فریودانی دیجیتاڵی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان: کاتێک واقیع دەبێتە درۆ لە دونیای ئۆنلاین – مەترسی و چارەسەر.. دیار سعدی

پێشەکی
مرۆڤەکان هەمیشە چەندین ڕێگا و میتۆدیی جیاوازیان تاقیکردۆتەوە لەمەڕ گەیشتن بە ئامانجەکانیان هەروەک فریودان یاخوود فێڵکردن بە نمونە. لە ڕاستیدا گەر پێناسەیی فریودان بکەین بریتیە لە شاردنەوەی ڕاستیەک و لادان لە واقع لەبەرانبەر بەدەستهێنانی ئامانجێکی دیاریکراو و هەروەها مێژوویی فریودان لە تاکتیکە سەربازییە کۆنەکانەوە دەستپێدەکات هەتاوەکوو دەگاتە توێژینەوە دەروونیە مۆدێرنەکان.

فریودانی دیجیتاڵی لە سەردەمی ئێستادا
لەم سەردەمەیی ئێستاشدا کە سەردەمی تێکنۆلۆجیایی زانیاری و زیرەکی دەستکردە و میتۆدە لاوەکیەکان چیدیکە بەشێوەیەکی ڕەهایی پشتیان پێنابەسرێت بەهۆکاریی لەکارکەوتنی میکانزمەکانی لەنێو دونیایی پێشکەوتوویی ئەمڕۆدا. هێرشبەران و وڵاتان و ڕێکخراوەکان فۆڕمێکی نوێ لە فریودانیان بەرهەمهێناوە بەناویی فریودانی دیجیتاڵی کە تێیدا هێرشبەر لەژێر هەر هاندان و هۆکارێک بۆ ئەمجاندانی تاوانێک یان کارێک هەڵدەستێت بە فریودانی کەسی قوربانی.
لێرەدا بەتەنها باس لە فریودانە دیجیتاڵیەکان (ئۆنڵاین) دەکەین سادەتر ئەو فریودانانەیی نێو دونیایی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان چونکوم لەڕاستیدا هەموو جۆرە فریودانەکان کە لەنێو دونیایی واقعدا بەرجەستەن و بەردەستن دەتوانرێ لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا بەکاربهێنرێت.
نمونە: کۆکردنەوە و خواردنی پارە هەتا چەند ساڵێک لەمەوبەریش لەنێو هەرێمی کوردستان و عێڕاق بووبوو بەباو. بەڵام لەدوایی پێشکەوتنی میتۆدەکان و ڕێگاکان هێرشبەران و فریودەران ڕیفۆرمێکیان لەنێو کارەکانیاندا ئەنجامدا ئەویش بەهاتنە نێو دونیایی دیجیتاڵی و ئینتەرنێت.

هۆکارەکانی ئاڵوگۆڕ بۆ دونیای دیجیتاڵی

١. شاراوەیی
هێرشبەران و فریودەران دەتوانن تا ڕادەیەک و ماوەیەکی سنوردار یاخوود ماوەیەکی درێژخایەن بە شاراوەیی بمێننەوە لەنێو دونیایی ئینتەرنێتدا لە ڕێگەیی بەکارهێنانی ئامرازیی تایبەتەوە.

٢. کەسایەتی ساختە
هێرشبەران و فریودەران لەنێو دونیایی ڕاستەقینەدا ناتوانن ناسنامەیەک و فۆڕمێکی نوێ لەخۆیان دروستبکەن چونکوم پێویستی بە پڕۆسەیەکی درێژخایەنە و هەندەکجار ئەستەمیشە. بەڵام لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا وەک کورد دەڵێت “زەڵاتەیە”.

٣. ئامرازیی پێویست
هێرشبەران و فریودەران بۆ گەیشتنیان بە ئامانجەکانیان و ویستەکانیان پێویستیان بە ئامرازە هەڵبەت ئامراز هەموو ئەو ئامێرانە دەگرێتەوە کە کارئاسانی دەکات بۆ بەکارهێنەرەکەیی بۆ هەر مەبەستێک. بە نمونە کلیکێک بۆ کردنەوەی دەرگایەک. لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا هێرشبەران و فریودەران خاوەنی ئامرازی پەیوەستن بۆ دروستکردن و بەرهەمهێنانی کەسایەتیەکی ساختە. وە ئامرازەکان ئیمەیڵ یاخوود ژمارەیەکی پەیوەندی یانیش بەرنامەیەک بۆ ئەنجامدانی کارەکانیان.

ئامانجەکانی هێرشبەران و فریودەران
لێرەدا پرسیارێکی گرنگ دێتە گۆڕێ، ئایا بۆچی هێرشبەران و فریودەران ئەم کارانە ئەنجام دەدەن و دەکرێت زیانی کەسایەتی و ماددیش بەکەسی ئامانجگیراو بگەیەنن؟ وەڵامەکەیی دابەش دەبێت بۆ چەند هۆکارێکی دیاریکراو و هەندێکجار وەڵامی پرسیارەکە دابەش دەبێت بۆ سەر ئەو جۆری میکانیزم و میتۆدانەیی هێرشبەر و فریودەران لەنێو پڕۆسەیی کارکردنەکەیان بەکاریانهێناوە.

نمونەیەک:
دوو کەس هەڵدەستن بە دروستکردنی پەیجێک لەنێو تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان و بانگەشەیی دەوڵەمەند بوون دەکەن لە ماوەیەکی کورتدا و شێوازی پارەکەش دراوە ئەلیکترۆنیەکانن (کریپتۆ کێرسنی) و بانگەشەدەکەن بۆ بەشدارییکردن لە پڕۆگرامەکە پێویستە پێش وەختە بە بڕیی ١٠٠ دۆلار بەشداری بکرێت و پاشان ١٠٠ بەنزیکەیی بەشداریی لەم پڕۆگرام و بانگەشەیە دەکەن. دوایی چەند ڕۆژێک ئەم دووکەسە هەڵدەستن بە ڕەشکردنەوەی پەیج و هەژمارەکانیان. ئیدی لێرەدا بۆمان دەردەکەوێت ئامانج و ویستی هێرشبەر و فریودەران دەستکەوتنی پارە بووە.

هۆکارەکانی گشتی:
١. تۆڵەکردنەوە
٢. ئابووریی
٣. زیان گەیاندن بە کەسایەتی
٤. بوونی کێشەیەکی دەروونی

دیاریکردنی ئەگەری سەرکەوتن
هێرشبەران و فریودەران لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا ژینگەیەکی لەبارتر و فراوانتریان هەیە وەک لەنێو دونیایی واقعدا چونکوم مەرج نییە هەموو تەکنیک و میتۆدەکانی فێڵکردن و فریودان کاربکەن. بەڵام لەنێو دیجیتاڵیدا ئەگەرەکانیان کەمتر نیە لە ٪٨٥ بۆ ٪٩٠.

نمونە لە دونیای واقع:
با خەیاڵ بکەین کەسێک دەیەوێت لە دونیایی واقعدا گفتوگۆ دەگەڵ ئافرەتێک بکات و پاشان بۆ مەرامێکی قێزەونی خۆیی بەکاریبهێنێت. بەڵام ئایا ئەم پڕۆسەیە ئەگەریی سەرکەوتنی هەیە لەنێو دونیایی واقعدا؟ بێگومان ئەگەر باسی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەشێک لە وڵاتانی ئاسیایی بکەین ڕێژەیەکی کەم دەبێت و لە وڵاتانی ئەوروپا ڕێژەیەکی بەرزتری دەبێت.
با ئێمە هەرێمی کوردستان و عێڕاق هەڵبژێرین بێگومان بەشێکن لەنێو وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هێشتان ئاین و کلتور و خێزان ڕۆڵی سەرەکی دەبینن لە کۆمەڵگادا. ئەم پڕۆسەیی هێرشبەر و فریوەدەران لەنێو دونیایی واقعی هەرێمی کوردستان و عێڕاقدا ئەگەرێکی کەمی هەیە چونکوم بەهۆیی ژینگەیەکیی ئاینی و کلتوری و خێزانی و بوونی سنورێک بۆ قسەکردنی نێوان کچان و کوڕان لەدەرەوەی ماڵەوە و خێزان کارێکی ئەستەمە.

لە دونیای دیجیتاڵیدا:
بەڵام هێرشبەران لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا هیچ سنورێکیان نییە. وەک دەڵێن هەموومان میوانێکی نادیار و شارەوەمان هەیە لە ماڵەوەماندا ئەوانیش مۆبایل و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانن، هێرشبەران لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا دەتوانن بەبێ لەدەرگادانی کەسی قوربانی و ڕەگەزی بەرانبەر بچنە ژوورەوە و پەیام و ویستی خۆیان بگەیەنن چونکوم ئەم مۆبایل و تۆڕە کۆمەڵایەتیانە لەلایەن دایک و باوکان و کەس و کارەوە چاودێری و چاوی لەسەر نییە. وەک جاران چۆن کەسێک لە ماڵێکدا بۆکس و دۆڵابی خۆیی هەبووە ئیدی ئێستا بەهەمان شێوازە تەنها بە فۆڕم و جۆرێکی نوێوە.

حاڵەتەکان لە هەرێمی کوردستان و عێڕاق
وە ئێستاش لە هەرێمی کوردستان و عێڕاقدا دەبینین و دەبیستین زۆربەیی هەڕەشە و گێچەڵە ئەلیکترۆنیەکان لە فۆڕم و جۆریی هەڵخەڵەتاندنی ڕەگەزیی بەرانبەرن لەپێناو مەبەستێکی دیاریکراوی خۆیان و ئەم مەبەستەش دەکرێت دەست گەیشتن بێت بە وێنەیی نەشیاو یاخوود ڤیدیۆیی نەشیاو یانیش ئەوەتا بواریی ماددی.
وە هەروەها لەنێو مەملەکەتی ئێمەدا هەردوو جۆرە لەئەرزیی واقعدا دیارن کەسێک دوایی دروستکردنی پڕۆفایل و هەژمارێکی ساختە و خۆ نزیککردنەوە لەگەڵ ڕەگەزیی بەرانبەر لەژێر دروشم و پڕوپاگەندەیی هاوسەرگیری و خۆشەویستی و پاشان دەستکەوتنی وێنە و ڤیدیۆیی نەشیاو دووبارە لەژێر دروشمی ئەوەیی خۆ تۆ هەردەبیت بەهاوسەرم ئیدی بۆچی ئارەزوویی یەکتری بەتاڵ نەکەینەوە.! ئیدی دوایی ئەوەیی هێرشبەران و فریودەران گەیشتن بە ئامانجەکانیان دەست دەکەن بە هەڕەشەکردن داواکردنی بڕێک پارە یانیش ئەوەتا دەستکەوتنی مەرامە قێزەونەکانیان بەشێوەیەکی فیزیکی.

پڕۆفایلی ساختە (کاتفیشینگ)
لێرەدا ئامانجم دوایی ئەم نوسینانەیی پێشوو تەنها بریتیبوو لەگەیشتن بە خاڵی مەبەست ئەویش “پڕۆفایلی ساختە” بوو. گەرەکم بوو پێشوەختە تێگەیشتن و هۆشیاریەک ببەخشم بەخوێنەر تاوەکوو پێشخانێکی چڕیی هەبێت لەم بابەتە بەرفراوانە کە تەنانەت چەندین توێژینەوە و وتار و کتێب هەڵدەگرێت.

پێناسە:
“کاتفیشینگ” یاخوود پڕۆفایلی ساختە بریتیە لە تەکنیکێک کەسی هێرشبەر هەڵدەستێت بە دروستکردنی پڕۆفایلێکی و ناسنامەیەکی دیجیتاڵی ساختە لەبەرانبەر گەیشتن بە مەرام و ویستەکانی. وە ئامانجەکانیش لە نوسینەکانی پێشوودا باسمان لێوەکردووە.
لە سەردەمی ئەمڕۆدا لەنێو وڵاتانی ئەوروپایی و ئاسیایی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە کوردستان و عێڕاقەوە ئەم میتۆد و تەکنیکە زۆر پشتی پێ دەبەسترێت. ئەوەیی گرنگە بزانین ئەم تەکنیکە تەنها لەنێوان گەنجەکاندا بەکارنایەت بەڵکو هەندێکجار کەسانی تەمەن گەورە و پێگەیشتوو بە زوبانە سادەکە “پیر” هەڵدەستن بە ئەنجامدانی ئەم تەکنیکە بۆ گەیشتن بەمەرامێکی جەستەیی و کەسی قوربانیش بێگومان هەندێکجار تەمەنێکی هەرزەکار و گەنجی هەیە.
وەک ئاماژەمان پێداوە دونیایی دیجیتاڵی بەتەواوەتیی ژینگەیەکیی فراوانتر و ئاسانتری بۆ هێرشبەران و فریودەران ڕەخساندنەوە تاوەکوو بە ئاسانی بگەن بەوەی دەیانەوێت وەک چۆن هێشتان لەنێو کۆمەڵگەیی خۆمان دەڵێن: ئەم ئینتەرنێتە زۆر کارئاسانیی کردووە ئەوەتا ئەمریکایی بۆ هێناویتە نێو ماڵەکەت. بەڵام لێرەدا و لەم حاڵەتەدا بەکارهێنەر بە دەروون دروستی و مەبەستی وەرگرتنی سوود و زانیاریی بەکاریدەهێنیت. وە دەشبێت ئاماژە بەوە بدەین هەمان ئەم ئینتەرنێتەیی ئەمریکایی بۆ هێناویتە ماڵەکەت. چەندین تاوان و ژێرزەمینی تاوانی هێناوەتە نێو ماڵەکانمانەوە.

چالاکیەکانی دیاریکردنی هێرشبەر
بەداخەوە لەنێو ئاسایشی ئەلیکترۆنیدا هونەریی دیاریکردنی هێرشبەر پڕۆسەیەکی تەواو ئاڵۆزە بۆیە لەم سەردەمەدا وازیان لەوە هێناوە کێیە هێرشەکە یاخوود فریودانەکەیی ئەنجامداوە بەڵکو زیاتر جەخت لەسەر وەڵامدانەوەی ٤ پرسیاریی تایبەت کراوەتەوە ئەوانیش بریتین لە:
پرسیارە سەرەکیەکان:
١. بۆچی؟
٢. چۆن؟
٣. کەیی؟
٤. کێ؟
بێگومان وەڵامدانەوەیی پرسیاریی بۆچی و چۆن و کەیی تا ڕادەیەک ئاسانن بەڵام کێ؟ کە مەبەستی کەسی هێرشبەرە تا ڕادەیەک قورسە بەهۆیی زۆربوونی ئەو ئامرازانەیی هێرشبەران بەکاریدەهێنن بۆ خۆشاردنەوە و شاردنەوەیی ناسنامەکانیان. چونکوم لە ڕاستیدا مەرج نییە هێرشبەر هێڵێکی پەیوەندی بەکاربهێنێت کە لەنێو عێڕاق و هەرێمی کوردستاندا کاردەکەن بەڵکو لەوانەیە ژمارەیەکی کاتی یان ژمارەیەکی دیجیتاڵی کڕی بێت و ژمارەکە بەناوێکی ساختە و ناونیشانێکی ساختە تۆمارکرابێت.
لێرەدا وەک پسپۆڕ و توێژەرێکی ئەم بوارە ناڵێم نادۆزرێتەوە چونکوم شاراوەیی ناسنامەیی هەر کەسێک تەنها هەتا ئەوکاتەیە کە پەیوەست دەبێت بە ئینتەرنێتەوە بەڵام پێویستی بە پڕۆسە و کاتێکی زیاتر هەیە لەبەرانبەر دیاریکردن و دەستنیشانکردنی کەسی هێرشبەر و فریودەران.

چارەسەرەکان
هەتا ئێرە باسمان لە قۆناغەکان و مەترسیەکان کرد، بەڵام بێگومان خودا کاتێک دەرەدێک دەنێرێت چارەسەریشی لەگەڵ دەنێرێت. وەک کوردەواریی دەڵێت دەرد بێ دەرمان نایەت، یانیش هەموو کێشەیەک چارەسەرێکی هەیە مادام پێی دەگوترێت کێشە و بێگومان چارەسەرکردنی کێشەکانیش بەپێی ژینگەیی وڵات و خێزان و کلتور و ئاستی مەعریفی و ڕۆشنبیری کەسی قوربانی دەوردەبینێت.
لێرەدا دەمەوێت ئاماژە بە چەندین خاڵ بدەم دەتوانرێت لەدوایی قەدەریی پەروەردگار ببێتە هۆکارێک بۆ سەلامەتیتان لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا لەنێو ئەو دونیاییەیی واقیع دەبێتە درۆ. ئەم خاڵانەش بریتین لە:

١. متمانەنەکردن بە ئاسانی
وتەیەک هەیە دەڵێت کاتێک متمانەت کرد زانیاریەکان وەکو کانیاو لێی دەڕژێن، هەر بۆیە بە ئاسانی متمانە بە هیچ کەسێک مەکە چونکوم لە ئێستادا بە ئاسانی دەنگ و وێنە و ڤیدیۆکان ساختە دەکرێن و پێویستە بشزانین قسە ئەوەندە فەقیرە هەموو کەس پێی دەوێرێت.

٢. هەموو زانیاریەکان بەشمەکە
پێویست ناکات ئەو زانیاریی و بابەتانەیی کەسین و پەیوەستن بە ژیانی خۆتەوە لەگەڵ هەموو کەسێکدا بەشی بکەیت.

٣. پڕۆفایلەکەت با قفڵ بێت
لە ئێستادا تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانی وەکو فەیسبووک و انستاگرام یاخوود تیکتۆک زیادکراویی “هەژماریی تایبەت” پڕایڤت ئەکاونتی هەیە کە تێیدا تەنها ئەو کەسانەیی لایی تۆ هەن و هاوڕێتن وێنە و ڤیدیۆکانت دەبینن و ئەگەر بەڕێزت کەسێکی ناسراو یان تەمەنێکت نییە و هۆشیاریت کەمە لەنێو دونیایی دیجیتاڵیدا ئەوا با هەژمارەکەت قفڵ ببێت و پڕایڤت بێت چونکوم لە ئێستادا چەندان حاڵەت هەن کەسێک تەنها وێنەیەکی خۆی لەنێو سناپچاتدا یانیش لەنێو انستاگرامدا داناوە و وێنەکە بردراوە و نوسراویی نەشیاویی لەسەر نوسراوە و ئەمەش بۆتە دروستکردنی کێشەیی کەسی و خێزانیی و دەروونی.

٤. وەڵامی هەموو پرسیارێک مەدەرەوە
کاتێک هەر کەسێک پرسیارێکت لێ دەکات سەبارەت بەکەسێکی دیکە ئەوا وەڵامیی ئەم پرسیارانە مەدەرە چونکوم دەکرێت کەسی هێرشبەر لەڕێگەیی تۆوە کەسێکی دیکە بە ئامانج بگرێت وە ئەگەر پرسیارەکەش سەبارەت بەخۆت بوو پێویست ناکات هەموو زانیاری و هەموو وەڵامێک بدەیتەوە وەک شوێنی نیشتەجێبوون هەندەکجار تەمەن یان پێدانی ئیمەیڵەکەت (پۆستی ئەلیکترۆنی).

٥. فێڵی خۆشەویستی
ئاگاداربە هێرشبەران هەندێکجار بۆ ئەوەیی زانیاری زیاتر لەسەر تۆ یان کەسێکی دیکە بەدەست بهێنن هەندێکجار زۆر بە لێزانانە پەیوەندیەکی سۆزداریت لەگەڵ دروست دەکەن و ئەم پڕۆسەیە بەماوەیەکی درێژدا تێدەپەڕێت لە یەکتر ناسین و تا دروستکردنی متمانە هەر بەم بۆنەیەوە ئەگەر هەر کەسێک دوو قسەیی ناسک و جوانی بۆ کردیی وامەزانە ئەوە شاسواریی خەونەکانتە…
چۆنیەتیی ناسینەوەی کەسانی هێرشبەر و فریودەر و پڕۆفایلی ساختە
ئایا چۆن بتوانین کەسانی هێرشبەر و فریودەر و پڕۆفایلی ساختە بناسینەوە؟ ئەم وەڵامە دابەش دەبێت بۆسەر چەند خاڵێکی دیاریکراو، لە ڕاستیدا نیشانەکان و میتۆدەکان زۆرن بەڵام لێرەدا گرنگی و جەخت دەکەینەوە سەر چەند بابەتێکی دیاریکراو لەوانە:
١. ڕێگەنەدان بە پەیامی تەلەفۆنی و ڤیدیۆ
کەسی هێرشبەر و فریودەر ڕێگەنادات بە پەیامی تەلەفۆنی و ڤیدیۆ قسە بکەن، هەندێکجار دەکرێت بۆ دروستکردنی متمانەیەک بە پەیوەندی تەلەفۆنی لەڕێگەیی ماسنجەرەوە یان سناپچات یان انستاگرام قسەبکات بەڵام بە هیچ شێوەیەک لەڕێگەیی ڤیدیۆییەوە قسە ناکات.
٢. ئۆنڵاین نەبوون و کەمی وێنە
کەسی هێرشبەر و فریودەر هەمووکات ئۆنڵاین نییە واتا لەسەر هێڵ (خەت) نییە و ئەمەش دەکرێت ئامانجی دروستکردنی هۆگربوون بێت. وە هەروەها زۆربەیی جارەکان وێنەیی پڕۆفایلی خۆیی نییە و وێنە لەسەر پڕۆفایلەکەیی نییە. وە چەند هەژمارەیەکی (ئەکاونت) کەم بەکاردەهێنێت یان یەک دانە.
٣. کەمی هاوڕێ و فۆڵۆوەرز
کەسی هێرشبەر و فریودەر هەمیشە لەنێو تۆڕە کۆمەڵایەتیەکاندا هاوڕێ و فۆڵۆوەرزێکی (شوێنکەوتوو) کەمیان هەیە وە زیاتر کەسانی نەناسراون یان کەسانی بیانین.
٤. تازەیی هەژمار
کەسی هێرشبەر و فریودەر هەژمارەکانیان ماوەیەکی تازەیە دروستکراوە هەندەکجار دەکرێت هەفتەیەک یان دوو هەفتە یان نزیک مانگێک ببێت. ئاگاداربە هەندێک لە کەسانی هێرشبەر و فریودەران مێژوویی دروستکردنی پڕۆفایل و هەژمارەکانیان دەگەڕێتەوە بۆ چەند مانگێک یان ساڵێک تاوەکوو متمانەیەکی زیاتر ببەخشن بەکەسانی دیکە و بە ئاسانی دواتر ئامانجەکانیان بەدەست بهێنن.
٥. بەکارنەهێنانی وێنە و ڤیدیۆی خۆیان
کەسی هێرشبەر و فریودەر هەرگیز وێنەیی خۆی یان ڤیدیۆیی خۆی بڵاوناکەتەوە بەڵکو زۆربەیی جارەکان وێنەکانیان یان ڤیدیۆکانیان هی کەسانی دیکەن یانیش لە ڕێگەیی زیرەکی دەستکردەوە دروستکراون یانیش لە گوگڵ و پلاتفۆڕمەکانی دیکەوە هێنراون.
٦. داواکردنی وێنە و ڤیدیۆی نەشیاو
کەسی هێرشبەر و فریودەر دوایی ماوەیەک لەیەکتر ناسین و دروستکردنی پەیوەندی داوایی وێنە و ڤیدیۆیی نەشیاو دەکەن و پاشان دەست دەکەن بەهەڕەشەکردن بۆ پەیوەندیەکی قێزەونی جەستەیی و یاخوود بڕێک پارە لەبەرانبەر ڕەشکردنەوە و بڵاونەکردنەوەی ئەم ڤیدیۆ و وێنانە.

داواکردنی هاوکاری
لێرەشدا دەمەوێت ئاماژەبدەم بەوەیی ئەگەر لەنێو خێزانێکیت تا ڕادەیەک ژینگە و دەرفەتێک هەیە بۆ قسەکردن لەگەڵ ماڵەوە سەبارەت بەم ڕووداوەیی هاتووە دەتوانیت داوایی هاوکاریی بکەیت لەلایەن کەسێکی متمانەپێکراو لەنێو خێزانەکەتدا یانیش پەیوەندی بەلایەنی یاساییەوە بکەیت تاوەکوو هاوکارتت ببن لەچارەسەرکردنی کێشەکانت.

کۆتایی
بە هیوای ئەوەی ئەم وتارە بووبێتە هۆکارێک بۆ زیادکردنی هۆشیاری و ئاگاداریی خوێنەرانی بەڕێز لە مەترسیەکانی فریودانی دیجیتاڵی و چۆنیەتیی پارێزگاری لە خۆمان و خێزانەکانمان لەنێو دونیایی ئۆنلاینەدا کە تێیدا واقیع دەبێتە درۆ.

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.