لە قوولایی ستراتیژییەوە، بۆ قووڵایی کێشەی کورد -4 … سمکۆ عەبدولکەریم
بەشی جوارەم …
ئۆغلۆ باس لە لێكترازانی باری جیوسیاسی و ئابووری و رۆشنبیری دەكات و لێكترازانی جیوسیاسی، بۆ دابەشبوونە جیوسیاسییەكە و درێژبوونەوەی ئەو هێڵە دەگەڕێنێتەوە كە لە نێوان لایەنە سیاسییە جیاوەزەكاندا هەیە، بەڵام لێكترازانی بارە رۆشنبیرییەكە دەگەڕێنێتەوە بۆ نەبوونی زەمینەی هاوبەش لە نێوان لایەنە سیاسییەكان، هەروەها تێكچوونی ئابورییەكەش دەگەڕێنێتەوە بۆ مەسەلەی دابەشكردنی داهاتە ئابوورییەكان بە شێوەیەكی نایەكسان لە نێوان لایەنە سیاسییەكاندا.
پێشی وایە شوێنەواری لێكترازانی ئەم سێ بوارەی لە سەرەوە باسمانكرد لە خۆرهەڵاتی ناوەڕستدا دەركەوتوون، بۆیە ئەو سنوورە سیاسییەی لە سەردەمی ئیستعماریەتدا كێشراوە، لە چوارچێوەی كرداری چەكداریدا، بۆ دروستكردنی دەوڵەتی نەتەوەیی و بوونی ئەو دژیەكانەی كە هەیە لە نێوان تێكچوونی جیو سیاسی و جیو رۆشنبیری، وایكردوە ناوچەكە ببێتە یەكێ لەو ناوچانەی پتر لە هەر ناوچەیەكی تر ئامادەگی تێدابێت بۆ شڵەژانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان.
لەم گۆشە نیگایەوە ئۆغلۆ داوادەكات، توركیا وەك وڵاتێك، كە قوڵاییەكی مێژوویی و جوگرافی هەیە، پەرە بە چالاكی سیاسی خۆی بدات لەمەڕ ناوچەكە و بتوانێ سەرپەرشتی ئەو قەیرانانە بكات كە لە ئەنجامی دابەشكراییەكانی جیو سیاسی و ئابووری و رۆشنبیرییەوە دروست دەبن و بتوانێت بە ئارامییەوە هەڵسەنگاندنیان بۆ بكات.
بەپێچەوانەوە، ئۆغلۆ پێی وایە هەر جۆرە هەڵسەنگاندنێكی ناجۆر بۆ ئەم دابەشكارییە، توركیا رووبەڕوی مەترسی كاریگەری پیوەندیدار بە ئاسایشی ناوخۆ و دەرەوەی دەكاتەوە، سەرەڕای لە دەستدانی كاریگەرییە ئیقلیمییەكەی، بۆیە دەڵێ: ناكرێ توركیا لە بەرامبەر ئەو لێكترازانانەدا دەستەوەستان و بێلایەن بوستێت.
ئەمەش بەو مانایەی كە توركیا خاوەنداریەتی مێژوویی ناوچەكە بۆ خۆی دەگەڕێنێتەوە و خۆی بە میراتگر دەزانێ.
ئەحمەد داود ئۆغلۆ لە درێژەی باسەكەیدا پێی وایە لەبەر ئەوەی، توركیا خاوەنی مێژوویی دواین قەوارە و كۆكەرەوەی جیو سیاسی و رۆشنبیری و ئابووریە لە ناوچەی خۆرهەلاتی ناوەڕاست، لەسەریەتی پشت بە ستراتیژیەتی لێك نزیكخستنەوە ببەستێت و بتوانێ لێكترازانی جیوسیاسی و رۆشنبیری و ئابووری تێپەڕێنێ، وەك خۆی بە تەواوی لە ناوچەكە تێبگات، هەروەها لەسەریەتی ئەو لێك نزیكخستنەوەیە بە شێوەیەكی تەكتیكی و نەرم و هەنگاو بە هەنگاو جێبەجێ بكات.
بە بۆچوونی ئۆغلۆ ئەمجۆرە لێك نزیكخستنەوەیە تەنیا نابێتە هۆی پتركردنی كاریگەری توركیا لە ناوچەكە، بەڵكو وادەكات رۆڵی توركیا بەهەند وەربگیرێ و نەتوانرێت لە هاوسەنگییە جیهانی و ئیقلیمییەكەدا پەراوێز بخرێت. ئەمە لە كاتێكدا رۆژانێك توركیا ئیمپراتۆری ناوچەكە بووە، ئۆغلۆ دەڵێ: توركیا خاوەنی مێژوویەكە لە ناوچەكە، كە بە هۆی ململانێی نەتەوەیی و دەستتێوەردانی وڵاتانی زلهێز دەوڵەتە زەبەلاحەكەی لە دەستدا، كە لە چارەكە یەكەمی سەدەی بیستەمدا چەقی «خۆرهەڵاتی ناوەڕاست» و ناوچەی «بەلقان» بوو.
ئۆغلۆ ئاماژە بۆ گرنگی و بایەخی ناوچەی بەلقان دەكات، كە پێی وایە بەهۆی تێنەگەیشتنەوە، توركیا تووشی ئەو بەزینە بوو، دەڵێ: توركیا ناچار بەپاشەكشەكرا بەرەو ئەنازۆل، ئەمەش دوای ئەوەی بەلقانی لەدەستدا، لەئەنجامی سەركێشی دەستەبژێرێكی سیاسی، كە لەتوانایاندا نەبوو هەڵسەنگاندنێكی راستی ژێرخانی جیورۆشنبیرییەكەی بەلقان بكەن، دواتریش خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی لەدەستدا، كە بڕبڕەی پشتی توركیا بوو، ئەمەش بەهۆی ناكۆكی «توركی-عەرەبی» كە ئینگلیز دروستی كردبوو.
ئەو قسەیەی ئەحمەد داود ئۆغلۆ ئاماژەیە بۆئەوەی كە توركیا دەبێت سوود لەئەزموونی رابردووی وەربگرێتو كار بۆئێستاو ئایندەی بكات، كە خۆی لەقایمكردنیدا دەبینێتەوە لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاست، بەومانایەی كە دەبێت توركیا وەك وڵاتێكی حیساب بۆكراو تەماشا بكرێ و لەدەروەی توركیا هیچ پرۆسەیەكی سیاسی، یان نەخشەیەكی نوێ بەڕێوەنەچێت، ئەگەر ئەم قسەیەی ئۆغلۆ كە باس لەپاشەكشەپێكردنی توركیا لەناوچەی بەلقان دەكات وەك ناوچەیەكی ستراتیژی، لەكاتی خۆیدا، ئەوە مانای ئەوە دەگەێنی، كە توركیا لەئێستادا خاوەنی تێگەیشتنێكی روونە، كە بەدووری نازانێ، كێشەی كورد بۆ ئەو لەم قۆناغەدا ببێتە هۆی سەرەتایەكی دیكەی پاشەكشەپێكردنی توركیا لەناوچەكەداو سەرهەڵدانی لێكترازانی نوێ.