ژیانێك لەگەڵ كتێبدا.. سەدیق سەعید ڕواندزی

ئەگەر، تێنووسە سپییەكانی هەموو دنیا، كە ئەمە كارێكی نەكردەیە و مەحاڵە، لە وەسفی كتێب و پەیوەندی خۆم و كتێب و ئەو بەخششەی لە سەر ژیانی من دروستی كرد پڕ بكەمەوە، هێشتا ناتوانم پاداشتێكی بچووكی ئەو ڕۆڵە بدەمەوە، كە كتێب لە سەر ژیانی من هەیەتی، ئاخر من لە كتێبەكانەوە ڕاست و چەپی خۆم ناسی، چاوم كرایەوە، فێر بووم، تێگەیشتم و هوشیاربوومەوە، وام لێهات درك بە هەموو شتێك بكەم و لە بەرانبەر هەر كار و كردەوە و و ڕەفتارێكی كەسیدا، هەست بە بەرپرسیاریەتی بكەم و شعورم بخەمە گەڕ. من لە ئامێزیی دایك و باوكێكی میللی ، دوور لە كتێب و هوشیاریی لەدایك بووم، نەك ژینگەی خێزانیم، بەڵكو هەفت پشتی خێزانەكەشم، كتێبیان نەناسیوە و نەیانزانیوە كتێب و خوێندنەوە چییە. لە كۆی هەموو خوشك و براكانم، تەنێ من بوومە مامۆستا و خوێندنم تەواوكرد، بوومە كرمی كتێب و خوێنەرێكی سەر سەختی كتێب و دنیای خوێندنەوە. من لە بەر دەستی باوكێكی ئەو دڵڕەق و دایكێكی بێباك گەورە بووم و پێگەیشتم. باوكم، وەك هەر باوكێكی دیكەی ئەو سەردەم، كە بڕوایان بە لێدان و تێهەڵدانی منداڵەكانیان هەیە و بڕوایان وابوو بەم شێوەیە زۆر جوان پەروەردە دەكرێن و لە دوا ڕۆژدا دەبنە پیاو، منی بە لێدان و تێهەڵدان و شكانەوە گەورە كرد. لە منداڵیمدا، هەزاران جار، لێدان و دڵشكان و ئازارم بە بێ بوونی هیچ پاساوێك بە دەستی باوكم چەشتووە، دایكیشم وەك ئەوەی بە دیار شانۆیەكەوە بێت، بۆ تاكە جارێكیش هەوڵی نەدا، لە ژێر دەستی باوكم دەرم بێنێت. ئێمە، باوكی زۆرینەمان لە باوكی شێرزاد حەسەن دەچێت، بەلاَم جیاوازییەكەمان ئەوەیە، ئێمە باوكەكانی خۆمان نەكردۆتە كەرستەی نووسین كە پێویست ناكات ! لە منداڵیدا، لە هەرچی گەمە و پێداویستی و یاری مندالاَنە هەیە بێبەش بووم، ئێستا لە تیكتۆك، زۆرترین ڤیدیۆ كە سەیریان دەكەم، گەمە و یاری و ئوتومبێلی مندالاَنەیە. زۆرجار خوارزاو برازاكانم پێم دەڵێن (خاڵە، مامە) تۆ بۆچی سەیری ئەو شتەی مندالاَن دەكەیت؟ چزووێك بە ناخمان دادێت و دەگەڕێمەوە ئەو سەردەمە تاڵییەی منداڵیم كە بێبیەش بووم لەو یارییانە، بێ دەنگ دەبم و وەلاَمیان نادەمەوە، تەنها ئەوەیان پێ دەڵێم، ئێوە چەند منداڵێكی بەختەوەرن كە وەك من نەژیان. ئەم ژینگە پڕ لە توندووتیژیی و نامیهرەبانییە، هەرلە سەرەتاوە وایان لێكردم ببمە كەسێكی خەمۆك و گۆشەگیر و لاتەریك و نا كۆمەلاَیەتی، بیرمە زۆر جار منداڵەكانی هاوڕێم لە قوتابخانە گەمەیان پێ دەكردم. جێگەی داخە كە باوكانی كورد، بە ئێستاشەوە، هەست بە بەرپرسیاریەتی بەرانبەر بە مندڵەكانیان ناكەن و ژن وەك فابریكەی منداڵ خستنەوە دەبینن. بۆیە تەنێ منداڵەكانیان بەخێو دەكەن و پەروەردەیان ناكەن. ئەم ژینگە پڕ لە ترس و لێدانە، وایان لێكردم بە دوای ژیانێكی دیكە دابگەڕێم، وردە وردە، لەگەڵ هەڕاشبوونم و پەڕینەوە لە قۆناغی منداڵی بۆ مێر منداڵی و گەنجیەتی و پێگەیشتنی هزری، ئیدی ئاشنای كتێب و خوێندنەوە بووم. هاوڕێی هەمیشە لە یادم ( ئازاد ماركس ) ڕوحی شاد بێت، بەر لە من كتێبی دەخوێندەوە، بۆیە لە قۆناغی ئامادەییدا، وردە وردە كتێبی بۆ دەهێنام و كتێبەكانی لینین و ماركس و شیعرەكانی پەشێو و ڕەفیق سابیرم دەخوێندنەوە، ئیدی لەوێوە سەفەری من لەگەڵ كتێب دەستی پێ كرد، سەفەرێك كە سەرەتاكەی دیارە، بەلاَم كۆتایەكەی نا. لەوێوە نزیكترین و ڕوحیترین و بێ دەنگترین و خوشەویسترین هاوڕێی ژیانی خۆم دۆزییەوە، كە ئەویش كتێب بوو. هاوڕێیەك وەك مرۆڤەكان، نازانێ درۆ و فریودان و ناپاكی و بێوەفایی و سپڵەیی و دوو ڕووی و بەرژەوەندی و هەڵپەرستی چییە. لەو ساوە تاكو ئێستا، نەك ناتوانم بێ خوێندنەوە و بێ كتێب بژیم، بەڵكو هێندە ئاڵودەی كتێب و خوێندنەوە بوومەو، تا ئەو ڕادەیەی ژیانی خۆم بیر چۆتەوە. هیچ ڕۆژێك لە ژیانی من تێ ناپەڕێت ئەگەر كتێبێكی تێدا نەخوێنمەوە. بەلامەوە ئاساییە، هەرچی سەرمایەی هەمە، لە ڕێگەی كتێب بیبەخشم، بەلاَم بە سالاَن پۆشاكێكی نوێ نەپۆشم. سەیرم پێ دێت كاتێ كەسانێكی نووسەر و خوێنەر دەڵێن ( ئێمە كتێب ناكڕین و پارە بە كتێب نادەین ) نازانم ئەمانە چۆن لە دنیای كتێب گەیشتوون؟ چۆن دەتوانن خۆیان وەك خوێنەر بناسێنن؟ مەگەر خوێنەری ڕاستەقینەی كتێب، سڵ لەوە دەكاتەوە بۆ وەدەست هێنانی كتێبێك هەرچی هەیەتی بیبەخشی؟ كە كتێبێكی نوێ دەردەچیت، بە تاسەم زوو دەستم پێ بگات و بیخوێنمەوە، ئەگەریش دەستم نەكەوت، هەر بەدوایدا دەگەڕێم. كتێب بۆ من بۆتە خۆراكی ڕوحی و هزریی و ناتوانم بێ خوێندنەوە و بێ كتێب بژیم. سەردەمانێك، هەستێكی سەیرم هەبوو، بڕوام وابوو ڕۆشنبیر یان نووسەر، دەبێ بەردەوام لە هەموو كۆڕ و چالاَكی و ڤیستیڤاڵ و دیبەیت و سەر شاشەی تیڤی و بەردەم مایكەكان ئامادەبێت، بۆیە لە هەر شوێنك كۆڕێك هەبووایە، دەبوو بچوومایە و قسەم بكردایە، بەلاَم سالاَنێك دواتر، تێگەیشتم كە شوێنی ڕاستەقینەی نووسەر و ڕۆشنبیران نێو كتێبخانەكانیانە. ئەوان نەك هەر پێویست ناكات بچن لە چالاَكییەك ئامادەبن كە شتێكی نوێی تێدا باس ناكرێت، بەڵكو كتێب لەو كاتانە بخوێننەوە باشترە. لەو سۆنگەیەوە، ماوەی چەند ساڵێكە ناچمە هیچ كۆڕ و چالاَكی و فیستیڤالێك، تەنانەت لە شاری ڕواندزیش بەشداری هیچ چالاَكییەك ناكەم. ناتوانم بچم كاتی خۆم بۆ ناساندنی ڕۆمانێكەوە بە هەدەر بدەم، كە پێشتر خوێندوومەتەوە و ڕەخنەم كردووە، ناتوانم بچم گوێ لە ئەزموون و بابەتی نووسەرێك و شاعیرێك و وەرگێڕێك لە بارەی بابەتێكەوە بگرم، كە نەك هیچ شتێكی نوێی تێدا نییە، بەڵكو دەیان كتێبیشم لەو بارەوە خوێندوونەتەوە. ناتوانم بچم لەگەڵ عەوام، گوێ لە خوێندنەوەی شیعری شاعیرێكی گەنجی تازەنووس و سادەنووس بگرم، لە كاتێكدا گوێگرتن لە شیعر و خوێندنەوەی شیعر، دەبێ لەو پەڕی فەزایەكی تەنها و بێ دەنگ و داخراو دابێت. ڕۆشنبیر، دەبێ هەمیشە عەوداڵی شتێ نوێ بێت و بیری بەلای شتی تازە و دانەهێنراو بچێت. لەو سۆنگەیەوە، ئێستا سەفەر و سەردان، سەیران و گەشت، هاوڕێیەتی و خزمایەتی، گەشت و خۆشی، شین و شایی، هەموو شتێك لای من بۆتە كتێب و خوێندنەوە، نایشارمەوە تا سەر ئێسقانیش چێژ لەو ژیانەی خۆم وەردەگرم. تا دێت ئارەزوو دەكەم لە مرۆڤەكان دوور بكەمەوە، نامەوێ تێكەڵی عەوام بم، نامەوێ بەر مرۆڤگەلێك بكەوم، كە بە داخەوە گورگە بۆ براكەی. ئێستا، بە جۆرێك گۆشەگیر و لاتەریك بوومە، كە ئەوەندەی چوونە نێو كتێب و خوێندنەوەی كتێب، مانایەك و چێژێك بە بوونم دەدەن، هیچ ژینگەیەكی كۆمەلاَیەتی ئەو چێژەم پێ نابەخشن. نووسەر و ڕەخنەگری دیار (حەمە سەعید حەسەن ) لە نووسینێكیدا دەڵێت:( پەتایەكی زۆر ترسناكم گرتووە ئەویش نووسینە ، هەرگیز نزاناكەم لەوپەتایە چاك ببمەوە) بەڕاستی منیش پەتای كتێب و خوێندنەوەی كتێب گرتوومی. هەموو ڕۆژێك، كە لە دەوامی فەرمی خۆم دێمەوە، بەر لە هەموو كارێك سەرێك بە ژوورەكەم دادەكەم و سەیری كتێبخانەكەم دەكەم و تۆزی نیشتووی سەركتێبەكان دەسڕمەوە، بە دیار ئەو هەزاران هاوڕێ جوان و ڕوحی و بێ دەنگانەی خۆم دەوەستم و خەیاڵ دەمباتەوە، تا لە پڕ دەنگی یەكێك بە ئاگام دێنێت كە خواردن ئامادەیە. دواتر دەست دەدەمە ئەو كتێبەی كە هێشتا تەواوم نەكردووە، كە ماندووش بووم، پشوێك دەدەم و ئەمجارەیان دەست بۆ دیوانی شاعیرێك دەبەم و شیعرەكانی دەخوێنمەوە. بەم شێوەیە، ژیانی ئێستام بە ڕێ دەكەم، ژیانێك كە بۆ كتێب و لە نێو كتێب و لەگەڵ كتێبدایە. هیچ شتێك بە قەد ئەوە نیگەرانم ناكات، كاتێ لە پڕ و بێ ئاگاداركردنەوەی پێش وەختە، هاوڕێیەك، میوانێك، كەسێك، سەردانم دەكات، بێگومان لەبەر ئەوە نا كە كارگە و كۆمپانیاكانم لە كاركردن دەوەستن، لەبەر ئەوە نا، كە دەرچوون و سەردان و سەیران و خۆشیم لێ تێك دەدەن، بەڵكو لە بەر ئەوەی ناچار دەبم بێ ویستی خۆم دەست لە خوێندنەوە هەڵبگرم و پلانی خوێندنەوەی كتێبی ئەو ڕۆژەم لێ تێك دەچێت. دەمەوێ ڕاشكاویش بم، هیچ داواكارییەكم هێندەی كتێب، لەدڵ گران نییە، لەبەر ئەوە نا كە نامەوێت خەڵكی بخوێننەوە، هوشیار ببنەوە و ببنە دۆستی كتێب، بەڵكو لەبەر ئەوەی نامەوێت كتێبەكانم بفەوتێن، بگەچرێنرێن، چڵ و پیس ببن، ون ببن، دوانزە مانگە، كتێبێكم بە هاوڕێیەك داوە، كە خەریكی ماستەرە و بڕوانەكەی وەریشگرت و ئەوە چەند مانگێكە تەواو بووە، كەچی كتێبەكەی بۆ نەهێناومەتەوە، بە مەرجێك زۆرتر لە جارێكیش پێم گوتووە. من دەستكاری كتێبەكانم، وەك بریناركردنی ڕوحم دەبینم، چونكە ئەوان هەموو شتێكن لە ژیانی مندا ئیدی ئەم ڕاستییەكەیە. دەزانم كەسانێك سەیریان بەو ژیانە دێت، ڕەنگە بە جۆرێك لە ئاڵودەبوون و نەخۆشیشی بزانن، گاڵتەیان پێ بێت، وەلێ من چێژ لەو ژیانەی خۆم وەردەگرم و ئەوەندەی كتێبەكان سووكناییم پێ دەدەن و لەگەڵیان ئاسوودەم، ئەوا مرۆڤەكان، بە تایبەتیش لەو سەردەمەدا ئەو كەشەم بۆ دروست ناكەن. بۆیە تا دێت، حەز دەكەم لە خەڵك و شار و تێكەڵبوونی كۆمەلاَیەتی دووربكەومەوە. بڕوام وایە، مرۆڤ دەبێ پەروەردە بكرێت، نەك بە تەنها بەخێو بكرێت، بەخێوكردنی كەسەكان، هیچ جوامێرییەكی تێدا نییە، مەگەر گیانەوەرانیش بێچووەكانی خۆیان بە خێو و گەورە ناكەن؟ بۆیە ئەوە گرنگە كێ مرۆڤ پەروەردە دەكات و دروستی دەكات، من كتێبەكان دروستیان كردم، بێگومان باسی كتێبەكان دەكەم، نووسەرەكانییان نا، چونكە دەزانم هەزاران نووسەر هەن، لە كتێب كارەكتەرێكن و لە ژیانی كۆمەلاَیەتی و دەرەوەی نووسین و خێزانیشدا كارەكتەرێكی دیكەن، من كارم بەوان نییە، بۆیە هاوڕێەتی من لەگەڵ كتێبەكانە، ئیدی ژیانی من، ژیانێكە لە نێو كتێب و بۆ كتێب و لەگەڵ كتێبدا, بۆیە هیچ ڕۆژێك لە ژیانی من تێناپەڕێت، ئەگەر كتێبێكی تێدا نەخوێنمەوە. لە ماوەی ئەو ساڵەدا، واتا لە 1/1/2023 تاكو 31/12 ئەو كتێبانەی خوارەوەم خوێندوونەتەوە:

1_ وێنەی شیعری لە دیوانی تەمەنی ئەحمەد محمد دا/ لێكۆلینەوە / ئدریس رەزا/ 200 ل.
2_ ئیمیجیزم لە شیعری گۆراندا/ لێكۆڵینەوە/ سامان جلال عزیز/ 390 ل.
3_ ڕەخنەی دەروونشیكاری لە شیعری كاك دا/ لێكۆڵینەوە/ ژیڤان بەكر/ 84 ل.
4_ بەراوردی ئەدەبی/ ئەدەبی/ د- موحسین ئەحمەد عمر/ 136 ل.
5_ توێژینەوەی ڕەخنەیی لە ئەدەبی كوردیدا/ توێژینەوە/ سامان عزەدین سەعدون/ 528 ل.
6_ماتەم و خولیا/ / سایكۆلۆژی/ فرۆید 69 ل.
7_ دەنگدانەوەی ژیانم / بیرەوەری/ نەجیب مەحفوز/ 151 ل.
8_سیمۆلۆژیای كەلتوور/ لێكۆڵینەوە/ ئالاَ باپیر/ 117 ل.
9_ سەدەیەك خەبات لە پێناو زمانی كوردیدا/ زمانەوانی/ ئەمیری حەسەن پوور/ 214 ل.
10_ئەو وشانەی دنیایان هەژاند/ لێكۆڵینەوە/ حەمە سەعید حەسەن/ 175 ل.
11_ تۆلستۆی وای گوت/ حیكمەت/ حەمەسەعید حەسەن/ 167 ل.
12_ تایبەتمەندی تاكی كورد/ سایكۆلۆژی/ حەمە فریق حەسەن/ 510 ل.
13_ سێ پێ / بیرەوەری/ سامیە چاوشلی/ 171 ل.
14_ كۆمەڵناسی كوردەواری/ سۆسیۆلۆژی/ ستار باقی/ 310 ل.
15_ لە دیداری خۆردا / وتار/ ئومێد وەلی/ 226 ل.
16_ لە هەولێرەوە بۆ هلسنكی/ كۆیدار/ شێرزاد حسن/ 352 ل.
17_دەخوێنمەوە كەواتا هەم/ وتار/ كوردۆ شابان/ 178 ل.
19_ گفتوگۆ لەگەڵ سەلمان ڕوشدی/ دیدار/ و _ ماردین ئیبراهیم/ 66 ل.
20_دەربارەی شیعری بێسارانی/ لێكۆڵینەوەی ئەدەبی/ ئەنوەر قادر محمد/ 198 ل.
21_ڕەخنەی ئەدەبی/ ڕەخنە/ شاخەوان سدیق/ 185 ل.
22_ ئەبوبەكر خۆشناو ژیان و بەرهەمەكانی/ بیۆگرافیا/ ئازا عوبێد/ 275 ل.
23_ئەدەب و فاشیزم/ لێكۆڵینەوە/ كۆمەڵێك نووسەر/ 355 ل.
24 _ لە هەولێرەوە بۆ هەولێر/ بیرەوەری / كوردستان موكریانی / 438 ل.
25_زانستی جوانی/ ئستاتیكی/ نەوزاد ئەسوەد/ 250 ل.
26_ئاست و ئاستەنگ/ لێكۆڵینەوە/ دڵشاد كاوانی/ 157 ل.
27_خولیای شیكردنەوە/ لێكۆڵینەوە/ عەبدولموتەلیب عەبدولاَ/ 184 ل.
28_ سەردەمی جەنگ/ ڕۆمان/ ڕامیار محمەد/ 206 ل.
29_ شیعر و بیركردنەوە/ لێكۆڵینەوە/ هەرێم عوسمان/ 404 ل.
30_ئەوكاتەی ژیان ناوێكی دیكەی هەبوو/ دەق/ دڵزار حەسەن/ 208 ل.
31_ كەرەكەم پێی گوتم/ ڕۆمان/ وەرگێڕانی حەمید بانەیی/ 163 ل.
32_چۆن دەنووسن / وتار/ كوردۆ شابان/ 250 ل,
33_قروسكەی سەگەكەی ناوەوەم/ دانپیانان/ شۆڕش شلماشی/ 308 ل.
34_ توێژینەوەكان/ لێكۆلینەوە/ محمەد بەكر/ 367 ل.
35_شیعرناسی بە شیعر/ لێكۆڵینەوە/ كەمال میراودەلی/ 212 ل.
36_ناسیۆنالیزم لای مەولانا خالیدی نەقشبەندی/ لێكۆلینەوە/ ئازاد گولەدین/ 121 ل.
37_ئستاتیكای شیعری ناری و تاهیر بەگ/ لێكۆلینەوە/ نێچیروان جاسم وەلی/ 200 ل.
38_زمان و توێژینەوە فرە چەمكییەكان/ لێكۆلینەوە/ شێركۆ محمدامین/ 304 ل.
39_لێرەوە بۆ ژووری خانمان و بەڕێزان/ كۆمەڵە چیڕۆك/ وەرگێڕانی سەیوان محمەد/ 306 ل.
40_شەوانی ئێریڤان/ ڕۆمان/ كەمال سەعدی/ 186 ل.
41_ شنگال های لە منێ/ ڕۆمان / كەریم كاكە/ 186 ل.
42_دەنگێك لە كلاَوەڕۆژنەی زیندانەوە/ بیرەوەری/ بەهائەدین بەكری دارتاش/ 344 ل.
43_ گۆڕستانی سەگەكان/ ڕۆمان/ كارۆ حوسێن/ 102 ل.
43_لەدەو خەرەندی ئەحەسێمەوە/ بیرەوەری/ سەلاح ماندوو/ 600 ل.
44_ نهێنییەكانی پیاوان و ژنان/ پەندو حیكمەت/ و _ زانا خەلیل/ 170 ل.
45_بیرەوەرییەكانی حەریر حوسین كامل/ وەرگێڕانی / 398 ل.
46_ جێندەرناسی زمانەوانی/ وتار/ سەلام ناوخۆش/ 184 ل.
47_ساوی شتان لە فۆتۆگرافیدا/ فۆتۆگرافی/ نەژاد عەزبز سورمێ/ 64 ل.
48_گرنگی دەق لە نمایشی شانۆییدا/ شانۆ/ كامەران حاجی ئەلیاس/ 168 ل.
49_بنەماكانی زمانی پەروەردەیی/ پەروەردە/ هەوار عومەر/ 340 ل.
50_ چۆن ڕۆمان دەنووسرێ؟/ لێكۆڵینەوە/ گۆران سەباح/ 94 ل.
51_ لە بارەی شیعری جاهیلییەوە/ هزریی و ئەدەبی/ و _ شەفیقی حاجی خدر/295 ل.
52_ بنەماكانی لێكۆڵینەوەی زانستی/ لێكۆڵینەوە/ ئدریس عەبدولاَ/ 62 ل.
53_ تەلاَق و لێكجیابوونەوە/ كۆمەلاَیەتی/ سەرباز سیامەند/ 175 ل.
54_ لە بارەی خۆكوشتنی ئافرەتان/ كۆمەلاَیەتی/ كۆمەڵێك نووسەر/ 76 ل.
55_ پیپی گۆڕەوی درێژ/ چیڕۆكی مندالاَن/ و _ نیان جەمال/ 236 ل.
56_ ئەستێرەی دێدەوان/ ئەدەبی/ ئاكۆ ئاكۆیی/ 285 ل.
57_ نامەیەك بۆ حەمەی كوڕم/ كولتووری/ مسعود پەرێشان/ 500 ل.
58_مۆدێل/ كۆمەلاَیەتی/ مەهاباد حسن/ 160 ل.
59_ژن لە بەردەم پرسە جێندەریەكاندا/ دیمانەی ڕۆژنامەوانی/ 155 ل.
60_ گێچەڵی سێكسی/ كۆمەلاَیەتی/ عزەدین یاسین/ 40 ل.
61_جیهانبینی شیعری هاوچەرخی كوردی/ لێكۆڵینەوە/ دەریا جەمال حەوێزی/ 384 ل.
62_ دڵڕەقی و بێ ماڵی/ لێكۆڵینەوە / مەریوان قانع/ 304 ل.
63_گرنگی كارەكتەر لە ڕۆمانی عەتر و ئاگر/ لێكۆڵینەوە/ نەجم ئەلوەنی/ 200 ل.
64_دیاردەناسی مرۆڤ لە شیعری ناڵیدا/ لێكۆلینەوە / بارزان عەلی پیرۆت/ 280 ل.
65_ڕەنگاڵەكانی دەق/ لێكۆڵینەوە/ ئازاد عبدلواحید/ 144 ل,
66_هەگبەی مەخمووری / كولتووری/ غەفوور محموری/ 310 ل.
67_ دەق و ڕەخنە/ لێكۆڵینەوە/ عەبدولاَ ڕەحمان/ 152 ل.
68_ كتێب/ ڕانان/ جەلیل كاكە وەیس/ 175 ل.
69_ خۆسووتاندنی ئافرەتان/ كۆمەلاَیەتی/ شوكریە ڕەسول/ 80 ل.
70_ ڕەخنە لە بەختیار عەلی/ ڕەخنە/ تەها ئەحمەد ڕەسول/ 100 ل.
71_شێوازی شیعری پیرباڵ محمود/ لێكۆڵینەوە/ سافیە محمد احمد/ 186 ل.
72_ لافاو/ ئێمێل زۆلاَ/ و ئەردەلان عەبدولاَ/ ڕۆمان/ 72 ل. 73 شەبەنگی بوون زایەلەی دەق/ ڕاڤە/ هەندرێن / 150 ل.
74_سێبەرەكانی ئەدەب/ وتار/ وەرگێڕانی كەریم سۆفی/ 135 ل,
75_ئازادی لێپێچینەوە/ هزری/ دڵشاد كاوانی/ 95 ل.
76_مرۆڤ پەروەردە دەكرێ / پەروەردەیی/ سەرۆ قادر/ 304 ل.
77_دەستە سڕەكەی ئۆتیلۆ/ هزری/ بەختیار عەلی/ 275 ل.
78_ئەزموون و شیعری بێگەرد/ ئەزموون/ سەباح ڕەنجدەر/ 448 ل.
79_ دەنگ لە شیعری كەریم دەشتیدا/ لێكۆڵینەوە/ فازڵ شەوڕۆ/ 100 ل.
80_ گێڕانەوە لە داستان و شانۆدا/ لێكۆڵینەوە/ هاوكار جەمیل/ 345 ل.
81_ ڕۆمان لە گۆشە نیگای جیاوازەوە/ وتار/ سەلاح عمر/ 109 ل.
82_ئاستانەی سبەینێ / لێكۆڵینەوەی ئەدەبی/ بوشرا كەسنەزانی/ 406 ل.
83_بەرەو خۆر/ كۆمەڵە چیڕۆك/ عەبدولاَ ئاگرین/ 88 ل.
84_دۆزەخ/ شانۆنامە/ سارتەر/ 126 ل.
85_ئەندازەی وشەو وێنە/ لێكۆڵینەوە/ عەبدولاَ تاهیر بەرزنجی/ 170 ل.
86_ ئەو ڕۆژەی دەمرم/ لێكۆڵینەوە/ حوسێن بەفرین/125 ل.
87_ گەڕان بە نێو شیعرەكانی بەختیار عەلی/ لێكۆڵینەوە/ عەبدولاَ سلیمان/ 40 ل.
89_ هزر و شێواز لە چیڕۆكی كوردیدا / لێكۆلینەوە/ حەمە سعید حەسەن/ 145 ل.
90_ئەحلام یاخییە ئەڵوەنییەكە/ بیۆگرافی/ سەروەر سەعدولاَ/ 170 ل.
91_كورتە چیڕۆك و مەرجە هونەرییەكانی / ئەدەبی / و _ سەنگەر زراری/ 200 ل.
92_كۆتر و پڵنگ / لێكۆڵینەوە/ حەمە سعید حەسەن/ 200 ل.
94_ هەفتا هەزار ئاشووری/ چیڕۆك/ وەرگێڕانی نوری بێخاڵی/ 62 ل.
95_ دووەمین ناودارانی كۆنفرانسی كۆیە/ حەیدەر لەشكری/ 351 ل.
96_ ڕووداوی مێژوویی لە ڕۆمانی كوردیدا/ لێكۆڵینەوە / ابراهیم عبدرحمان جاف/ 144 ل.
97_ لە ژووانی كۆڤیدەكاندا/ ڕۆمان / حسام بەرزنجی / 246 ل.
98_فڕین بە باڵی شیعر / لێكۆڵینەوەی ئەدەبی / حەمە سعید حەسەن/ 290 ل.
99_ چیڕۆكەكانی ئەندریا/ بیرەوەری / ئەندریا پێشڕەو / 186 ل.
100_ ترس لە وشە / ڕەخنە / حەمە سەعید حەسەن / 135 ل .
101_ نیشتمانی شێركۆ بێكەس / توێژینەوەی ئەدەبی / عەبدولخاڵق یە عقوبی / 145 ل.
102_گوتاری چێژی سێكسی/ لێكۆڵینەوە/ غازی حەسەن/ 330 ل.
103 _ خەمی مەستورە / ڕۆمان / میران ئەبراهام / 206 ل.
104_ نووسەری ساختە / ڕەخنە/ حوسێن محمەد عەزیز/ 263 ل.
105_ میر محمەدی ڕواندزی / مێژوویی / مەغدید حاجی/ 86 ل.
106_ پشت ئاشان/ ڕۆمان/ وەرگێڕانی/ ڕابەر ڕەشید 790 ل.
107_ هێزی گێڕانەوە/ دیمانەی ئەدەبی/ ئارام سدیق /105 ل.
بەشێك لەو كتێبانە، خوێندنەوە و ڕانانم بۆ كردوون، لە سەریانم نووسیوە و هێشتا وتارەكانم بلاَو نەكردۆتەوە. دەیان كتێبی تر هەبووە، بە داخەوە بە تاسەبوومە بیانخوێنمەوە، كەچی دەستم نەكەوتوون. ئاماژەدان بەو كتێبانە، بۆ فیز و خۆ هەڵكێشان نییە، بەڵكو لە سەرێكەوە بۆ ئەوەیە بزانم لە ساڵێكدا چەند كتێبم خوێندۆتەوە كە ئەمەم كردووە بە نەریتێكی سالاَنە، لەلایەكی دیكەشەوە بۆ ئەوەیە، كە بە دڵ دەخوازم خوێنەرانێك هەبن، دە ئەوەندی من كتێبیان لەوساڵەدا خوێندبێتەوە. ئێمە گەلێكین ناخوێنینەوە، بۆیە هەروا بەدواكەوتوویی ماوینەتەوە. من هەموو كتێبێك دەخوێنمەوە، بەوانەشی كە هیچیان تێدا نییە، بۆ ئەوەی بزانم ئاستی هوشیاریی و تێگەیشتنی نووسەرەكانیان چۆنە, بۆیە هیچ شتێك بە قەد خوێندنەوە لە ژیانی من بەهاو پیرۆزی نییە. دواجار زۆر بە ڕاشكاویی بێ سڵەمینەوەی كۆمەلاَیەتی و خێزانی ئەوە دەڵێم:_ (كە هەتا ئەو ڕۆژەی ئەسپەردەی ئەو خاكەم دەكەن، خۆم بە قەرزاری كتێبەكان دەزانم و شانازییان پێوە دەكەم) كە ئەگەر ئەوان نەبوونایە، دوور نەبوو ئێستا مرۆڤێكی بەربەری و بێ شعوور، یان هەر بە ناو مرۆڤ بوومایە. سوپاس بۆ كتێبەكان كە فێریان كردم مرۆڤ گرنگ نییە مرۆڤبوون گرنگە، ژیان گرنگ و بەهادار نییە، چۆنییەتی ژیانكردن و مامەلگە لەگەڵ هەموو شتێكدا، بە تێگەیشتن و هەستێكی مرۆڤانە. گرنگ و بەهادارە.

ڕواندز_ 30/12/2023

Sadiq Said Rwandze

سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی 1972 لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی هەر لەو شارە و ساڵی 1993 _1994، بەشی کوردی _ پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە هەولێر تەواو کردووە. هەر لە ڕواندز دەژیت و خولیایەکی گەورەی بۆ کتێب و خوێندنەوە هەیە و زۆرجاریش وەک خوێنەرێک سەرنجەکانی لە بارەی پرس و بابەتە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەکان و کتێب و تێکست دەخاتە ڕوو.