یەك دابەش وجاران و کەم ناکرێ.. رۆستەم عەزیز عومەر

(سەباح ڕە نجدەر) بە هەمان ئازار شیعر دەنووسێت کەپێی لە دایك بووە شیعریش هاندەدات لە پێناوی سەربەخۆیی خۆیدا خەبات دەکات.
ئەمڕۆ، لەگەڵماندایە و شاعیرێکی زیندوو و داهێنەرە، سبەینێش نەمرە و لەگەڵماندا دەمێنێتەوە. ئەوەی لە ئێمەی نزیك دەکاتەوە خەیاڵی تایبەتی دەقەکانییەتی، داهێنانیش دواخستن قبووڵ ناکات، هەمیشە دۆخی گونجاندوە بۆ خۆی و دەقەکانی بۆیە شعرەکانی بە نەمری دەمێنێتەوەو دەبێتە شکۆداری بێگەرد، سەردەمەکان لە خۆیدا بەرهەم دەهێنێتەوە. شیعریش دەکا بەچاوگی نایاب و جۆشێکی بەکوڵ ( ڕەنجدەر) شاعیرێکی نوێخواز و داهێنەرە، لەنێو ڕووبەری شیعر و داهێنان ناسنامە ی شاعیر بوونی بەدەست هێناوە، بڕوام وایە هەموو گەل و نەتەوەیەك لە ماوەی نیو سەدەدا توانای دروستکردنی تەنیا چەند ڕەمز و داهێنەرێکی هەیە، واتە هیچ نەتەوەیەك ناتوانێت ژمارەیەکی زۆری داهێنەر لە ناو دنیای سیاسەت و ئەدەب و کایەکانی تری ڕۆشنبیری دروست بکات، لە نێو پانتایی ئەدب و شیعردا (ڕەنجدەر) ناوێکە بە زیندویی دەمێنێتەوە.
دەمەوێت نووسینێکی مامۆستایی ڕەوانشاد (محمود زامدار) تان بێنمەوە یاد. یادی بەخێر، لە ناوەڕاستی هەشتایەکان لە ڕۆژنامەی هاوکاری دەیگوت: ( سەباح ڕەنجدەر) لاوێکە و هەڵکەوتووە، هونەر و داهێنانی تێدایە. هەوڵ و شێوازێکی ڕەسەن و خۆماڵییە بەرەو نوێ خوازی دەڕوات، لە دەیەیی هەشتاکان گرووپی پێشڕەو دێتە سەرهەڵدان، لە دیارترینی شاعیرەکان (سەباح ڕەنجدەر) ە ڕەنجدەر،جوایەز لە دەیەی پپێش خۆی، قاچی شیعری کوردی لە نەتەوەییبوونەوە بەرەو نێونەتەوەیی وەردەسووڕێنێت. کەشوهەوای ئەدەبیاتی ئەو هاچوون نابێت و نییە لەگەڵ هاوسەردەمەکەی. دەسکاریی ڕووخسار و ناوەڕۆکی شیعر دەکات، چەشەیەکی دیکە لە شیعر بەرهەم دەهێنێت.
بەڕێز محمود زامدار بەناونیشانی(مژدەیەکی تر بەرەو نوێ خوازی) بە دوو ئەڵقە لە ڕۆژنامەی(هاوکاری) دا بڵاوی کردەوە. بەوردی (زێوان) ی ناساند. باری خامۆشی و تێڕامانی و شۆڕبوونەوە بۆ ناخ و ڕوونبوونەوەی دیدگا. گرانایی پێکهاتەی هونەریشیان بردەوە سەردەنگ و دیمەن و وێنە. لایەنی کەم کەشێکی جیاکاری هێنایە گۆڕێ. جوانی شتێکی گشتی نییە. (زێوان) ئەزموونێکی وێنەخوازی و زمانگەراییە، شیعرێك کە جوان بوو، بەپێی پێوەری داهێنان لە هەموو سەردەمەکاندا بیرکردنەوەی جوانیی تێدا دەدۆزییەوە. لە کۆتایی بە ڕستەێك کۆتایی بە نووسیەکانی ڕەوانشاد محمود زامدار دێنم کە دەیگوت: خەیاڵی شیعری خۆم بەکار دەبەم و لە ناوچەوانی شیعری کوردی دەنووسم: نوێبەخشی.
بەڕێز (عارف عیتۆ)
لە مەراسیمی ڕێزلێنانی نوسەرانی کورد لقی هەولێر لە 2024/8/10 دا گوتی بەڕێز )سەباح ڕەنجدەر) هێمای شیعری نوێ خوازی شیعری نوێییە، وە ئەوەشی درکاند گوتی: لە هەولێر سێ بۆ چوار شاعیری زۆر باشی وەك ڕەنجدەرمان هەیە هیچیان کەمتر نییە لە شاعیرە جیهانییەکان.
بەڕێز مامۆستا (مومتاز حەیدەری)
ئەویش نەیشاردەوەو گوتی: سەباح ڕەنجدەر واتە (شیعری نوێ شیعری نوێش واتە سەباح رەنجدەر).
هەر لە هەمان ڕێزلێنان سابیر ڕەشید ئاماژەی بە 15 ماجستێر و دکتۆرا کرد کە لە سەر شیعرەکانی سەباح رەنجدەر هاتووە ئەوەش دڵ خۆشیێکی گەورەیە بۆ شیعری کوردی،
سەباح ڕەنجدەر لە نووسینیکی دی بە ناوی (شیعر زاراوەیەکی مللییە) دا دەڵێت:هەموو شیعرێك گوڵ نییە خۆی بۆ بینینی هەڵبخات و چاوانی بەرامبەر خۆی تیژ بکات. چڕە وەك گوڵاو، ناوكی گوڵ، بۆن بڵاو دەکاتەوە، لەڕێگایی هەستکردنی زمان و لێکدانی هەستەکان دەگەیتە بۆنکردن و هەست دادەمەزرێت، ڕەنجدەر شیعری لەسەر شاخی کەڵەکێوی و ناوچەوانی ئاسك و باڵی پەپوڵە و دووگوردی نوێژ نەبینیووە،
لەدەمی شمشێری جەلادو دیکتاتۆریش بینیوە، زمانی پاکێتی و نا بارگاویبوونی سادەیی و سادەگۆیی و هەرزە بیریدا ناژی، بەڵکوو ڕایەڵە بە قووڵ ڕوانین و دوور مەودا نووسین و گرینگیدان بە ئەدەبێتی شیعر دەبەخسیت. یەکێك لە گرفتەکان لە شیعری (ڕەنجدەر) دا ئەوەیە بێ پێڕەوی خاڵبەندییە و هەندێكجار پۆڵێن و بونیادی ڕێکخستنی دێر و کۆپڵە لە بۆتەی خۆیدا نییە، کە ئەمە دەبێتە تێکدانی ڕەوڕەوەی خوێندنەوەی خوێنەر و بەجۆرێك لە جۆرەکان، ئەرکی بەستنەوە و جۆشکاری و گرێدانەوەی نێوان دێرەکان دژوارییەك درووست دەکا،
سەباح ڕەنجدەر دەڵێت:
من پەروەردەی کلتووری شیعرییم و لە کرۆکی زمانی کوردییەوە هاتوومە دەرێ، کلتوور لەناو کۆمەڵێك هەڵومەرجی کاریگەردا دەڕسکێت. هیچ شتێکم لە دەرەوەی بیرکردنەوەی خۆمدا نەدۆزیوەتەوە، کە لێکدانەوەی جیاکاری بۆ ژیان نەبووبێ. ئەگەرچی دەشزانم ناوکی بێگەردیی شیعر لە پلەی مەحاڵدا بەدەست دێت و لە گرد و کۆی جۆش و خرۆشی ویژدانی و گۆشە جیاکارەکاندا گەڵاڵە دەبێت، بەڵام من وەك کەسێکی پڕ جۆش و خرۆش و یژدانی و ماندوو بە شیعرەوە، گەیشتن بە درەوشانەوەیەك ناوکی بیگەردی شیعر و ژیانمە. ڕەنجدەر بەڕێگایی شاعیرانی پێشوودا نەچووە، ئێستا خاوەن دەنگ و ڕەنگی خۆیەتی.
بۆیە بەپێویستم زانی وەك ئەمەك و ڕێز ئەم چەند نووسین و نووسینانەی نووسەران بخەمە ڕوو . بۆ پێش بینینی چاوی خوێنەران.
(سەباح ڕەنجدەر) لە کتێبی (بەهاو پێشبینییەکان) دا لە شیعری (یەکەکان لە ئاسۆی چاوەڕوانی) دا
یەك دابەش و جاران وکەم ناکرێ ،
خودا
خۆر
من
لەمەوبەدوا بازنەی یەکەکان داخران بەرگەی سەیرکردنمان بگرن بۆنی هەر کەسێك دەدەین ئاو و گیای کەروێشکەکانی بیر نەچێ و چڵی ناو دەمی ڕەش نەبووبێت.
شاعیر پێمان دەڵیێ:
( یەك دابەش و جاران و کەم ناکرێ( واتە(خودا)تاك وتەنیایە نەدابەش دەبێت و نەکەسیشی لێدەبێت و نەبەکەسیش دەچێت (خۆر) ئەوڕوناکییەیە بەتاریکی دەڵێت بارکەو بڕۆ. من ڕووناکیم ،هیچ کەسێك توانایی سەیرکردنی ڕووناکی چاوەکانی منی نیە (من) شاعیر بە ئالنگاری پێمان دەڵێت من(منم) لەسەرەتای نوسینەکانم تاکو ئێستا کەس نەیتوانیوە ناولەپم بخوێنێتەوە ،بۆیە حەز دەکەم هیچ کەسێك لە هیچ شوێنێك چاوەڕوانم نەکات شاعیر لە هەمان شیعریدا ، وێنەێکی دیکەمان بۆ دەخاتە ڕوو، چاو ناپاکیی لەگەڵ زەمین ناکات پێش من خودا و خۆری لێ بوو بەخێر هاتنی منیان کرد . هەرسێکمان گەیشتین بەهەموو شت و کەسێك کەچی هەرتەنیاین و دەمانەوێ زمانی ئەو منداڵانە فێربین.
بۆیە وێنە و تۆڕی چاو لەتوانیاندا هەیە بەشێوەێکی بەرفراوان کاریگەری خۆیان بنوێنن بۆ بەکارخستنی زمان و دیار خستنی واتاو سەقامگیری کردنی وێنە شاعیر دەڵێت هەموو شتێکیش جوان مایەوە دەستی هەموو جوان ماوەیەکمان کوشی لە چاوەڕوانی ڕوانەوەی لاسکە گوڵ لەناو لاپەڕەکانی کتێب ماینەوە سێبەر کەوتە سەر بۆشاییەکان بۆشاییەکان پڕن لەمرۆڤ مرۆڤ دابارین و سەر زەویان داپۆشی و بەیاننامەی درۆزنانەیان ڕاگەیان.
شاعیر جارێکی کە بەخەیاڵێکی جوان و وێنەکان دادەڕێژێت و بۆ ڕووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ نیشتەجێیانی ماڵی شیعر، بۆیە لەکۆتایی شیعرەکە دەڵێت،
حەزدەکەم هیچ کەسێك لەهیچ شوێنێك چاوەڕوانم نەکات. من تەنها بەخۆم دەچم لە شیعر، لە هیچ وێسگەێکی شیعر ،چاوەڕوانی شیعر ناکەم، بەڵکو پابەندێتی دەشکێنێت و ئاسۆی وێژەی پابەندگەرا ڕوو لە کزی دەکات.
شیعر بۆ هاوکێشەی خودی و بوون خوازی دەگەڕێتەوە، لەبری بەرگری، بەرەو و جوانکاری و زمان و هونەر کاریی هەنگاو دەنێت. شاعیر لەگەڵ ئەوەشدایە گرنگی پەیڕەوی ڕەهەندەکانی جوانیناسی تێدا بکرێت.
نەك بە تەنیا خاوەن زمان ، بەڵكو تێگەیشتنێكی ئەبەستراكتانەیە ، پێرفۆرمانس ، نیەو درامی ئیپیكیە ، شیعری شاعیر لە نزمیەوە بۆ بەرزی دەفڕێت ، نەك لە بڵندیەوە بۆ زەوی ، هەرچەندە گرنگە شیعر لە قوڕ و لیتەی زەوی دانەبڕێت و پەیام ئاڵۆز نەبێت ، بونیادی شیعری ڕە نجدەر لە ژێر هەژموون و فیكر و ڕێتم و جوانكاری و عیرفانیەكی دەرە ئاینیدایە ، موكوڕە لەسەر گەڕانەوەی شكۆ بۆ شیعر و كاریگەرە بە خەونی خوڵقاندن لە شیعر دا .
سەرچاوە
ئەزموون و شیعری بێگەرد ( صباح ڕەنجدەر )
ناونیشان و دەق ( دیار لەتیف ) ل16
•

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.