ژن ، له قوربانییهوه بۆ مرۆڤێکی بوێر، له رۆمانی ( رۆژ لێرهوه ههڵدێ )1 …. سارا فهقێ خدر
“رۆمان بهوه گهشه ناکات ،که تێکستێک بهێنین و عاشقانه بهباڵایدا ههڵبڵێین ، یان رۆژنامهنووسانه ههواڵ وراپۆرت لهبارهیهوه بڵاوبکهینهوه ، یان به پشبهستن بهههستی خۆمان رووکهشانه لێکدانهوهی بۆ بکهین . رۆمان به کۆمهگی خوێندنهوهی قووڵ و رهخنهی سهنگین ،بهرهو پێش دهچێ “2
” رۆژ لێرهوه ههڵدێ ” ناونیشانی نوێترین رۆمانی خاتو رووناک شوانییه ، وهک خوێنهرێک ، ویستم چهند سهرنجێکی لهسهر بنووسم . خۆزگه ناونیشانهکهی ( خۆر لێرهوه ههڵدێ ) بایه . چونکه خۆر بهرامبهر (شمس )ی عهرهبییه و رۆژ بهرامبهر (یوم) واته رۆژهکانی ههفته یه .
ئهم رۆمانه بهپێچهوانهی زۆربهی ئهو رۆمانانهی کهپێشتر له لایهن ژن یان پیاوانهوه نوسراون ، ژن تهنیا وهک قوربانی وێنا ناکا ، بهڵکو له کۆتاییدا به ههوڵدانی خۆی شکۆ و ئیرادهی بۆ دهگهڕێتهوه . پێمان دهڵێ ئهگهر ئافرهت بیهوێ دهتوانێ دهروازهی ئازادی خۆی و ئهوانی دیکهش بدۆزێتهوه .ئاماژهیهکیشه بۆ ئهو ئاستهی ژنی کورد لهم ساڵانهی دواییدا لهکوردستان و جیهاندا پێیگهیشتووه .
پاڵهوانی رۆمانهکه کچێکه بهناوی “سهراب ” سهرهتا وهک ههر ژنێکی ئهم وڵاته ، قوربانی دهستی کلتووری باوی کۆمه ڵگه یه و ژیانیکی سهخت و کۆیلانه دهژی . وهک کهرستهیهکی بازرگانییی بۆ خزمهت و تێرکردنی ئارهزووهکان تهماشادهکرێ .ههر له منداڵییهوه خهمێک دهیداته دهست خهمیکی دیکه و چهندجارێک کۆستی دهکهوێ وکهسانی نزیکی له تهمهنێکی زوودا لهدهستدهدا . قۆناغهکانی ژیانی له وێستگهی جیاجیا دا بهسهردهبا . منداڵیی لهگهڕهکی بابولشهیخی بهغدا ، ههرزهکاریی له خانوویهکی لهشفرۆشی له سلێمانی ، له ههولێر به بازرگانێک دهفرۆشرێ . ودواجار له کهرکوک خۆی دهبینێتهوه . ناوهکهی پڕ بهپێستی ژیانییهتی . لهماڵهکهی کهرکوک بههۆی روداوێکهوه ههلی بۆ دهڕهخسێ و دهتوانێ رابکا و رۆژنامه نووسێکیش کهلهوێ بهندکراوه ، ئازادبکا .ماوهیهک له ماڵی پووری رۆژنامه نوسهکه دهمێنێتهوه که ژنێکی تهنیایه وگرنگیی زۆر به سهراب دهدا . لهوێ ههست بهمرۆڤبوونی خۆی دهکاو ناوهکهشی دهگۆرێ به ( ئهوین ) . “لهگهڵ ههمو جوڵهیهکی میمکه ئاهوودا دڵی دهبزوا ، ههستی دهکرد مرۆڤێکی ئاساییه وله ماڵێکی ئاساییدایه ، ئهو ماڵهی خهونی پێوهدهبینی و تهمهنێک بوو لێی ونببوو .”3
ههر لهو ماڵهوه کۆمهڵه مرۆڤێکی دیکه دهناسێ که له رێخراوێکدا کاردهکهن وهاورییهکی خۆی دهبینێتهوه .بههۆی ئهوانهوه بهرچاوی رۆشنتر دهبێتهوه . پێشتریش سهرکهشی رۆژنامهنووس کاریگهری لهسهر بیرکردنهوهکانی داناوه ، بۆیه رێکخراوهکه تینوێتی ئهو ناشکێنێ رۆژێک بهتهنیا رێگای دهرهوی شار دهگرێته بهر ودهچێته شاخ و پهیوهندی به کچانی خۆرهوه دهکا .
چیرۆکهکه تهنیا گێڕهرهوهیهکی ههیه ، که به شێوهی کهسی سێیهم دهدوێ . له دهستپێکی رۆمانهکهدا ، شوێن ژوورێکه له قهدپاڵی چیایهکدا ، پاڵهوانی رۆمانهکه بههۆی گۆرانییهکی ( تارا جاف ) ه وه ، خهیاڵی دهچێتهوه بۆ سهردهمی منداڵیی . ئیدی بێ پسانهوه ، رووداوهکان بهدوای یهکدا دێن و له کۆتایی دهچینهوه ههمان شوێن .لهکاتی خوێندنهوهدا ههست به بێزاریی ناکهی و حهزدهکهی به دوای ژیانی پاڵهوانهکهدا بڕۆی .نوسهر کهمتر خهیاڵی بهکارهێناوهو واقیعیانه و بێ ئاڵۆزی بهسهرهاتهکان دهگێڕێتهوه .
خاڵێکی دیکه کهدهمهوێ باسی بکهم ، زمانی نوسینی رۆمانهکهیه . نوسهر بهسهر زماندا زاڵه و له وشهی کوردیی پهتیی پهکیناکهوێ . بهڵام له ههندێ شوێندا لهزمانی ستاندارد دوور دهکهوێتهوه و زاراوهی چهند ناوچهیهک بهکاردێنێ . لهو کاتهدا که رووداوهکان دێنهوه کهرکوک ، زمان پاراوتره له چاو بهشهکانی دیکه .
راناوی لکاوی (ن) ی کۆ، لهههندێک شوێنی رۆمانهکه به زیاده بهکارهاتووه . بۆ نموونه؛
* ” ههواڵی رووداوی کۆڵانه تهنگهبهرهکهی باب ئهلشێخ ، سهردێڕی ههواڵی تیڤی ورادیۆکان ، رووپهڕی رۆژنامهو گۆڤارهکانی پڕکردن “4
دهبوو بنوسرێ ( پڕکرد ) چونکه بکهر (ههواڵ یان روداو) تاکه . ههواڵی یهکهمیش زیاده ، دهکرا بهم شێوهیه بایه ؛
(روداوی کۆڵانه تهنگهبهرهکهی بابولشێخ ، سهردێڕی ههواڵی تیڤی ورادیۆکان و رووپهڕی رۆژنامهو گۆڤارهکانی پڕکرد ) .
* ” ژنێکی باریکهلهی بهژن مامناوهندی مایکرۆفۆنێکی بهدهستهوهبوو و دهدوا ، ئهوانی تریش جارجارێ چهپڵهیان بۆ لێدهدان .”5
دهبوو بنوسرێ ؛ چهپڵهیان بۆ لێدهدا . چونکه ژنهکه تا که و چهپڵهکان بۆ ئهو لێدراون .
لهکۆتاییدا دهستخۆشی زۆرم بۆ نووسهر و وهرگێڕ خاتو رووناک شوانیی ، به ئومێدی بهردهوامیی و بهرههمی دیکه بۆ خزمهتی ئهدهبی کوردی و دۆزی ژنان و ئازادی تاک .
سارا فهقێ خدر
کانوونی دووهمی2019
——————————————
سهرچاوه کان :-
– رۆژ لێرهوه ههڵدێ – رۆمان – نووسینی رووناک شوانی – چاپی یهکهم 2018 – چاپخانهی ئهندێشه
2 – ( رۆمان و ژیننامه ) – توێژینهوهی ئهدهبی – نوسینی حهمه سهعید حهسهن – چاپی یهکهم 2018 – ناوهندی ئاوێربۆ چاپ و بڵاوکردنهوه – لا 46
3- رۆژ لێرهوه ههڵدێ – لا 123
4- ههمان سهرچاوه – لا 65
5- ههمان سهرچاوه لا 93
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
