خيانەتى پيرۆز.. د. زيرەك عەبدوڵڵا
چه‌مكی خیانه‌ت له‌لایه‌نی زمانه‌وانییه‌وه به‌مانای غه‌در و نه‌بوونی دڵسۆزی و بەنديوارى دێت. خيانەت شكاندنى ئەو پەيمان، متمانە و بەنديوارييە گريمانەكراوەيە، كە لە پێوەندى نێوان دوو كەس، يان كەسێك بە بووێكى گەورەتر، وەكو گرووپ، دامەزراوە، پارتى سياسى، نەتەوە، نيشتيمان..تاد روودەدات، ئەمەش لە ميانەى بەرجەستەكردنى رەفتارێكى دژ بە نۆرمى ئەخلاقى و بەهاكانى كۆمەڵگە.
وەك دياردە دەشێت خيانەت رەگێكى لە مێژينەى هەبێت، بەلآم لە ئامادەيى مێژووێكى دوورودرێژى نەنووسراودا، ناتوانرێت بەوردى دەستنيشانى سەرەتاييترين نموونەى بكرێت. دەشێت چيڕۆكى ئەفسانەيى كوشتنى هابيلى شوانكار لە خەودا، بەدەستى قابيلى جوتيار، تەنها لەبەرئەوەى ژنى هابيل جوانە و قابيل دەخوازێت بيكاتە ژنى خۆى، بە سەرەتاييترين نموونەى خەياڵى خيانەتكردن ئەژمار بكەين. لە قۆناغەكانى مێژووى مرۆڤايەتيدا پێدەچێت ئەو دياردەيە هەميشە بوونى هەبووبێت، چ ئەوانەى نەنووسراون و بەنهيێنى ماونەتەوە، چ ئەوانەش تۆماركراون و ناسراون. نموونەى مێژوويى زۆرن، كە ئەو راستييە زۆرن و مرۆڤ دەتوانێت ئاماژەيان پێبكات، تا دەگاتە هەموو ئەو نموونانەى كە ئێستا لە كۆمەڵگەدا ديبينين.
خيانەت لە شوێنكاتەكاندا بە فۆڕم، ئاست و ميكانيزمى جياواز، هەروەها بە رەهەند و تايپى جياجياى كۆمەلآيەتى، ئابوورى، مەعريفى سياسى، سەربازى و ..تاد ئامادەيى هەيە.
دەشێت خيانەتى هاوسەرگيرى، خيانەت لە دڵدار، لە هاوڕێ و كەسە نزيكەكان، جۆرى خيانەتى كۆمەلآيەتى بن. نموونەى خيانەتى ئابوورى بريتييە لە فرۆشتن، يان ئاشكراكردنى زانيارى نهێنى كۆمپانيايەك لەلايەن كارمەندێكييەوە، يان دانانى پلانێكى ئابوورى شكستخواردوو، بۆ مەبەستى ئيفلاسكردنى كۆمپانيايەك. خيانەتى مەعريفى لە ناوەندەكانى بەرهەمهێنانى مەعريفە و رۆشنبيريدا بەديدەكرێن، بۆ نموونە، دزى زانستى لە بوارى بەكارهێنانى سەرچاوەكان، دزينى ئايدياكان و ئاماژەپێنەكردنيان، هەروەها بلآوكردنەوەى وتار و توێژينەوەى زانستى بەناوى كەسێكى ديكە..تاد. بۆ خيانەتى سەربازى دەشێت ئاشكراكردنى نهێنى سەربازى و بە كوشتدانى سەربازى ولآت، يان هەلآتن لە خزمەتى سەربازى و تەسليمكردنى گۆڕەپانى جەنگ، وەكو نموونە پێشنياز بكەين. هەرچى خيانەتى پۆلەتيكييشە، ئەوە بريتييە فرۆشتنى بەنديوارى كەسێك، گۆڕينى ئاراستەى پۆلەتيكى لەپێناو بەرژەوەندى لايەنە ململانێكارە دژەكان. ئاشكراكردنى نهێنييەكانى پارتێكى پۆلەتيكى، ياخود ولآت بۆ پارت و ولآتانى ديكە. شپرزه‌كردنی ئاسایشى ولآت، پیلانگیری به‌سه‌ر مافه ره‌واكانی گه‌ل، راده‌ستكردنی وڵات به دوژمن..تاد.
ئەو دياردەيە رەهەندى جياجياى هەيە، رەهەندى كۆمەلآيەتييەكەى برتييە لەوەى لە رەوشە كۆمەلآيەتييەكاندا، لە نێوان تاكەكان، تاك و دامەزراوەكان، تەنانەت تاك و كۆمەڵگەش روودەدات، كە كەرەستەى كۆمەلآيەتى تيايدا بەكاردەهێنرێت. لە رەهەندى ئەخلاقييدا ئاكتێكى ناچاوەڕوانكراوى بەدەر لە نۆرم و بەها كۆمەلآيەتييەكانە. لە رەهەندى مەعريفيشدا وەكو هەر ئاكتێكى كۆمەلآيەتى خاوەنى پاشخانێكى مەعريفى و ئايديۆلۆژييە. رەهەندى ياساييش ئەوەيە كە وەكو تاوان ئەژمار دەكرێت و سزادانى لەسەرە.
هەر كۆمەڵگەيەك بەپێى رەوشى خۆى، جۆرى خيانەتى تيايە، لە كۆمەڵگەى كوردستانيدا سەربارى هەبوونى جۆرەكانى خيانەت، بەلآم خيانەت لە نيشتيمان لەئێستادا بەربلآوترينيانە، كە لەم وتارەدا تا رادەيەك باسى دەكەين.
لە روانگەى سۆسيۆلۆژييەوە خيانەت دياردەيەكى كۆمەلآيەتى نا كۆمەلآيەتييە، بەپێى بەها و نۆڕمى كۆمەڵگە، دياردەيەكى بێزراوى كێشەهێنەرە، تاكەكان دەبێت لێيدووربكەونەوە و پڕاكتيزەى نەكەن، چونكە رەفتارێكى خراپ و ناچاوەڕوانكراوە، كە هەميشە لەگەڵ خۆييدا كێشە و ناسەقامگيرى، تەنانەت بێهيواييش دەهێنێت. خيانەت لە تێڕوانينى گشتيدا وەكو دياردەيەكى دزێو سەيرى دەكرێت، كۆمەڵگە وەكو تاوان ناساندوويەتى، بۆيە سزاى بۆ داناوە. لەبەر ئەو رۆلە نێگەتيڤەى كە لە ژيانى پێكەوەييدا وازى دەكات، كۆمەڵگە هەوڵيداوە ئەو دياردەيە لە ميانەى ئامرازەكانى كۆنترۆڵى كۆمەلآيەتييەوە لەناوببات، بەلآم هەرگيز كۆمەڵگەيەكى ئايديال و خالى لە خيانەت نادۆزيتەوە، پێش ناچێت لە داهاتوودا كۆمەڵگەيەك هەبێت بگات بەو ئامانجە.
خيانەت ئاستى جياوازى هەيە، ئەمەش پێوەستە بە جۆرى كردە و ئاستى دەرەنجامەكانى. هەميشە دەرەنجامەكانيش نێگەتيڤن. خيانەت لەسەر ئاستى تاكەكاسى، بۆ نموونە لە پەيوەندى سۆزدارى، هاوسەرگيرى، هاوڕێيەتى..تاد، ئاستى بچووكتر و دەرەنجامى نێگەتيڤى كەمترە، بە بەراورد بە خيانەت لەسەر ئاستى كۆمەڵگە و نيشتيمان.
هەر جۆر و ئاستێكى خيانەت، سزاى تايبەتى بۆ دياركراوە، ئەمەش بەگوێرەى مەعريفەى دامەزراوە كۆمەلآيەتى و ياساكانى كۆمەڵگە دەستنيشان دەكرێت، بۆ نموونە لە كۆمەڵگەيەكدا كە هاوڕێيەتى بەهايەكى بەرزى هەبێت، خيانەتى هاوڕێيەتى قبوڵكراو نييە، خيانەتكار سزاى تايبەتى دەبێت. ئەم قسەيە بۆ نموونەكانى ديكەى نێو بوارەكانى ديكەش هەر راستە.
لە ئەزموونى بەشێك لە نەتەوەكاندا، كاتێك نەتەوەيەك داگيركرابێت و نەوەكانى خەريكى شۆڕشى چەكدارى بن، بەهيچ شێوەيەك خيانەتى نيشتيمانى قبووڵ ناكەن، لە ئەگەرى هەبوونيدا، ئەوا بەپێى ياساى شۆڕشگێرى كاردانەوەيان دەبێت و بكەرەكانى سزا دەدەن، سزاكەش زياتر لە ناوبردنيانە، (ئەم قسەيە كۆمەڵگە و شۆڕشى كوردى ناگرێتەوە)، بەلآم ئەگەر لەو رەوشەدا نەبن، ئەوا بەپێى ياساى مەدەنى سزاى دەدەن.
خيانەتكردن وەكو هەر ئاكتێكى كۆمەلآيەتى مۆتيڤاتسيۆنى سۆبێكتيڤى و ئۆبێكتيڤى تايبەتى هەيە، دەشێت غەريزى جەستەيى ، بەرژەوەندى ماددى و ئايديۆلۆژيا ..تاد بێت.
مرۆڤ لە ژياندا ئەگەر كۆيلە بێت، ئەوا كۆيلەى ئارەزوو، بەرژەوەندى و ئايديۆلۆژياكەيەتى. بەلآم هەميشە ئاستى مەعريفەى تاك ئەوە دياردەكات، كە مەيل بۆ كۆيلەبوونى چى دەكات. كەسێكى خاوەن مەعريفەيەكى مرۆيى بەرز بێت، لەبەر تێركردنى ئارەزوو و غەريزەيەكى كاتى، رێگە بەخۆى نادات ژيانى كەسێكى ديكە رەش بكات، كەسێك مەعريفەيەكى كۆمەلآيەتى بەرزى هەبێت، رێگە بەخۆى نادات، بۆ مەبەستى دەستكەوتێكى تايبەت، خيانەت لە كەسێك، يان نيشتيمانێك بكات، واتا بەرژەوەندى خۆى ناخاتە پێش بەرژەوەندى گشتى. هەرچەندە ئەو پرسە تەواو رێژەييە، بەلآم ئاستى بەرزى هۆشيارى كەسێك، كە دەشێت منى بالآى سۆسيۆكولتورى نمايش بكات، پێشبينيدەكرێت كەسێكى كۆمەلآيەتى بێت و رۆڵى پۆزەتيڤ لە كۆمەڵگە بگێرێت، نەك بەپێچەوانەوە.
ئەگەر بەرجەستەكردنى خيانەت لەلايەن خيانەتكارەوە مۆتيڤاسيۆن و ئامانجى خۆى هەبێت، ئەوا بۆ ئەو لايەنەش كە خيانەتەكەى بۆ دەكرێت، ئامانجى تايبەتى هەيە. لەلايەنى سياسييەوە خيانەتكردن ميكانيزمێكە لە ململانێكاندا بۆ شكستهێنانى بەرانبەرى دژ بەكاردەهێنرێت. هەبوونى خيانەتكار پێويستييەكە بۆ دزينى زانيارى و ئاشكراكردنى پلانە ناديارەكان و..تاد، بەمشێوەيە خيانەتكار چەكێكە بۆ لێدان و لەباربردنى خەون و ئامانجەكانى بەرانبەر.
كاتێك حكومەتێك هەناوى بزووتنەوەيەكى شۆڕشگيرى پڕدەكات لە خيانەتكار، دەيەوێت بزووتنەوەكە شكست بهێنێت و نەگات بەئامانجەكانى. جا ئەگەر بزووتنەوەكە هەڵگرى خەونى سەربەخۆيى نەتەوە بێت، ئەوا ئامانج هەر بە بندەستهێشتنەوەى نەتەوەكەيە. دەشێت ئەو كردەيە بۆ سەقامگيرى رەوشەكە و نەهێشتنى روودانى گۆڕانكارى لەلايەن بەڕێوەبەرانى سيستەمى جيهانى لێكبدرێتەوە. هەر ئەمەش بەلآى گەورەى سيستەمى بەرێوەبردنى دونيايە، كە سيستەمێكى كاپيتاليزمى بەرژەوەندخوازانەيە، بەتەواوى دژى هەر گۆڕانكاريێكە، كە بەبۆچوونى خۆيان تارادەيەك بازاڕ بشێوێنێت و سەقامگيرى كەمبكاتەوە.
لە نەبوونى خيانەتكاردا پێشگرتن بەروودانى گۆڕانكارى سياسى و ئيدارى لە كۆمەڵگەيەك، كە بزووتنەوەى شۆڕشگێرى و پارتى سەربەخۆخوازى تيايە، كارێكى زۆر ئەستەمترە وەك لە بوونى خيانەتكاردا، خيانەتكار ئەگەرى شكستهێنانى شۆڕشى نەتەوەيەك و ئامانجى پلان بۆ دانراوەكانى ئاسنتر دەكات. بەلآم خيانەتكار چەكێكى كاتييە، بەهاكەى پێكبەستە بە ئامانجى پرۆسەكە، لەگەڵ بەديهاتنى ئامانج، ئەويش خۆبەخۆ بەهاى نامێنێت.
بۆ بەرجەستەكردنى ئەركەكەى، خيانەتكار پێويستى بە ماسكە، چونكە پێويستە كاراكتەرێكى چەند روو بێت، ماسكيش بۆ ماوەيەك بوارى خۆشاردنەوەى بۆ فەراهەم دەكات، بەلآم ئەمە تا ئەو شوێنە بڕدەكات، كە هێشتا ماسكەكە نەدڕاوە و رووە راستەقينەكە دەرنەكەوتووە، چونكە لە ئەگەرى كەوتنى ماسكى درۆزنانە، ئيدى بوارى نواندن نامێنێ.
دەشێت شووناسى دوژمنى ناديار بە خيانەتكاران ببەخشرێت، ئەو دوژمنە ناديارە ناوەكييەى كە لێدانەكەى زۆر لە دوژمنە ديارە دەرەكييەكە كاريگەرترە، لەئامادەيى ئەو دوژمنەدا، چيتر پلان و خواستە نهێنييەكان نهێنى نين، ئەمەش سەرەتاى شكستە لە بەرانبەر دوژمنى دەرەوە.
خيانەت دەبێتە هۆى لێكجياكردنەوەى جەمسەرە پێكهێنەرەكانى هەر پرۆسەيەكى كۆمەلآيەتى، پۆلەتيكى، ئابوورى و ..تاد. واتا دەبێتە هۆى ئەوەى مرۆڤەكان، گرووپەكان، پارتەكان ..تاد، لەيەكتر داببڕێن، چيتر متمانە بەيەكتر نەكەن، پەيمانەكان بشكێنن و رێككەوتنەكان پێشێل بكەن، ئەوەش يەكێكە لە خراپترين رەوشەكانى سۆسيۆپۆلەتيكى كۆمەڵگە.
كاتێك خيانەت دەبێتە دياردەيەكى بەرهەست و بەربلآو، بەرجەستەكارى زۆر دەبێت، وەكو ئەوەى ئێستاى كۆمەڵگەى كوردستانى، ئەمە ئاماژەيە بۆ بوونى كۆمەڵگەيەكى ماندوو و شپرزە و بێسيستەم، كۆمەڵگەيەك كە ئيدى نۆرم و بەهاكانى تواناى كۆنترۆلكردنى تاكەكانى نەماوە، گۆڕانكارى گەورەيان بەسەرداهاتووە. لەهەر كۆمەڵگەيەك خيانەت زۆر بێت، ئەو كۆمەڵگەيە پر دەبێت لە بێدادى، زوڵمكارى، نايەكسانى و قۆڵبڕين. خيانەت بەرجەستكارانى لە مرۆڤايەتى دادەشۆرێت. خيانەتكار چيدى بەكەلكى ئەوەنايەت هاوڕێ، برا، كەسى نزيكت بێت. ئەو ئيدى وەك خانەيەكى جەستەيە، كە تووشى شێرپەنجە بوو بێت، تەشەنە دەكات دونياى جەستە دادەڕمێنێ. ئەوە بۆ خيانەتكارى دژ بە نيشتيمان راستە، چونكە ئەوە ئاستێكى بالآى خيانەتكردنە، زيانەكەى بەر هەموو تاكەكانى كۆمەڵگە دەكەوێت.
بوارى خيانەتكردن تارادەيەكى زۆر بوارێكى موگناتيسييە، چونكە پرسێكى ئەخلاقييە، لەگەڵيشيدا مۆتيڤاسيۆنى هەيە، بۆيە ئەوەى ئامادەيى تيابێت خيانەتێكى بچووك بكات، لە بوونى ئەتمۆسفێرى گونجاودا، خيانەتى گەورەش دەكات.
خيانەتكارى نيشتيمانفرۆش و خاك تەسليمكار، لە كەسێك دەچێت كە چەقۆ لەماڵ بدزێت و بيداتە دوژمن تا باوكى بكوژێت، براكەى سەرببرێت. لە كەسێك دەچێت پارەى لە دايكى بدزێت بێت و بيداتە دوژمنى دز، تاوەكو دايكى داگير و خوشكى لاقە بكات، بەلآم ئايا چيدى باوك، دايك، خوشك و برا بۆ ئەو گرنگن؟
كێشەى ئێستاى كوردستان لە پرسى خيانەتدا چييە؟ خيانەت ئەگەر وەكو ئاكتێكى نائەخلاقى و دەرچوون لە بەهاى كۆمەڵگە پێناس بكرێت، وەكو تاوان وكوفر سەير بكرێت، بەتايبەتى لەبەرانبەر نيشتيمان، لە ئاستى ماددى و مەعنەوى رەفتار و سزا لە دژى هەبێت، ئەوا لەبەرئەوەيە كە بەهاكانى كۆمەڵگە، دژى ئەو رەفتارەن و قبووڵى ناكەن. بەلآم لە كوردستان پرسەكە بەجۆرێكى ترە، چونكە گۆڕانكارى گەورە لە بەها يەكگرتووەكانى كۆمەڵگە روويداوە. بەهۆيەوە كردن و قبووڵكردنى خيانەت بۆتە كردەيەكى ئاسايى. بەلآم بۆچى بۆتە كردەيەكى ئاسايى. رەوشى خراپ و شێواوى ئابوورى، دياردەى دزى و گەندەڵى سياسەتكاران. ئارەزوو، بەرژەوەندى، مەعريفەى خيانەتكار، زۆرزانى دوژمن لە دۆزينەوەى ميكانيزمى جياجيا بۆ دوژمنداريكردنى كوردستان و نەهێشتنى گەيشتن بە سەربەخۆيى..تاد، ئەمانە هەموويان بەيەكەوە رەوشێكيان دروستكردووە، كە تيايدا سەرهەڵدانى خيانەت و گواستنەوەى لە حالەتێكى نێگەتيڤەوە بۆ دياردەيەكى قبووڵكراو، ئەگەرێكى مومكين بێت. ئەو رەوشە گۆڕانكارى لە سيستەمى بەهاكان كردووە. بەها ئامرازى كۆنترۆلى كۆمەلآيەتييە، كولتوور دروستى دەكات، فلتەرى رێگەپێدەرى ئاكتە كۆمەلآيەتييەكانە، تاكەكان لە ميانەيەوە ئاكتەكانيان بەرجەستە دەكەن، ئەگەر بەها نەگۆڕێت، قبووڵكردنى ئەو دياردەيە ئاسان نابێت. هەربۆيە بەرەى خيانەت لە دواى ١٦ ئۆكتۆبەر زۆر بەچرى كاريان لەسەر گۆڕينى بەهاكانى كۆمەڵگە كردووە، ئەمە لەلايەك و لەلايەكيترشدا دروستكردنى ئەو رەوشە پۆلەتيكى و سۆسيۆكولتوورييەى كە ئەگەرى گۆڕينى بەهاكان دەرەخسێنێت. ئەوان زۆر بە پلان كاريان كرد لەسەر بێبەهاكردنى ئالآ، نيشتيمان، خاك، پێشمەرگە..تاد، كە ئەمانە بەهاى يەكگرتوويان هەبوو، لاى هەر تاكێك بەنرخ بوو. لە كۆتاييشدا تارادەيەك گەيشتن بە ئامانجەكانيان، بەلآم ئەو رەوشە هەر تەنها بەرەى دوژمنى (ناوەكى – دەرەكى) دروستى نەكردووە، بەڵكو بەرەى رێفێراندۆمكار و سەربەخۆخوازيش دەستيان تێدا هەيە.
دواى ١٦ ئۆكتۆبەر ئەوانەى خيانەتيان كرد، پێگەى پۆلەتيكى و ئيداريان بەرزبۆتەوە، ئەوان لە برى هەزاران خەڵك بريار دەدەن، لە پێش شۆڕشگيرەكان دانيشتوون و فۆكسى گرنگبوونى درۆيينەيان خستۆتە سەرەخۆ، لە كاتى پێشوازى لە نێردراوەكان وەكو سەركردە لە برى گەل قسە دەكەن. ئەگەر ئەو دياردەيە لەبەرەى خيانەتكاران هەبێت، ئەوا بوونى گەندەڵكاران لەبەرەى بەناو نيشتيمانى كارەساتەكەيە. ئەوە ماناى ئەوە نييە كە خيانەتكاران لە يەككاتدا گەندەليش نين، چونكە ئەوان هەم گەندەڵ و دز، هەم خيانەتكار و بكوژن. لەلاى ئەوان هەموو شتێك بابەتى پارە پەيداكردنە. ئەگەر لەبەرەى خيانەتكاران، ئەوەى خيانەت بكات گەورە بكرێت، ئەوا لەبەرەى ديكەى ئەوەى گەندەڵى بكات گەورە دەكرێت. لە ئەزموونى بەرهەستەوە، دەتوانين بڵێين كە لە ئێستاى كوردستاندا پێشمەرجى گەورەبوون بريتييە لە خيانەتكردن، يانيش گەندەليكردن.
بۆچى ئەوان دەتوانن بەهاكان بگۆڕن؟ خاڵى بەهێزيان چييە؟ ئەوان گرووپێك چەكدارن، پێشتر پێيان دەوترا پێشمەرگە، بە سيمبولى كوردايەتى و پارێزەرى نيشتيمان پێناسدەكران، ئێستا سيمبولى خيانەت، پارێزەرى دز و خيانەتكار و قاچاقچى مەرزەكانن. ئەوان جگە لە گرووپێكى چەكدار بۆ كوشتنى دژەكان، هەڵگرى بيرۆكەى دژە نەتەوەن، مەكينەيەكى گەورەى راگەياندن و ژمارەيەكى زۆرى قەلەمبەدەستيان لەبەردەستە، كە هەميشە لەبەهاكان دەدەن، بێنرخيان دەكەن، لەبەرانبەردا هانى خەڵك دەدەن بۆ خيانەت و بێرێزيكردن بە بەهاكان، ئەوەى ئەمە بكات پاداشت و پارە وەردەگرێت، ئەمە لە سەردەمێك كە كێشەى ئابوورى لە كۆمەڵگە تيايە. لە بەرامبەردا بەرەيەكى نيشتيمانپەروەرى زۆر لاواز لە كارى راگەياندن، ئيدارەكردن و تاكتيكى رەفتاركردن لەگەڵ دوژمن هەيە، كە بۆ ئەو مەبەستە بوارەكەى زياتر فەراهەم كردووە، بەرەيەك نيشتيمانى بێت، لە دواى ١٦ ئۆكتۆبەردا خاوەنى زۆرترين كورسى پەرلەمانى بێت، بتوانێت ياسا دژى خيانەتكارى دەربكات، كەچى هيچ نەكات و بێدەنگ دانيشێت. بەرەيەك دەسەلآتدارى گەورەى كوردستان بێت، كارى نەرێنى پۆلەتيكى و ئيدارى ببينێت و كاردانەوەى نەبێت، ئەمە جێگەى تێڕامان و هەڵوەستەكردنە. باشە با بپرسين، ئەگەر ئەو زۆرينەى دەسەلآت و ٤٥ كورسييە لە دەست بەرەى خيانەتكاراندا بووايە، چى روويدەدا؟
ئامادەيى ئەو دوو بەرەيە، هێشتا تەواوى ديمەنەكە نييە، بەڵكو بوونى كۆمەڵگەيەك كە بەرێژەيەكى زۆر، تايپێكى بەربلآوى مەعريفى ئايينى و خۆرافى ئاست نزمى هەيە، بەنديوارى بۆ ئايين زياتر وەك لە نەتەوە و پرسى سەربەخۆيى، بۆيە نەيتوانيووە يەكلاكەرەوە بێت و ببێتە هێزێك لە دژى گۆڕانى بەها پيرۆزەكانى كۆمەڵگە. بەپێچەوانەوە بێدەنگبوونى زياتر رێخۆشكەربووە بۆ پرسەكە.
خيانەتكاران كێشەيەكى مەعريفى و دەروونى قووليان هەيە. ئەوان پێش هەر شتێك پێويستە باوەر بەخۆيان بهێنن، بەوەى دەيكەن راستە، واتا بەدواى رەوايەتيدانن بە رەفتارەكەيان، ئەوە ئامادەسازى دەروونى و هزرييە، كە پێشمەرجى هەموو ئاكتێكە، بەلآم ئيدى ئەو قۆناغەيان تێپەڕاند، ئێستا شانازى بەخيانەتەكەيان دەكەن، چونكە لەلايەك لە بەرانبەر خيانەتەكەيان هيچ پەرچەكردارێك نەبينرا. لەگەڵ ئەوەشدا پێگەى سياسى و ئيدارى، دەستكەوتى ماددى، پياهەڵدانى درۆزنانەى دوژمنان و كۆيلەكانيشيان بەدەستهێناوە. بەهۆى ئەو رياليتە گەيشتوون بەترۆپكى دەسەلات و پارە و ..تاد. ئەوان قەت خۆيان وا بەگەورەيى نەبينيووە، بۆيە لەپێناويدا هەرچى پێويست بێت دەيكەن، مرۆڤدەكوژن، پێشمەرگە رادەستدەكەن، قاچاغى سنوورەكان دەكەن، پارە و نەوت دەدزن، دەبنە حەشدى شەعبى، خاكرادەست دەكەن و..تاد. ئەوان تەنانەت قوربانيش بۆ خيانەتەكەيان دەدەن، چونكە ئيدى لەلايان پيرۆزە.
خيانەتكاران نەك هەر خيانەت بەنەنگى نازانن، بەڵكو شانازيشى پێوەدەكەن، لەلاياندا خەسڵەتێكى بەهێزييە. ئەوان كۆجيتۆى ديكارت (من بيردەكەمەوە، كەواتە من هەم)، بە كۆجيتۆى خيانەتكار (من خيانەت دەكەم، كەواتە من هەم) گۆڕيووە. نرخ و بوونى خۆيان لە خيانەت دەدۆزنەوە، هەربۆيە هەڕمێنى بۆ دەكەن.
ئەوان لەنێوان خيانەت بۆ دوژمن و شۆڕشگێرى بۆ نيشتيمان، لە نێوان كۆيلەيەكى قەرارگە و سەربەخۆخوازێكى كوردستان، لە نێوان سەركزێكى پێش ئاخوندەكان و جوامێرێكى ولآتپارێز، هەميشە ئەوەى يەكەم هەلدەبژێرن، چونكە ئيدى ئەوە بەپيرۆز دەبينن.
د. زيرەك عەبدوڵلآ – ئەڵمانيا
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
