Skip to Content

زیانەکانی ڕۆژوو لەڕوانگەی زانستی پزیشکییەوە/1.. وەرگێڕانی مەحمود عەبدوڵڵا

زیانەکانی ڕۆژوو لەڕوانگەی زانستی پزیشکییەوە/1.. وەرگێڕانی مەحمود عەبدوڵڵا

Closed
by نیسان 8, 2021 General, Opinion

بەشی یەکەم

زیانگەیاندن بەمێشک و شەکرە

کاتێک جەستە برسی دەبێت،سەرەتا جەستەدەست دەبات بۆ پلی ساکاریدێک Polysaccharides” ،بەناوی گلیکوژن “گلوکۆز”و بەکاریدێنێت، کە لە جگەرداهەیە،بەڵام ڕێژەی گلیکوژن ئەوەندە نییە، کە وڵامی برسێتی چەن سەعاتی بداتەوە.
پاشان جەستەی مرۆڤ چەوری کۆبووەوە بەکاردێنێت ،ئەو چەورییە کۆکراوەیەش دەگۆڕێت بۆجۆرێک لە “ceton”بۆنی ناخۆشی دەمی ڕۆژوگر ئەو “ceton”ەیە.
زۆربەی خانەکان وەک ماددەی خۆراکی ئەو “ceton”بەکاردێنن، جگە لەمێشک !
مێشک تەنها.. گلوکز.. بەکار دەهێنێت بۆ بەدەستهێنانی وزە زۆر کات اسلامگەراکان باسی مردنی خانەکانی مێشک دەکەن ،لە ئەنجامی خواردنەوە کحولیەکان ،بەڵام ئایا تا ئێستا لێکۆڵینەوەیان کردووە لەو خانانەی کە لەماوەی مانگێکی ڕەمەزاندا مێشکی مسلمانان لەدەستی دەدات!!

دەستگای هەزمکردن چەندین هۆرمۆنی تایبەتی هەیە، کە بەشێوەی سیستەمێکی ئاڵۆزو ورد کاردەکات،کاتێک جەستە برسی دەبێت فەرمانی پێویست دەنێرێت،کە هەموو خانەکانی لەش ماددەی خۆراکی کەمتر سەرف بکەن، بەم شێوەیە گواستنەوەی ماددەی خۆراکی بۆخانەکان کەم دەبێتەوە.
واتا میتابۆلیزم خاودەبێتەوە.ئێستا بێنە بەرچاو کە معدەی کەسێک بە خواردنی لەپارشێودا تا قوڕقوڕاگە پڕبێت،دەستوری هۆرمۆنەکان لەسەر میتابۆلیزم چ دەبێت؟پاشان شانزە سەعات ئەو جەستە بەدبەختە برسی بێت،و جارێکیتر لە کاتی بەربانگ تا سورێنچک پڕبکرێت.لەڕاستیدا هۆڕمۆنەکان بەحاڵەتێکی وەک دێوانەیی دەگەن،لەکۆتایدا دوای چەند ڕۆژ میتابۆلیزم فەلەج دەبێت.لە پزیشکیدا باشترین نەوعی خۆراک خواردن، کەم خۆری دایمخۆر،یان “خواردنی کەم و لەماوەی کەمدا”یە،هەرکەس پێچەوانەی ئەمە بڵێت،یان ئاگای لە میتابۆلیزم نییە،یان ئەنگێزەی دیکەی هەیە.
تەسفیەی خوێن و پاکسازی بەدەن و هتد..قسەگەلێکی نادروستن کە پایەی زانستیان نییە،لەلایەن پزیشکانی نابەرپرسیاردەگوترێت کە” حەقیقەت بە مەصلەحەت دەفرۆشن”. لەپەراوێزی ئەوەدا ،ئێمە پێویستمان بە هندێ ماددەهەیە بۆ کارکردنی دروستی بەدەن، بۆنمونە ترشە چەوریەکان ،هەندێ کۆلیسترۆڵ ،ترشە ئەمینیەکان،وڤیتامینەکان ،ومینرالەکان کە وەک کاتالیزور” كاتالیزۆر؛ مادده‌یه‌ك كه‌ خێرایی‌ كاردانه‌وه‌ شیمیایی‌یه‌كان ده‌باته‌ سه‌رێ‌ و خۆی‌ دوای‌ ئه‌و پڕۆسه‌یه‌ به‌ نه‌گۆڕی‌ ده‌مێنێته‌وه”‌ بۆ دواهاتی میتابۆلیزم بەکاردێن.
لەبەرئەوەیە کە مرۆڤ پێویستی بەخواردنی جۆراو جۆرە،تابتوانێت ئەوماددانەی کە جگەر توانای ئامادەکردنی نیە،ئامادەبکات.ئێستا چاوێک لە لیستی پارشێووبەربانگی میللەت بکە، گەرچی هەندێک لوتف دەکەن و حەزیان لەپارشێو نیە !

نەتیجە:
بونەوەری باکرد و و هەڵاوساو،جەستەی وەک لۆکە بێشکڵ و زەعیف.
برینی معیدەو دوازدەگرێ(اثنی العشر):
باسی هۆڕمۆنەکانمکرد،یەکێک لەکارەکانی بەشێ لەو هۆڕمۆنانە ،ڕێکخستنی میزانی تەڕەشوح و ی ترشی معدەیە،هەروەها کردنەوەو داخستنی دەریچەی دەرچونی معیدەیە.ئەگەر ئەوهۆڕمۆنانەمان دێوانەکرد، چی ڕودەدات؟میزانی تەڕەشوحی معیدە لەکۆنتڕۆڵ دەردەچێت پەردەی لینجی ی دوازدەگرێ هەستیاردەبێت دەروازەی دەرچونی معدە پێکهاتەی اسیدی دەڕێژێتە ناو دوازدەگرێ.
نەتیجە:هەفتەی یەکەم ی ڕەمەزان ڕشانەوە ڕێژەیەکی کەمە،بەڵام هەفتەکانی دواتر استفراغی خێرای خوێنی دیوارە سپیەکانی اورژانس ڕەنگین دەکات.
ئایا کەس لە ئاماری دەقیقی ئەوەی کۆڵیوەتەوە؟
نەخێر.ئێمە دەبینین بە اندازەی هەر قەترەیەک لەو استفراغانە خوێن دەخۆین.

سەرەتای شەکرە”دایابت”
یەکێک لە هۆڕمۆنەکان،کە ستونی فەقەراتی تەنزیمی میتابۆلیزمە ،ئەنسۆلینە. ئەنسۆین میزانی قەندی خوێن ڕێک دەکخات. ئەگەر ڕێژەی شەکر لەخوێندا زیادبێت ئەنسۆلین دەڕژێتە ناوخوێن میزانی بەکارهێنانی شەکر لەلایەن،خانەکانەوە زیاد دەکات.لەلایەکیتر بە جگەر فەرمان دەکات کە شەکر وەربگرێت و بیگۆڕێت بۆچەوری.بەپێچەوانە ی ئەمە ڕودەدات لەکاتی برسیەتی ،ئێستا کە سی ڕۆژ یەک لەدوای یەک بۆماوەی چەندین سەعات معیدە پڕبێت و پاشان برسی بکرێت،چ بەڵایەک بەسەر تەنزیمی ئەنسۆلیندا دێت؟
هەندێک کەس پەنکریاسیان لە دروستکردن ئەنسۆلین تەنبەڵن”بەهۆکاری جێنەتیکی بێ یان شتێکیتر.
تا ئێستا بەشێوەی نەخۆش ،میزانی ئەنسۆلینی بەدەن دابیندەکەن. بەڵام لەو هەورازو نشێوە لەناکاوەی ڕەمەزاندا نابوت دەبن.ئایا کەس دەزانێت یەک ڕەمەزان چەند نەخۆشی شەکرە پێشکەشی کۆمەڵگەدەکات؟ئایا ئاکامەکانی شەکرە دەزانیت؟ کوێری،لەدەستدانی گورچیلەکان،هەندێ جار بڕینەوەی ئەندامەکانی لەش و هتد..ئایا دەزانیت خەرجی یەک نەخۆشی شەکرە چەندە؟خۆبرسی کردنی موسڵمانان بە وشێوازە هۆکارە بۆشەکرە.

بەردی کیسەی زراو ؟-صفرا:
صفرا ماددەیەکە کە بۆ هەزمکردنی خۆراک لەلایەن جگەر بەرهەم دێت،لەکیسەیەکدا بەهەمانناو زەخیرە دەکرێت.کاتێک خۆراکی چەور بەسەریەکەوە دەخۆین،دەستور دەدرێت بە کیسەی زراو،کە صفرا بڕێژێتە ناو دوازدەگرێ.هەڵبەت زۆربەی کات صفرا لەناو کیسەکەدا دەمێنێتەوەو تەسفیەی بەردی وردو گەورەدەکات،ئێستا بێنەبەرچاوی خۆت کە بەربانگ ڕۆژوەوان دوای ماوەی چەند سەعاتێک برسیەتی خواردنی چەورو شیرین بخوات،ئەوبەردانەی ناوکیسەی زراو دێن وچونکە لە ئەستورایی کاناڵەکانی زراو گورەترن لەناوەڕاستدا گیردەخۆن،سەرەنجام دەبێتە هۆی پەیودابونی بەردی زراوو پێویستی بەنەشتەرگەری دەبێت.تەنها بۆتاقیکردنەوە بڕۆ سەیرێکیی لیستی نەشتەرگەری گشتی بکە لەکۆتایی ڕەمەزاندا.بەردی زراو یەکێک لەخراپترین نەخۆشیەکانی جیهانە.مەترسیدارترین کە ڕۆژو هۆکارە بۆ ی.

ئیلتیهابی پەنکریاس
لەش بۆ هەزمی پڕۆتینەکان لە کۆمەڵێک ئەنزیمی بەهێز سودوەردەگرێت،ئەوئەنزیمانە بەشێوەیەکن کە لەدەرەوەیدوازدەگرێ بێ کاریگەرین بەڵام کاتێک لەگەڵ صفرا تێکەڵ دەبن، صفرا وەک باروت کاردەکات هێزیان پێدەبەخشێت.بەگشتی جۆگەکانی ئەنزیممەکانی پەنکریاس ،لەگەڵ صفرا لێک جودان،بەڵام کاتێک لە دوازدەگرێ نزیک دەبنەوە پێکەوە پەیوەند دەبن.ئەو کاناڵانەی گواستنەوەی ئەزیمەکان یەکجار بچوکن.ئێستا بێنە بەرچاوی خۆت ئەگەر پەردەی دوازدەگرێ ئیلتهاب بکات،یان بەردێک لەکیسەی زراوەوەبێت و لەو دوڕیانە گیرببێت، ئەوکاتە بەدەن دەستدەکات بەهەزمکردنی خۆی!سەرەڕای پێشکەوتنی پزیشکیش بەڵام مردن بەهۆی ئەم نەخۆشیەوە ڕێژەیەکی زۆرە.ئایا کەسێک جورئەتی هەیە ،ئاماری ئەونەخۆشیەمان پێ بڵێت لەمانگی ڕەمەزاندا؟هۆکاری ئەو نەخۆشیە ڕۆژوو خواردنەوەی کحولی زۆرە .

سەرچاوە سایتی- گرانوم

وەرگێڕانی مەحمود عەبدوڵڵا

Previous
Next
Kurdish