Skip to Content

ترس …لەكاری شانۆییدا.. حه‌يده‌ر عه‌بدولره‌حمان

ترس …لەكاری شانۆییدا.. حه‌يده‌ر عه‌بدولره‌حمان

Closed
by كانونی دووه‌م 11, 2021 General, Literature, Theatre


بتەوێت یا نەتەوێت، دەست پێكردن و ئەنجامدانی هەر پرۆسەیەكی داهێنان، لەوانەش لە كاری شانۆییدا، كۆمەڵێ‌ پرسی عەقلی و سایكۆلۆژی لەناخی شانۆكاراندا دەوروژێنێ‌، بەتایبەت لای ، دەرهێنەر، ئەكتەر، نووسەری دەقی شانۆیی، بەگشتی، هەر هەمووشیان پەیوەستن بەچارەنووسی هەر بەرهەمێكی شانۆیی نوێ‌ .
شتێكی سروشتیە هەمیشە مرۆڤ لەگەڵ خودی خۆیدا لەململانێیەكی بەردەوام دایە، بۆ دۆزینەوەی هەنگاوەكانی پێشكەوتن، بەتایبەت لەكاتی ئەنجامدانی بەرهەمێكی نوێ‌، كە بۆ ئەو دەست پێكردنی هەنگاوێكی ترەو شانۆكار دەخاتە بەردەم تاقیكردنەوەیەكی تر‌ .
هەمیشە لەو لەحزانەی دەستپێكی كاركردن، مرۆڤ وا هەست دەكات لەهەموو تەمەنی دا دارێكی لەسەر بەردێك دانەناوە و ژیان لەسفرەوە دەست پێ‌ دەكاتەوە، بۆیە دەكەوێتە بەردەم بەرپرسیاریەتێكی مێژوویی، پەیوەست بە چارەنووسی هونەریی ئەو.
بۆ یەكەم جاریەتی كار دەكات، زۆر بەترس و نیگەرانیەوە ، بەڵام لەرەسەندا ئەم تێڕوانینە عه بدولره حلەچەند روویەكەوە تێڕوانینێكی لۆژیكی دروستە بۆ دەرهێنەر .
هه تا ئه كه ر ئەو شانۆكارە لەبوارەكەی خۆیدا مێژوویەكی دوورو درێژیشی هەبێت لەو بارەیەوە.
زۆر جاران شانۆكاری وا هەیە لەلوتكەدا دەڕوخێ‌، بەهۆی هەر فاكتەرێكی نەخوازراو، ئەم روخانە پێویستی بەماوەیەكی دوورو درێژی بەخۆ داچوونەوە دەبێت، تا یتوانێ‌ ئەو دەرفەتە بڕەخسێنێتەوە، بۆ ئەوەی جارێكی دیكە بگاتەوە هەمان ئاستی توانستی جارانی خۆی .
گەڕانەوەی دوای روخان و دروست بوونی ئەو بۆشاییە، تەنها بەئەنجامدانی كاری داهێنەرانە پڕ دەكرێتەوە، ئەگەرنا ئەو شانۆكارە پەڵەیەكی شكست هێنان بەهونەرەكەیەوە دەنووسێ‌، كە بەئاسانی نەتوانێت دەست بەرداری بێت، تەنانەت بۆ ئەو سەختتر دەبێت جارێكی دیكە، بەهەمان مۆرالی جارانی، بەرامبەر بە بینەر بوەستێتەوە لەسەر شانۆ.
ئەوانەی ئەنجامدانی هەر كارێكی داهێنانیی بەگەورەیی دەبینن، لەچەند لایەكەوە ترس و نیگەرانی دەیانگرێ، ئەمەش مافێكی رەوای هەر یەك لە شانۆكارەكانە كە ترسێكی لۆژێكی و هاوسەنگیان هەبێت لەهەر ئەزموونێكی نوێ‌ ی خۆیاندا.
دیارە هەر كارێكیش كۆمەڵێ‌ دەرهاوێشتەو پرسیارو وەڵام لەگەڵ خۆیا دێنێ‌، كە پەیوەندیان بەچارەنووسی هونەریی ئەوانەوە هەیە .
ڕەنگە كاریگەریەكانی ئەو نیگەران بوونە دوو جەمسەرە بێت و لەرووی هەڵسەنگاندنی لایەنە ئەرێنی و نەرێنیەكانەوە و هەر یەك لەوان دەرهاوێشتەی خۆیانیان هەبێت.
شانۆكار كەخۆی لەقەرەی هونەرێكی گەورە دەدا، هەر شكست هێنانێكی دەبێتە هۆی شكست هێنانێكی دەروونی و لەدەست دانی متمانەو ئەزموونێكی پڕ لەخەون و خولیا بوون، وەك ئەو شكستە گەورەیەی (نیمرۆفتش) ی رووسی لەشانۆگەری (باڵندەی دەریا) تووشی بوو.
چیخەف ئەو شكستە تاڵەی ئیمرۆفتیشی دەرهێنەری بەچاوی خۆی بینی، بەشەرمەزارییەوە لەناو بینەران ڕای كردو چووە سەر دەریا، لەوێ لەسەرمان تووشی نەخۆشی سیل بوو.
وەك ستانسلافسكی، لەكتێبەكەیدا (ڕاهێنانی ئەكتەر) دا باسی ئەوە دەكات كە شكست هێنانە سەرەتاییەكانی هەندێ لەدەرهێنەرەكان لەگەڵ چیخەفدا، هۆكارەكەی ئاشنا نەبوون بووە بە ستایل و كەشو هەوای هێمن و لەسەر خۆیی چیخەف.
دواتر ڕوونی دەكاتەوە، كاتێ ئەو دەرهێنەرانە سیحری چیخەفیان بۆ ئاشكرا بووە، گەورەترین سەركەوتنیان بەدەست هێناوە، لەهەمان ئەو شانۆگەریانەدا كە شكستیان هێنابوو.
ئەم ترسە لای ئەكتەریش هەیە، بۆیە زۆر لەئەكتەرە زەبەلاحەكانی دنیا، خەونیان بەڕۆڵی هاملێت و ماكبێسەوە دیوە، بەڵام بەهۆی بەگەورە روانینیان لە بەرجەستە كردنی ئەو كاراكتەرانە، زۆربەیان شكستیان هێناوە.
ئەم پێشبینیەی شكست خواردن و سەرنەكەوتن، فاكتەرێكی نەگەتیفی سەرەكییە بۆ شانۆكارەكان، بە پێچەوانەكەشی هێزو مۆرالێكی ئەكتیفە بۆ زامن كردنی سەركەوتن و زاڵ بوون بە سەر ترس و نیگەرانی
بەڵام دەبێ‌ ئەوە بزانین كە ترس هەر تەنها رەگەزێك نیە بۆ شكست خواردن ، بەڵكو رووی دووەمی ئەوەیە دەبێتە ترسێكی رەواو پۆزەتیفانە، وا لەشانۆكار دەكات زۆر بەجدی و بایەخ پێ‌ دانەوە، خۆی بۆ هەر كارێك ئامادە بكات كە ئەنجامەكەی لەسەر ئەو هەژمار دەكرێت و ئاستی متمانە پێدان و لێورگرتنەوەی متمانەی بینەری لەسەر بونیات دەندرێت و لەئاكامدا بەهەردوو لایەنی ئەرێنی و نەرێنی وەك خۆی دەچێتە ناو مێژوو.
بەڵام لەو دوو جەمسەرەی باسمان كردن، كامەیان جەمسەری راستن بۆ كاركردن ؟
بێگومان جەمسەری یەكەمیان لۆژیكێكی هەڵەیە، چونكە هەموو ئەزموونێكی گەورە لەسەرەتایەكی بچووكەوە گەورە بووە، هیچ ئەزموونێكی سەركەوتوو بەگەورەیی لە دایك نەبووە، دواتر ئەگەر لەئەنجامی هەركارێكدا نیوەی ئەو سەركەوتنە بەدەست بێنێت، بەسەركەوتوو هەژمار دەكرێت.
هەروەك گومان و ترس، خەسارەتێكی گەورەیە بۆ هەندێ كەس، چونكە بەهۆیەوە دەرفەتێكی زۆرلەدەست دەدەن لەچاوەڕوانی ئەو قەناعەت هێنانە بەخود، كە ڕەنگە لەو دەرفەتەدا دەیان كاری جوان لەدەست دەچن و تۆش بە دیار بڕیاردان هەر دەستەپاچە وەستاوی .
هەروا دەبێت شانۆكار ئەوە بزانێ كە تا بەپراكتیكی خۆی نەخاتە ناو ئەزموونەكەوە ئەوە هەرگیزخۆی ناناسی، تەنیا لەڕێگەی لێكدانەوەیەكی بەهەڵە، ئەم حوكم دانە بەسەرخۆیا دەسەپێنێ‌، كە ڕەنگە حوكمێكی نا عادیلانە و سەرەڕۆیانە بێت و تۆكەسێكی تر بیت لەوەی خۆت دەناسیی.
لەهەموو حاڵەتێكا شانۆ پیشەیەو هەموو پیشەیەك بە بەردەوام بوون و پیادە بوونی پیشەكە بە زیندوویەتی دەمێنێتەوە، چەند ئەوەندەی شانۆ بەپراكتیك بكرێت و لە قالبی تەنیا تیۆریەكەیەوە دەرچێ‌، ئەوەندە زێتر گەشە دەكات.
بۆ نموونە ئەكتەر پشت بەشێوەیەكی سەرەكی پشت بەجەستە دەبەستێت و هەمیشە پێویستی بە رێك خستنی جەستەو ماسولكەكانی لەشی هەیە، تا بتوانێت لەشو لارێكی ئامادەی هەبێت، بۆ هەر كارێكی شانۆیی، بەڵام كاتێك ئەكتەر لە وۆرك شۆپ و راهێنانی جەستە دوور دەكەوێتەوە، رەنگە لەشو لاری بە شێوەیەك شێواو بێت، لەگەڵ خۆیدا دەكەوێتە نیگەرانی و ترس و هەردەم لە كاتی نواندندا دەكەوێتە ژێر تەوژمی ئەو پرسیارەی ئایا بینەر لەو ئەدا كردنەم رازی دەبێت؟
دەتوانم بە هەمان توانستی جارانم لە سەر شانۆ بوەستم؟
هەموو ئەو پرسیارو مۆنۆلۆژە دەروونیانە لە سەر شانۆ كار لەئەدا كردن و پێرفۆرمانسی نواندن دەكات و بینەریش بەئاسانی هەستی پێ‌ دەكات.
بۆیە دەكرێ‌ بڵێین لایەنە سایكۆلۆژیەكە رۆڵێكی كارای هەیە لەروخان یان هاوسەنگ راگرتنی توانستی هونەریی ئەكتەر .
ئەوەی هاوكێشەیەكی یەكلا كەرەوە لەو نێوانەدا ئەوەیە كە ئەكتەر پێش ئەوەی سەرقاڵی چۆنیەتی ئەدا كردنی رۆڵەكەی خۆی دەبێت لەسەر شانۆ، ئامادە كردنێكی سایكۆلۆژی بۆ خۆی بكات و خۆی لەو گرێ‌ دەروونیانە پاك كاتەوە و بڕوا بەخۆ بوون دروست كاتەوەو شكستەكانی خۆی لە بیر باتەوە، چونكە تەنیا بیركردنەوە لەروخان بەسە بۆ ئەوەی ئەكتەر لەهەرەس هێنان نزیك كاتەوە.
جاری وا هەبووە ترس لە روخان وای لەئەكتەر كردووە لەسەر شانۆ ببوورێتەوە ، یا دڵی لە لێدان بكەوێت.
بۆیە ناكرێت هیچ لەشانۆكارەكان هەتا نووسەری دەقیش ئەوەندە بەحەساسیەتەوە بڕوانێتە بەرهەمەكەی خۆی كە كار لەچەقینی بیركردنەوەی بكات،بەڵكو لەوە گرنگتر ئەوەیە هەمیشە ئازادی بەخۆی ببەخشێت، هەموو داهێنانێك لە ئازادی دان بخود فەراهەم دەبێت .

Previous
Next
Kurdish