وه‌كیه‌كه‌كان هه‌رگیز ڕێكناكه‌ون!! … محه‌مه‌د ته‌ها حوسێن
هێزه كوردیه‌كان به نموونه…..
بونیادی سایكۆلۆژی تاك و كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی له‌م هه‌رێمه‌ی خۆمان به یه‌ك شێوه په‌روه‌رده‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی ترادیسیۆنی(دابونه‌ریت) و یه‌ك شێوه په‌روه‌رده‌ی ئاینی و یه‌ك جۆره په‌روه‌رده‌ی سیاسی تێپه‌ڕیوه، خه‌سڵه‌ته كۆمه‌ڵایه‌تی و ده‌روونیه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌كه‌مان ڕوو و گه‌وهه‌رێكی كۆگه‌ری collectivity هه‌یه و له‌وه‌ته‌ی هه‌ین له ڕێگه‌ی ئۆرگانه كۆمه‌ڵایه‌تیه بێ سه‌روبه‌ره‌كانمانه‌وه هه‌ر به‌و گیانه په‌روه‌رده ده‌كرێین.
(وه‌همی هێز له كۆدایه و به ته‌نها ده‌ره‌قه‌تی هیچ نایه‌ین)، شه‌پڕه‌ی تووشی كۆمه‌ڵگه كردووه و نه‌یهێشتووه تاك به (سه‌ده) چه‌ند هه‌نگاوێك بچێته پێش، چه‌مكه‌كانی (یه‌كڕه‌نگ) و (یه‌كده‌نگ) و (یه‌كده‌ست) و یه‌ك……تاد هه‌ناوی كۆی كرمێكردووه و كردوویه‌تی به جانه‌وه‌رێكی ترسنۆكی ئه‌وتۆ هه‌میشه له‌به‌رانبه‌ر هه‌ر مه‌ترسیه‌ك ڕه‌ویوه‌ته‌وه و له‌م كۆڕه‌فتاری ڕه‌وینه‌وه‌یه‌ش (كۆ) عه‌قڵی له‌ده‌ست داوه و به هێزی سۆز و هه‌ڵچوون جووڵاوه‌ته‌وه.
هه‌موو ئه‌و ئیمپراتۆرییانه‌ی ڕووبه‌ری گه‌وره گه‌وره و فراوانیشیان له‌سه‌ر زه‌مینی خه‌ڵكی تر داگیركرد به‌م ستراتیژه ده‌روونكۆمه‌ڵایه‌تیه هێرشیان بردووه و كاتێ شكستیشیان هێناوه له‌سه‌ره‌وه‌ڕا هه‌ره‌سیان هێناوه و هه‌ڵوه‌شاونه‌ته‌وه و خۆیان به هیچ نه‌گرتۆته‌وه.
ئێمه هه‌موومان پێكده‌چین و پێكهاته‌ی ده‌روونیمان به كاریگه‌ری ئه‌م ستراتیژه ده‌روونكۆمه‌ڵایه‌تیه هه‌مه‌كیانه داڕێژراوه و سرووشتی گه‌شه‌ی ده‌روونی و كۆمه‌ڵایه‌تیمان به ڕێچكه ترادیسیۆنیه‌كاندا تێپه‌ڕبوون، كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه تاكه‌كانی بۆ ئازادبوون په‌روه‌رده نه‌كردووه به‌قه‌د ئه‌وه‌ی به وه‌عیه‌وه بۆ دیلبوون و ده‌سته‌پاچه‌بوون ئاماده‌ی كردوون، (خۆنه‌بوون) و (تاكنه‌بوون) ی تاكی ئه‌م سه‌رزه‌مینه به‌ستراوه‌ی باوه‌ڕنه‌هێنانه به جیاوازی و له‌یه‌ك جوودابوون و گرتنه‌به‌ری ونبوونه له‌نێو كۆ.
هێزوه‌رگرتن له كۆ تاكێكی تۆقیوی بۆ هێناوینه‌ته ئارا ئه‌گه‌ر هاتوو له‌م كۆیه دابڕا ئه‌وا گورگه مرۆییه‌كان ده‌یخۆن و ڕۆڵی مه‌ڕبوونی خۆی پیاده ده‌كا، ئێمه مێگه‌ل و نێرگه‌لین و تاك تاك ئه‌گه‌ر له‌یه‌كتریش جیا بین له ڕووه بیۆلۆژیكی و مۆرفۆلۆژیكی و سایكۆلۆژیكیه‌وه ئه‌وا به‌م جیاوازیانه‌ی خۆمان نه‌زانیوه و هه‌رگیز نه‌مانهێشتووه توانا جوداكانمان بۆ یه‌كتر ده‌ركه‌ون له‌و تێگه‌یشتنه هه‌ڵه‌ی گوایا به جیابوونمان له یه‌كتر گورگ ده‌مانخوا و ئاسان ده‌بینه پارووی ئه‌وانی تر.
له‌م كۆگه‌راییه ناهوشیارانه‌ی خۆمان جیاوازیه‌كان هه‌میشه ونبوون چون پێمانوابووه به ته‌نها هیچ نین، خۆ ئه‌گه‌ر به كۆ له هه‌وڵگه‌لێكیشدا ئاسان سه‌ركه‌وتبین ئه‌وا ئاسانتر شكستمان هێناوه كاتێك ڕووبه‌ڕووی مه‌ترسی و هه‌ڕه‌شه‌یه‌كیش بووبینه‌ته‌وه. یه‌كبوونی هوشیارانه‌ی جووداكان هێز به تاك و كۆمه‌ڵگه ده‌به‌خشێ نه‌ك یه‌كبوون له سۆنگه‌ی وه‌ك یه‌كی و یه‌كڕه‌نگی و یه‌كده‌نگیه‌وه، وه‌كیه‌كی ستراتیژێكی مه‌ڕ بوون و قاز و قه‌له‌مون(عه‌لیشیش) بوونه ئه‌وانه‌ن یه‌ك ڕه‌نگ و یه‌كده‌نگن، ئه‌م ستراتیژه بۆ هه‌زار ساڵ پێش ئێستا باش بوو، چون مرۆڤیش ئه‌وسه‌رده‌م ئاژه‌ڵێكی دیكه بوو و بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ئاژه‌ڵانی دی پێویستی به‌م خۆ به‌یه‌كتر به‌هێزكردن و گردبوونه‌وه‌یه بوو. به‌ڵام له‌م زه‌مه‌نه‌ی ئێستادا هوشیاربوونه‌وه به ستراتیژی عه‌قڵسالاری پێویستی به‌وه‌یه عه‌قڵی هه‌ر یه‌كه له تاكه‌كان بجه‌ڕبێن بۆ ئه‌وه‌ی توانا تاكیه‌كان ده‌ركه‌ون تاوه‌كو هوشیارانه نرخی تاك و دواتر نرخی كۆمه‌ڵگه و نه‌ته‌وه و ده‌وڵه‌ت و ….ـتاد بزانین، گردبوونه‌وه‌ی جوداكان هێزی جیاجیا درووست ده‌كا، كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك له جوداكان هێزمه‌نتره له وه‌كیه‌كه‌كان.
گوتاری سیاسی و حزبی كوردی ئه‌م هه‌رێمه له گوتاره په‌رش و بڵاوه كۆمه‌ڵایه‌تیه ترادیسیۆنیه‌كه‌ی جودا نیه، حزبه‌كان هیچیان له‌یه‌كتر جوودا نین چون له كورده‌واری خۆماندا هه‌موو خێزانه‌كان له‌یه‌كتر ده‌چن و تاكه‌كانیش له‌یه‌ك ماشێنی مرۆڤسازی په‌روه‌رده و ئه‌خلاق فێربوون و هه‌ر بۆیه‌ش بوونیادی سایكۆلۆژی تاكه‌كان وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ی ئه‌م ژینگه ده‌روونكۆمه‌ڵایه‌تیه نه‌گۆڕه ده‌بن.
حزب و ڕێكخراوه‌كان له‌وه‌ته‌ی هه‌ن ناكۆكن و به جۆری جیاجیا له‌یه‌كتر له بۆسه‌دان و سه‌نگه‌ر له‌یه‌كتر ده‌گرن، هۆكاری سه‌ره‌كی ئه‌م ناكۆكیه درێژخایه‌نه وه‌كیه‌كی خۆیانه، چون له وه‌كیه‌كیدا به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیش وه‌ك یه‌ك ده‌بن و هه‌موو ئه‌و شت و بابه‌تانه‌ی له‌سه‌ری ناكۆكن وه‌ك یه‌كن بۆیه به‌رده‌وام دژی یه‌كترن و تا هه‌تایه‌ش به‌م هه‌لومه‌رجه ڕێكناكه‌ون، هه‌ریه‌ك له‌م حزبانه ئه‌گه‌ر خۆی پێ له‌وانی تر پێشكه‌وتووخواز و مۆدێرنتر و دڵسۆزتر و دیموكراتتر و ……تاد ه ئه‌وا كورد وته‌نی با هه‌ر بۆ خۆی بڕێسێ. له جیاوازبوون له یه‌كتریدا ڕوانینه‌كان له‌یه‌كتر جوودان و تێگه‌شتن و بیركردنه‌وه‌كان هه‌مه‌ڕه‌نگ و ده‌نگن و هه‌ربۆیه‌ش به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان جودا ده‌بن، ئه‌وسا هه‌ریه‌كه به ئاراسته‌یه‌ك بیرده‌كاته‌وه و به شێوه‌یه‌ك ده‌دوێ و له‌و دۆخه‌شدا گفتوگۆ دێته ئارا و دیموكراسی وه‌ك پێویستیه‌كی ده‌ستلێبه‌رنه‌بوو تادێ گه‌شه ده‌كا و ده‌چه‌سپێ، ئه‌م ده‌نگه له‌یه‌كتر جوودایانه وه‌ك كۆڕاڵێكی موزیك وایه دنیایه‌ك ئه‌نستڕومێنت(ئاله‌ت) ی جیا یه‌ك ده‌نگمان ده‌خاته به‌رگوێ.
له‌وه‌ته‌ی هێزگه‌لی حزبی جیاجیا له‌م هه‌رێمه هه‌ن ئه‌و ئه‌میان به ناتۆره‌ی جیاجیا تۆمه‌تبار ده‌كاو هه‌ریه‌كه خۆی كردۆته خاوه‌نی حه‌قیقه‌ت و پێیوایه ئه‌وانی تر ناپاك و ناڕاست و خوار و خێچن، ئه‌م بینینه جیاوازه بۆ یه‌كتر له جیاوازیان له‌گه‌ڵ یه‌كتر نه‌هاتووه به‌قه‌د ئه‌وه‌ی له‌وه‌كیه‌كیانه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه، وه‌ك یه‌كه‌كه‌كان هه‌موویان حه‌زیان له پاره‌یه، هه‌موویان حه‌زیان له نه‌وته، گشتیان بۆیان بلوێ ئه‌وانی تر له‌به‌ین ده‌به‌ن، هه‌موویان حه‌زیان له خواسته غه‌ریزیه‌كانی (ئاید) ه و بۆ ئه‌م حه‌زه نێرگزیه ده‌مه‌كیانه‌شیان یاسا و پێوه‌ری وه‌كیه‌ك ساز ده‌كه‌ن و ناوی ده‌نێن (ویژدان) یا سووپه‌رئیگۆی كولتووری.
پێكهاته‌ی سایكۆكولتووری حزبی ئه‌م سه‌رزه‌مینه سه‌دا سه‌د په‌یوه‌ستن به یه‌ك هیراركیه‌تی ده‌سه‌ڵاته‌وه، هیچیان چوارچێوه‌ی مه‌عریفی و هزریان له‌وانی تر جودا نیه، هه‌موویان له‌یه‌ك سه‌رچاوه خواردوویانه‌ته‌وه و هه‌ربۆیه‌ش كه‌س نابێ به فه‌یله‌سووف له‌سه‌ر ئه‌وی تر و هیچ حزبێكیش نابێ به هه‌ڵگری حه‌قیقه‌تی ڕه‌ها و پاك و بێگه‌رد.
له خێزانێكدا برایه‌ك حزبی (س) و یه‌كێكی تریان(ش) و یه‌كێكیشیان (گ) وئه‌وه‌ی تریان(ن)ه و خوشكێكیش(ڕ) و یه‌كێكیان(ك) ….تاد، یه‌ك باوك و دایك و یه‌ك شێوازی په‌روه‌رده‌ی كۆگه‌ری و یه‌ك ئاستی هوشیاری ده‌روونكۆمه‌ڵایه‌تی كۆیكردوونه‌ته‌وه چۆنچۆنی یه‌كیان به‌سه‌ر ئه‌وانی تر ده‌بێته مۆدێرنخواز و بلیمه‌ت و فه‌یله‌سووف؟ خۆ ئه‌گه‌ر كولتووره‌كه‌مان نرخی تاكبوونی زانیبایه و تاكی (ئازاد) و (خاوه‌ن خۆ) ی (كۆنتڕۆڵ له نێو خۆ) ی به‌رهه‌مهێنابایه ئه‌وا ڕێی تێده‌چوو، به‌ڵام هه‌ر به‌رپرس و كادر و ئه‌ندامه‌یان هه‌یه به‌یه‌كزمان ده‌دوێن و وه‌ك یه‌ك یه‌كتر تۆمه‌تبار و جنێوباران ده‌كه‌ن و به‌یه‌ك زمان حه‌قیقه‌تی زه‌وتكراو ده‌رده‌بڕن.
زمانی گوتاری سیاسی و حزبیی هه‌رێمه‌كه‌مان تاوه‌كو ئێستا هیچی نوێی نه‌هاتۆته سه‌ر و سه‌ركرده و بنكرده‌كان به‌رده‌وامن له خۆبه‌یه‌كتر گرتن و چه‌قۆ و تفه‌نگ له یه‌كتر هه‌ڵكێشان، سواری سۆز و هه‌ڵچوونی خۆیان بوون و دانیشتنیان یه‌كتر له ئامێزگرتن و یه‌كتر ماچكردن و له‌به‌رانبه‌ریشدا له‌یه‌كتر تووڕه‌بوون و خۆبه‌دوورگرتن و ده‌رگا له‌یه‌كتر داخستنه، هه‌موو ئه‌م ڕه‌فتارانه له ڕووی سایكۆسیاسیه‌وه ده‌رخستنی دنیایه‌ك گرێوگۆڵه‌ی ده‌روونیانه، دووربوونیانه له عه‌قلانیه‌ت و زانین و هه‌سكردن به به‌رپرسیارێتی.
له‌زه‌مه‌نی ئێستادا خوێندنه‌وه‌ی واقیع به چاوی عه‌قڵ و ناسینی عه‌قلانیه‌ت به زمانی سه‌رده‌م ده‌مانهێنێته هۆش خۆمان و خه‌به‌رمان ده‌كاته‌وه، به‌رده‌وامبوون له‌سه‌ر ئه‌م خۆبه‌یه‌كتر چواندنه هه‌میشه به مه‌ڕ ده‌مانهێڵێته‌وه.
