێكی یاری پێكراو بینراوه، نه‌ك وه‌ك هێزێكی یاریكه‌ر. هه‌رچه‌ندجارێك ویستبێتی بچێته ده‌روه‌ی ئه‌و بازانه داخراوه‌ی كه هه‌میشه به‌ده‌وری خوێدا ده‌یخولێنێته‌وه، پیلیان گرتوه و هێناویانه‌ته‌وه نێو بازنه داخراوه‌كه، هه‌رچه‌ند جارێك ویستبێتی كه‌وانه‌یه‌كی دیكه‌ی سیاسی بكاته‌وه، له‌و سه‌ره‌وه هه‌موو كه‌وانه‌كان خراونه‌ته‌وه نێو كه‌وانه‌یه‌كی دیكه‌وه، ئه‌گه‌رچی ئه‌مه نیشانه‌یه‌كی زۆر دیاری به‌هێزی كورده له نێو هاوكێشه ناوچه‌ییه‌كه‌دا، به‌ڵام ئه‌و به‌هێزییه‌ی زیاتر له لایه‌ن نه‌یاران و وڵاتانی ناوچه‌كه سوودی لێوه‌رگیراوه، ته‌نیا سوودێك كه ئێمه بینیبێتمان ئه‌وه‌بووه، پارێزگاریمان لێكراوه، چونكه كورد ئێستا ئه‌و فاكت و فاكته‌ره‌یه، ئه‌مریكا و وڵاتانی زلهێز له لایه‌ك و وڵاتانی ناوچه‌یی له لایه‌كی تره‌وه كاریان پێیه‌تی. له‌سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تی ئه‌مریكا ڕابه‌رایه‌تی ده‌كات و له‌سه‌ر ئاستی ناوچه‌یشدا سعودیه.
تێنه‌گه‌یشتن له هاوكێشه سیاسییه‌كه، یان تێگه‌یشتن به‌و دیوه‌دا كه پێمان وابێ پێگه‌ی كورد له ناوچه‌كه‌دا هێنده به‌هێز بووه ده‌توانین له چوارچێوه‌ی خه‌لقكردنی فاكتێكی دیفاكتۆیدا خۆمان بچه‌سپێنین، پێم وابێ تێگه‌یشتن و لێكدانه‌وه‌یه‌كی لاره و پێویستی به ڕاستكردنه‌وه هه‌یه.
له ماوه‌ی ئه‌و چه‌ند مانگه‌ی هێنانه‌گۆڕێی پرسی ڕیفراندۆم، زۆر شتی سه‌یر ڕوویاندا كه لێره‌وه به‌ڕاستی كه‌سانی توێژه‌ر پێویسته له سه‌ری بووه‌ستن و شیكردنه‌وه‌ی جدی بۆ بكه‌ن، له نێو یه‌ك كه‌وانه‌دا ئه‌و خۆنواندنانه‌ی به درێژایی مێژوو له سه‌ركردایه‌تی كورد نه‌بینراوه بینران، له ماوه‌ی شه‌و و ڕۆژێكدا، ئه‌وه‌ی نه‌مان بینیبوو بینیمان، ئه‌وه‌ی گوێمان لێنه‌بوو گوێمان لێبوو، گوێمان لێبوو، بینیمان كورد بۆته چ هێزێكی كاریگه‌ر له ناوچه‌كه‌دا ئاماده‌یه گوێی له كه‌س نه‌گرێ، ئاماده‌یه حیساب بۆ هیچ وڵاتێكی جیهانی و ناوچه‌یی نه‌كات، ئاماده‌یه له دۆخێكی ئه‌وپه‌ڕی خراپی سیاسی و ئابوری و كۆمه‌ڵایه‌تی نێوخۆیدا جاڕی به‌دیهێنانی ئامانجێك بدات كه نزیكه‌ی یه‌ك سه‌ده‌یه خه‌باتی بۆ ده‌كه‌ین، به‌و حاله‌وه ده‌مانه‌وێ خه‌ونێك بكه‌ین به فاكت.
به‌ڕاستی ئه‌گه‌ر كورد له‌م پێگه به‌هێزه‌دایه و دابووه، بۆ ئێمه نه‌مانزانیوه، سه‌ركردایه‌تی كورد بۆ هه‌وڵی نه‌داوه ئه‌م حه‌قیقه‌ته بگه‌ێنێت، بۆ ئه‌وه‌ی له ڕۆژێكی وه‌ك ئه‌مڕۆدا بتوانین متمانه به‌سه‌ركرده‌كانمان بكه‌ین و به‌چاو نوقایی دوایان بكه‌وین و یه‌ك ده‌نگ و یه‌ك ڕه‌نگ له ده‌وریان كۆوه‌بین، چونكه ئه‌گه‌ر ئه‌م جووله‌یه ته‌نیا بۆبه‌رهه‌مهێنانی ڕووداوێكه، به‌بێ لێكدانه‌وه‌یه‌كی وردی پێشوه‌خته، ئه‌وه ده‌بێ شایه‌دی ئه‌نجامه خۆبه‌خته‌كه‌شی بین.
گرفتێكی گه‌وره‌ی سیاسییه‌كانی كورد ئه‌وه‌یه به پێوه‌ره نوێیه‌كان ناڕواننه هاوكێشه سیاسییه‌كانی ئێستا، پێیان وایه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی توانیویانه ده‌ست به سه‌ره په‌تێكی باریكی ئابوریه‌وه بگرن، ئیتر ته‌واو، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كورد توانیویه‌تی له‌به‌رامبه‌ر هێزێكی تیرۆرستی گه‌وره كه هه‌موو جیهانی به خۆیه‌وه سه‌رقاڵ كردوه بوه‌ستێ ئیتر ده‌بێ باره‌ته‌قای ئه‌و هه‌موو ساڵه‌ی بێده‌نگیمان ده‌نگمان به‌رز بكه‌ینه‌وه.
“گۆته” وته‌یه‌كی جوانی هه‌یه ده‌ڵێ ( ئه‌و كه‌سه‌ی له مێژووی سێ هه‌زار ساڵه‌ی مرۆڤ به ئاگا نه‌بێ، ته‌نیا بۆ ورگی ده‌ژێی). كورد نه‌ك ئاگای له مێژووی سێ هه‌زار ساڵ نییه، ئه‌و ئاگای له مێژوویه‌كی كورتی یه‌ك سه‌ده‌ی خۆشی نییه، ئه‌گه‌ر نا چۆن تا ئێستا نه‌یتوانیوه دوژمنی ڕاسته‌قینه‌ی خۆی بناسێت “ئالان بادیۆ” له چاوپێكه‌وتنێكدا ده‌لێ ( دوژمن به‌شێكه له جه‌وهه‌ری سیاسه‌ت، هه‌ر سیاسه‌تێكی ڕاسته‌قینه ده‌بێ دوژمنی ڕاسته‌قینه‌ی خۆی بناسێ).
له‌و چوارچێوه‌یه‌دا ئێمه له ناوچه‌كه‌ماندا له شه‌و ڕۆژێكدا دۆست ده‌بێ به دوژمن و دوژمن ده‌بێ به دۆست، ئه‌وه به‌و مانایه نا كه پێم وانه‌بێ نه دۆستی تاسه‌ر هه‌یه نه دوژمنی تاسه‌ر، به‌ڵام ئه‌وهاش نا، ئه‌وه ته‌نیا وڵاتانی زلهێزی دنیا ده‌توانن په‌یڕه‌وی له‌وه‌ها سیاسه‌تێك بكه‌ن و سیاسه‌تی ڕۆژ په‌یڕه‌و بكه‌ن.
به‌م هۆیه‌شه‌وه له ئێستادا كورد كه‌وتۆته نێو یه‌ك كه‌وانه، به‌ڵام له نێو دوو كه‌وانه‌ی جیاوازدا.
كورد له نێوان دوو ئاراسته‌ی هاوته‌ریب، به‌ڵام جیاواز، گۆشه‌گیر بووه، ئه‌گه‌ر ئێران وه‌ك فۆبیایه‌ك وابێت بۆسه‌ر وڵاتانی خه‌لیج و جیهانی ئیسلامی سوننه، ئه‌وه وه‌ك ته‌لیسمێكیش وایه بۆ كورد ئه‌و له ئێستادا هاوكێشه ڕاسته‌قینه‌كه‌ی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست پێكدێنێ، بۆیه ئه‌مریكا پێویستی به‌وه بوو ئێران بخاته‌وه جووله‌یه‌كی هه‌ست پێكراو، چونكه مومكین نییه به‌بێ هیچ جووله‌یه‌ك ڕوداوێك ڕووبدات، ئه‌مریكا بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێ قۆناغێكی دیكه‌ی یاریه‌كه ببڕی پێویستی به‌وه بوو لایه‌كی ده‌رگاكه به‌ڕووی ئێراندا بكاته‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی بیكاته فۆبیایه‌ك به‌سه‌ر ئه‌و وڵاتانه‌ی خۆی ده‌یه‌وێت.
سیاسه‌توانی كوێتی”عه‌بدولڵا ئه‌لنفێسی”یه‌كێكه له‌و قسه‌كرانه‌ی به‌رده‌وام ئاماژه بۆ ئه‌و فۆبیایه‌ی ئێران ده‌كات، كه به‌قسه‌ی ئه‌و ئێستا ئێرانی شیعه پایته‌ختی چوار وڵاتی ناوچه‌ی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی به‌ده‌سته‌وه‌یه( به‌یروت، دیمه‌شق، به‌غداد، سه‌نعا) ئه‌و به‌ر له ڕووداوه‌كانی یه‌مه‌ن ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه كردبوو كه له ماوه‌یه‌كی نزیكدا ئێران ده‌گاته ده‌روازه‌كانی “مه‌ككه”
مێژوویی ملمڵانێی دورودرێژی سعودیه له‌گه‌ڵ ئێران، به‌مانا مه‌زهه‌بییه‌كه‌ی له نێوان سوننه و شیعه، كه هه‌ریه‌ك له سعودیه و ئێران نوێنه‌رایه‌تی ده‌كه‌ن، وایكرد سعودیه هه‌ست به تین و مه‌ترسییه‌كانی شیعه بكات، به تایبه‌تی كه بینی و ده‌ركه‌وت قسه‌كانی عه‌بدوللڵا ئه‌لنفێسی ڕاسته و ئێران گه‌یشتۆته سنوری مككه. لێره‌وه جۆرێك له په‌یوه‌ندی دوو قۆڵی له نێوان هه‌رێمی كوردستان به سه‌رۆكاتی مه‌سعود بارزانی و سعودیه دروست ده‌بێ، له به‌رامبه‌ریشدا بارزانی په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ ئێران به‌شێوه‌یه‌ك ده‌پچڕێنی، كه له هیچ كاتێكدا په‌یوه‌ندییه‌كانیان واخراپ نه‌بووه.
لێره‌وه هه‌ریه‌ك له سعودیه و ئه‌مریكا په‌نا ده‌به‌نه به‌ر ته‌كتیكی نوێ بۆ لانی كه‌م رێگریكردن، یان به‌ربه‌ستكردنی مه‌ددی ئێرانی شیعه به ئاراسته‌ی قووڵایی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، چونكه هه‌ردولا له ڕوانگه‌ی هه‌ڵكشان و زیاتر بوونی هه‌یمه‌نه‌ی ئێران وه‌ك رابه‌ری بزووتنه‌وه‌ی شیعه له جیهاندا ده‌ڕواننه چۆنیه‌تی هه‌ڵسوكه‌وتكردن له‌گه‌ڵ پرسی كورد له باشور.
سعودیه پشتیوانی له كورد ده‌كات تا ئاستی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێكی كوردی له ناوچه‌كه‌دا وه‌ك به‌ربه‌ستێكی كۆنكریتی به‌مه‌به‌ستی رێگریكردن له مه‌ددی شیعه، ئه‌مریكاو وڵاتانی زلهێزیش به هه‌مان شێوه پشتیوانی له كورد ده‌كه‌ن، به‌ڵام به مه‌رجی مانه‌وه‌یان له چوارچێوه‌ی عێراقدا وه‌ك ئامارازێكی به‌هێز و كاریگه‌ر بۆ ڕێگریكردن له مه‌ددی شیعه‌گه‌رایی ئێرانی.
به‌و مانایه‌ی جیابوونه‌وه‌ی كورد له به‌غدا ده‌بێته ده‌رفه‌تێك بۆ باڵاده‌ستبوونی زیاتری ئێران له عێراق، واده‌كات ئه‌م وڵاته به ته‌واوه‌تی بكه‌وێته بن ده‌ستی شیعه و ئێران.
هه‌روه‌ك “هێربێرت رایموند مكماستێر” راوێژكاری ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی سه‌رۆكی ئه‌مریكا له دواین لێدوانیدا سه‌باره‌ت به پرسی ریفراندۆم راگه‌یاند كه به هۆكاری زیاتر بوونی نفوزی ئێران له عێراق و ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی سامانی ئه‌م وڵاته ئێمه له گه‌ڵ ریفراندۆم و جیابوونه‌وه‌ی كورد نین له عێراق، چونكه به قسه‌ی ئه‌و له‌م حاله‌ته‌دا ته‌نیا ئێران سوود وه‌رده‌گرێت.
ئه‌وه‌ش ده‌مانگه‌ڕێنێته‌وه سه‌ر ئه‌و ڕووداوه مێژووییه‌ی كه عێراقی لێوه دروستكرا، كاتێك ئینگلیز مه‌له‌كییه‌تی عێراقی دروست كرد به هۆكاری هاوسه‌نگی مه‌زهه‌بی له نێوان سوننه و شیعه‌دا ئه‌وبه‌شه‌ی كوردستانی به ویلایه‌تی موسلیشه‌وه لكاند به‌و عێراقه نوێیه، بۆیه ده‌بینین له ئێستادا جارێكی دیكه ئه‌و ترسی تێكچونی هاوسه‌نگییه وه‌ك هۆكارێكی بنه‌ڕه‌تی ده‌بێته هۆی مانه‌وه و رێگه‌نه‌دان له جیابوونه‌وه‌ی كورد له به‌غدا، به‌ڵام ئه‌مجاره‌ین هاوسه‌نگییه‌كه بۆ ڕاگرتنی هاوسه‌نگی به‌شه‌ری نییه، به‌ڵكو بۆ ئه‌وه‌یه ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ندی ته‌نیا به ده‌ستی شیعه‌وه نه‌بێت، به دیوێكی تریشدا له كاتی پێویستدا بتوانن كارتی كورد له به‌رامبه‌ر ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ندی عێراقی شیعه به‌كار بێنن.
هه‌ر له‌م چوارچێوه‌یه‌شدا ئه‌مریكا هه‌وڵه‌كانی خۆی چڕكردۆته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی به هه‌رشێوه‌یه‌ك بێت عێراق بستێك له ئێران دوور خاته‌وه و دوو بستی له سعودیه و ئوردن نزیك بكاته‌وه.
