Skip to Content

عەزیز گەردی ڕەزێکی بەبەرهەم لە دامێنی قەڵادا… یوسف محەمەد بەرزنجی

عەزیز گەردی ڕەزێکی بەبەرهەم لە دامێنی قەڵادا… یوسف محەمەد بەرزنجی

Closed
by حوزه‌یران 7, 2022 General, Opinion

تێوەردان(مداخله):
نەتەوە چۆن خاوەنی زمان وکەلتوورو خاک وسەروەرییەکانی دیکەیە، نێوەندی ڕۆشنبیری وڕوناکبیریش بەهەمان شێوە خاوەنی سامان وبەهاو و گەنجینەی مەزنی عەقڵی و داهێنانی تایبەت بەخۆیەتی، ئەدیب و شاعیران ونوسەران هونەرمەندەکان بەهەموو بوارو نێوەندو ڕێچکەکانیەوە، سامانی نیشتمانیی وسەروەری و گەنجینەیی لەبننەهاتووی گەلەکانیانن، پارێزگاریکردن لەدەستکەوت و سامان و گەنجینەی وڵات ونەتەوە، بەستراوەتە بەپلەیەکی بەرز بەکەسایەتییە دەست ڕەنگین و داهێنەرو بەبەرهەم و ماندووەکانی ئەم نێوەندەوە، پێشکەوتن تەنیا لە بواری تەکنەلۆژیاو باڵەخانەو پرودو تونێل و ڕێگاوبان وئابووری و پیشەسازیدا نیە، بەڵکو بەشێکی گەورەو گرنگی بەر نێوەندی ڕوناکبیری و داهێنانی عەقڵی وهزری مرۆڤ و کەسایەتییەکانی دەکەوێت، ئەوەی لەم دونیا جەنجاڵ وپڕکێشمەکێش و خۆخواردنەوەو داڕوخانەی مرۆڤ و وێران بوونی نیشتمان و کاوول بوونی شارستانییەکاندا دێتەدی و مرۆڤایەتی بۆنی پێوەناوەو مرۆڤایەتی لەدامێنی شەڕێکی خۆکوژیدا چاوڕێیەتی و چەکە کۆکوژو ناوکییەکان لە ئامادەباشیدان لەبەرانبەر یەکترداو لە ڕۆژو ساڵ و چرکەوکاتی نزیک بونەوەیدایە بۆ وێران بوون و کاولبوونی گۆی زەویی و مرۆڤایەتی، ڕەنگە لەئان و ساتدابێت، بۆتێکوپێکدانی مرۆڤایەتی و شارستانیەتی هەزاران ساڵەو بۆ بەخۆڵەمێش بوونی گەردون بەهەموو زیندەورانی زیندوو مردووییەوە، بەخاکیشەوە، بەڵام ئەوەی ئەمڕۆ بۆپێشکەوتن و بەرەو پێشەوە چونی کۆمەڵگەو مرۆڤایەتی تێدەکۆشێ، هزرمەندو نوسەرو ڕوناکبیرو هونەرمەندەکانن، کە لەسەردەستی بەرهەمی هزری ئەواندا گەلان و میللەتان هەنگاوی گەورەی پێشکەوتنیان بەسەخاوەتەوە بڕیوەو لەمەنزڵگەی سەروەری و وچانی بەرزدا بۆدونیای پێشکەوتن دەڕوانن و لەخەونی گەوردا دەژین.
عەزیز گەردی وەک نمونە:
عەزیز گەردی، پیاوێکی دەگمەن، ماندو بێدەنگ و سادەو ساکار هێمن دورەپەرێزو خۆدەرنەخەر، عەقڵێکی ناوازەو بەخزمەت بۆگەلەکەی، بەرهەمەکانی بەقەد باڵای مرۆڤێکی کوردە، زاناو زمانزانە، لەئینگلیزی و فەرەنسی، فارسیی، عەرەبی، ئازەری، کوردی… ڕەنگە کەمم گوتبێت دەزانێت، تائێستا لەشاشەیەکی تیڤیەکەوە نەبێنراوە، لەکۆڕێکدا دەرنەکەوتوو، بەڵام دەیان کتێبیی بۆکتێبخانەی کوردی نوسیوەو وەرگێڕاوە، هەموو چاپکراوەکانی خۆیی بەهەوڵوماندوبوون وشەونخونی و پڕئازاروخەونی مەزنەوە چاپکردووە، ئەو دکتواری هەیە، بەڵام قەت لەهیچ کتێبێکیدا، لەسەر ڕوو بەرگی چاپکراوێکیدا دالێک بۆپێشخانی ناوەکەی دانەنراوە، عەزیز گەردی کوڕی لادێ و شارە، بەڵام خەمی ئەو کتێب و خوێندەواری و پێشکەوتنە بۆگەلەکەی، ئەو بەمامۆستایەتی دەیان نەوەی شارو گوندی تا زانکۆ پێگەیاندووە، ئەوەندەی بەخەمی خوێندەوارییەوە بووە، نیوئەوەندە بەخەمی خۆیەوە نەبووە، ئەو پێاوێکی مەزنە سامانی گەورەو گەنجینەی نەبڕاوەی ئەم گەلەیە، چۆن ئاسایش وئارامی بۆپێشکەوتن بەنرخ و بەکەڵکە، نوسەران وڕوناکبیرانیش بۆگەل بەکەڵک وبەسودن، نابێت ئەم گەنجینەو سامانە نەتەوییانە فرامۆش وپەراوێز بخرێن،تکایە عەزیز گەردی کەوەک ڕەزێکی بەردارو گوڵێکی بۆنخۆشە فەرمامۆش مەکەن و بەهاناییەوە بچن، چونکە ئەم سامانەگەورەو مەزنانە تا سەدەیەکی تر ڕەنگە دروست نەبنەوە، تا لەژیاندان ڕێزیان بگرن و بەسامانی گەل وخاکی خۆتانی بزانن و بابیرنەچنەوە.


عەزیزگەردی ویادەوری:
لەسەرەتایی ساڵی هەشتاوە مامۆستا عەزیز گەردی دەناسم، چەندجارێک لەناحیەی بەحرکەمەنزڵگەو زێدی خۆیی سەردانم کردووەو بەخزمەتی گەیشتووم، لەگەڵ مامۆستای پارێزەرو خەمخۆری مێژوو کەلەپوورو دڵسۆز مامۆستا (عەبدولڕەقیب یوسف)سەردانم کردووەو بەسەرمان کردۆتەوە، کاتێک مامۆستا لەزانکۆی موسڵ قوتابیی بوو لەبەشی فەرەنسی، لەیەکەم ساڵدا کتێبێکی لەفەرەنسییەوە کردە عەرەبیی و لەزانکۆ بەهۆی لێهاتووی و توانای ئەم کەسایەتیە لەقۆناغی یەکەم بەرزکرایەوە بۆقۆناغی سێیەم وڕێزی لەزانکۆ لێگیراوەو بەبەهای بەرزەوە سەیری کرا، ئەوکاتانەش دەهاتە سلێمانی چەندجار لەگازێنۆی گەل و میوانخانەکەی میرزاحسێن، ئوتێلی گەل یەکترمان بینیوە، ئەو کاتەی سەرەتای ساڵانی هەشتاکان، (ئەدەبی بێگانان)ی چاپکرد بەچەندبەرگێک و (داغستانی من)ی ڕەسوڵ هەمزەتۆڤی لەئینگلیزییەوە وەرگێڕاوچاپ و بڵاو کردەوە، زیاتر ناسراو ناوی لەنێوەندی ئەدەبیدا لەدرەوشانەوەدا بوو، مامۆستا عەزیزم کاتێک ناسی گەنجێکی ١٤ ساڵان بووم، زۆر سەرسام بووم بەزمان پاراوی و سادەیی و لەسەرخۆیی و دەوڵەمەندو کامڵ لە مەعریفەدا، ئەوکاتەی (کتێبخانەی خاکی)مان لەگازێنۆی گەل هەبوولەگەڵ شەهید مەحمودخاکی، لەشەقامی مەولەوی تەنیشت پۆستەی سلێمانی، سەردانی دەکردین و دەمانبینی وبەخزمەتی دەگەیشتین، هەرکاتێک هاتبێتە سلێمانی سەردانی مامۆستای شوێنەوارو ناس ومێژووپەروەر مامۆستا عەبدولڕەقیب یوسفی کردووە، ئەوەندەی بزانم ئەم دوکەسایەتیە زۆر ڕێزو خۆشەویستی لەنێوانێدا هەیە.


عەزیز گەردی کێیە:
عەزیزگەردی، پیاوێکی بێگەردە پاکە دڵسۆزە ناوی(عەزیز ئەحمەد عەبدوڵڵا)یە ساڵی ١٩٤٧لە بەحرکە لەدایک بووە، ساڵی ١٩٦٨ هاتونەتە شاری هەولێر، بەڵام زۆری بنەماڵەکەیان هەر لەناحیەی بەحرکە ماونەتەوەو بەکاری ئاژەڵداری وجوتیارییەوە سەرقاڵبوون،ساڵی ١٩٩٤ ماستەری بەدەستهێناوە، ١٩٩٩ دکتۆرای بەدەست هێناوە لەسەر(سەروا) لەزۆرێک لەقوتابخانەکان مامۆستایەتی کردووەو وانەی وتۆتەوە، دوای ئەوەی زانکۆی تەواوکردووە بۆتە مامۆستای کۆلیژی ئەدەبیاتی زانکۆی سەڵاحەددین، وەیەکێکە لەنوسەرە پڕبەرهەمەکان لەنوسین و وەرگێڕاندا، بەداخەوە بەهۆیی نەخۆشیوەڕۆژی دووشممە ٦-٦-٢٠٢٢. ماڵ ئاویی کردو بەجێیهێشتین، زۆرێک لەکەس و لایەن و دەزگاکان ویستویانە ڕێزلێنان و بۆنەی بۆ سازکەن، بەڵام ئەو ڕەتی کردۆتەوەو رازی نەبووە، ئەو هەمیشە دەڵێت: بەرهەمەکانم ماندوبوونم حەزی خۆمەو منەت بەسەرکەسدا ناکەم.
داغستانی من و نامەیەک:
کاتێک (داغستانی من)ی ڕەسوڵ هەمزەتۆڤ، لەلایەن مامۆستا عەزیز گەردییەوەچاپ وبڵاوکرایەوە، لەمانگی (٩)ی ساڵی ١٩٨٥، بۆهێنانی کتێبەکەی سەردانی شاری سلێمانی کردوو، بەخزمەتی گەیشتم وداوام لێکرد ژمارەیەکی زۆر لەکتێبەکەیم بۆبنێرێت بۆئەوەی بۆی بفرۆشم وبۆی ساخ بکەمەوە،ئەو پەیمانیدا بۆم بنێرێت ئەوەبوو کەڕۆیشتەوە بۆشاری هەولێر، گەرایەوەو،بەژمارە(١٧٠)دانەی بۆهێنام منیش هەموویم بۆفرۆشت و بە بەڕێز هیمداد حسێن کەئەو کاتە قوتابی زانکۆی سەڵاح ددین بوو، لەکۆلێژی ئاداب بەشی زمانی فارسی و هاوڕێی قوتابیان خوالێخۆشبوو سابیرشێخ حسێنی حاجی مامەندی و دکتۆر عەتاڕەشید حسێن بوو، لەهەمان کۆلیژو جارجار دەهاتە سلێمانی، پارەی کتێبەکانم بەشێکی فرۆشراوی بۆناردو پاشتر ئەویشم بۆنارد، ئەویش پاشتر داغستانی من، بەرگی دووەمی بەکاغەزی بۆر چاپکردبوو، بەڵام بەپەڕەی سپی وجیاواز لەچاپەکەی دانەیەکی بۆناردم، ئەم نامەییەی کەدەیخوێننەوە باسی دکتۆر هیمداد حسێن و(١٧٠)ژمارە داغستانی من و کتێبە فرۆشراوەکان دەکات مێژووی نامەکە وەک بەڵگەو دیکۆمێنت بۆ بەرواری ١٤|٩|١٩٨٥ دەگەڕێتەوە، کتێبی (داغستانی من)ی ٢٥|٩| ١٩٨٥ بەدیاری و پێشکەش بۆ ناردم تائێستا لەلام پارێزراون.


هەولێر
١٤|٩|٩٨٥
بۆکاک یوسف محەمەد، کتێبخانەی خاکی
سڵاو…
ــ کاک یوسف کەداغستانەکەم
هێنا سلێمانی(١٧٠)دانەم لات
بەجێ هێشت. نازانم چیت لێکردون؟
ئایا بەکتێبخانەکانت فرۆشتوە یان
لای خۆت ماوەتەوە؟
ئەگەر فرۆشراوە پارەکەم بۆ بنێرە
ئەگەر نەفرۆشراوە حەزدەکەم
بزانم چی بەسەرهاتوە.
ــ وەعدم دابوو کەدانەیەکی سپی
داغستانت بۆ بنێرم، ببورە
کەنەمنارد، چونکە پێ ڕانەگەیشتم…
ئێوارە بوو، کاک هیمداد گوتی:
بەیانی دەچمە سلێمانی پێ ڕانەگەیشتم
بچمەوە ماڵێ …

برات عزیزگەردی


کۆپی دەستخەتی نامەکەی دکتۆر عەزیز گەردی
نامەیەک لەسلێمانییەوە:
٦|٦|٢٠٢٢
بۆ دکتۆر عەزیز گەردی ئازیزم
پاش سڵاوڕێز….
دکتۆرگیان من گەنجێک بوو تۆم ناسی، سەرەتا بەرهەمەکانتم بینی و خوێندمەوەو پاشان خۆتم بینی و تۆم خۆشویست، کاتێکیش بویت بەهاوڕێم و بەرهەمەکانتم لەئامێزی خۆشەویستی و خوێندنەوەدا لە ئامێزگرت، زیاتر بەتۆ و بەرهەمە بێوێنەو نایابەکانت و بەزمانە بێگرێو گۆڵەکانت سەرسام بووم، زیاتر تۆ وەک گەنجینەو سامانێکی ئەم گەلە لام گەورەترو گەورتربویت و بوێتە یەکێک لەمەزنەکانی نێو کتێبخانەی کوردی کەمەڵۆیەکی گەورەت بەوێنەی ڕەشکەیەک گەنمی قەندەهاری بەگوڵەوەت خستە نێو خەرمانی پڕبەرەکەتی کتێبخانەی کوردییەوەو ئەو خەرمانە مەعریفیی و ڕۆشنبیرییەت دەوڵەومەند ودەوڵەمەند ترکرد، کەئێمە شانازی بە بوونتەوە دەکەین، ئێستا کەتۆ لەنێوجێدا بەدەم ئازارەوە دەتلێیتەوەو لەبەرگریدای، ئێمە خەمێکی قوڵمان لەناخدا هەڵگرتووەو چاوەڕێی سەرفرازی و چاکبوونەوەی تۆ دەکەین، تا دەست بدەیتەوە ژێرباڵی خەرمانی پڕبەرەکەتی مەعریفەو زانستت، دوبارە وەک ڕەزە بە بەرهەمەکەی دامێنی قەڵای سەربەرزی هەولێرەکەمان بت بینین.
دکتۆرگیان، ئێمەی خوێنەرو قوتابیەکانت، تۆمان خۆشدەوێت و تۆمان لەیادەو قەت بیرمان ناچیتەوەو فەرامۆشت ناکەین، خوازیاربووین بەزوترین کات بەتەندروستییەکی باشەوە، بتبینین و بەدیدارت شادبین بەڵام بەداخەوە زوو بەجێدهێشتین و ئێمەت لەبێنازی کتێب و وەرگێڕاندا بەجێهێشت. یادت بەخێر وڕۆحت ئارام.


دڵسۆزت: یوسف محەمەدبەرزنجی
سلێمانی٦|٦|٢٠٢٢


بەشێک لەبەرهەم و خەرمانە پڕبەرەکەتەکەی دکتۆر عەزیز گەرد

*بەشێک لە بەرهەمەکانی مامۆستا عەزیز گەردی :
نوسین ولێکۆڵینەوە

  • ئەدەب وڕخنە ساڵی ١٩٧٤
  • چەشەی ئەدەبی
    -پەخشانی کوردی ساڵی ١٩٨٧
    -ڕەوانبێژی ٣ بەرگ ١٩٧٢ـ ١٩٧٩
  • ئەدەبی بەراودكاری، ساڵی ١٩٧٨
  • ئەدەبی بێگانان ٥بەرگ ١٩٨٥
  • سەروا ساڵی ١٩٩٨
  • کێشی شیعری کلاسیکی کوردی بەراودکردنی لەگەڵ عەروزی عەرەبی ساڵی ١٩٩٩
  • رابەری کێشی شیعری کلاسیکیی کوردی ٢٠٠٣
  • کێشناسی کوردی
  • فەرهەنگی کێشناسی
  • فەرهەنگی مەم وزینی خانی
  • شیخ ڕەزای تاڵەبانی، لێکۆڵینەوە.

وەرگێڕان:
-سێ نیگار، چیرۆکی بەلەکاییڤ، ساڵی ١٩٧٦

  • ئافره‌تی كورد لەتوركیا ١٩٨٣
    داغستانی من، ڕەسوڵ هەمزەتۆڤ، دوو بەرگ ١٩٧٩- ١٩٨٥
  • چیرۆکەكانی ئیزۆپ، برایانی ئیزۆپ ساڵی ١٩٨٤
  • ژیانی ئافرەتی کورد، هێنی هارۆڵد هانسن، ساڵی ١٩٨٤
  • کۆمەڵی لادێی کوردستانی هاوچەرخی عێراق بەرامبەر نوێبوونەوە،لیژەک ژیکیل ساڵی١٩٩٩
  • ئەفسانەی کوردی، م.ب ڕۆدینکۆ، ساڵی ٢٠٠٠
    -ئەفسانەو ڕازی کوردی، عەلی ئەشرەف دەروێشیان,٢٠٠٠
    -كوردوزمانی كوردی،توفیق وەهبی، ساڵی ٢٠٠٢
    -كاریگەری گۆرانی لەسەر کوردیی ناوەڕاست، میشیل لیزنبێرگ ساڵی ٢٠٠٤
    -ڕەوشی ئابووری و کۆمەڵایەتی کوردی ڕەواندز، ساڵی ٢٠٠٥
    -ئەفسانەی کوردی، ئۆدیخانی جەلیل، ساڵی ٢٠١٠
    -ئەفسانەی هەنگاری، فال بیرۆ، ساڵی ٢٠٠٨
    -ئەفسانەی ژاپۆنی
    -ئەفسانەی سلاڤی،پاڤۆڵ دۆبشسکی
    -ئەفسانەی فیرعەون
    -ئەفسانەی هیندی
    -ئەفسانەی چینی، ساڵی ٢٠٠١١
    -ئەفسانەی پێست سورەکانی ئەمریکا،ویلیام ترۆیچ لارند، ساڵی ٢٠٠١١
    -ئەفسانەی ئێرانی
  • ئەفسانەی تورکی، ساڵی ٢٠١٢
    -ئەفریقی،ساڵی ٢٠١٢
  • ئەفسانەی ئەڵمانی، ساڵی ٢٠١٢
    -ئەفسانەی ئەرمەنی (چارلز دونیتگ)ساڵی ٢٠٠٦
  • دەنکە هەنار،کۆمەڵێک ئەفسانەی ئازەربایجانییە،ساڵی ٢٠٠٨
    -داستانی حسێن کورد وچەند هەقایەتێکی تر، ئەحمەد ئازەر ئەفشار
  • درەختی چل داستان، ساڵی ٢٠٠٧
    -ئەگەر خۆر بمرێ (ئۆریانا فالاچی) (ڕۆمان(ساڵی ٢٠١٣
  • پیاوێک (ئۆریانا فالاچی) (ڕۆمان(، ساڵی ٢٠١٣
    -پەنەلۆپە لە جەنگدا (ئۆیانا فالاجی)،ساڵی ٢٠١٢
    -ژیان و جەنگ و هیچی تر (ئۆریانا فالاجی)ساڵی ٢٠٠٨
    -گفتوگۆ لەگەڵ مێژوودا (ئۆیانا فالاجی)
    -ئافرەت رەگەزی بێ کەڵک (ئۆیانا فالاجی)
    -ئەو پیاوەی بە تەنیا سەفەری کرد (كۆنستاتین گریگۆ) (ڕۆمان (
    -ئاشورا،عەلی ئەشرف دەروێشیان، ساڵی ٢٠١١
  • وەرزی نان، عەلی ئەشرەف دەروێشیان، ساڵی ٢٠١١
    -بیرەوەرییەکانی مامۆستایەک
    -بەرنامەی خوێندن
    -پڵنگ لە ڕۆژی دەیەمدا (کۆمەڵە چیرۆک(
  • پیاوانی بەیانی
  • بەرکوتێکی ژیانم،یەلجینی بەلەشینکۆ،ساڵی ٢٠١٣
  • چەند لاپەڕەیەک لەسەربردەی خۆم، سدرەددین عینی،ساڵی ٢٠٠٥
    -زارا عەشقی شوان، (محەمەد قازی) ساڵی ٢٠٠٧
    -کەوێتی دەمەنتاری، ساڵی ٢٠٠٤
  • رۆمیۆ جولێت، ولیم شکسپیر، ساڵی ٢٠٠٩
    -جۆڵای ئازا
    -چیرۆکین ناو بەندیخانە
    -حاجی موراد، تۆڵستۆی (رۆمان) ساڵی ٢٠١٤
    -حەفت گفتوگۆ
    -خوا و شەیتان (تۆڵستۆی (
    -خەڵک بەچی دەژی
    رۆمیۆو جولێت و مەم و زین
    -ساڵانی هەورین دوودوو (عەلی ئەشرەف دەروێشیان)
    -سولی ١٨(عەلی ئەشرەف دەروێشیان)
    -شا عەباسی گەورە
    -قوتیل (ئەلفۆس دۆدێ)
    -قۆڵبڕ (عەزیز نەسین)ساڵی ٢٠١٤
    -قەننە
    -کچەی فەرماندە (پۆشکین) ساڵی ٢٠١٥
    -کۆمیدیا دوو بەرگ (دانتی ئەلیگیری) ساڵی ٢٠١٥
    -گێلەکانی چێلم و مێژویان
    -گەشتەکانی گەلیڤەر
    -لاوەچ ، مەنسوری یاقووتی، ساڵی ٢٠١٤
  • كرمانج، مەنسوری یاقووتی، ساڵی ٢٠١٤
  • چرایەک لەسەر هادیان کۆ، مەنسوری یاقووتی،ساڵی ٢٠١٢
  • تەلخون، سەمەدی بهرەنگی، ساڵی ٢٠١١
    -لەشکری روسی لە جەنگی عێراقدا
    -لەگەڵ منداڵانی گوندەکەماندا
    -ماینی چل جوانوو
    -مەسەلەکە
    -نامەیەک بۆ ئەو کۆرپە نێرینەیەی کە هەرگیز لەدایک نەبوو
    -نامەیەک لە پەکینەوە پیرل س بک (ڕۆمان)ساڵی ٢٠١٣
    -هەقایەتی کوردەواری سێ دەتمام
    -هەقایەتەکانی مەشدی گەلین خانم، ل.ب، ستن
  • هەقایەتی بەغدایی، نبنستاس ماری کەرمۆ
  • هەندێ باوەری ئاینی مەندائی
    -هەندێ بەستەی کوردی
    -یەزداندۆخت
    -بەرسیلە، زەکریا تامر، ساڵی ٢٠١٩

سەرنج: ئەم وتارە بەرلەمەرگی ناوادەی مامۆستای بێگەرد دکتۆر عەزیز گەردی نوسراوە، بەداخەوە ئەمڕۆ٦-٦-٢٠٢٢ کۆچی کردوو بەجێیهێشتین… بۆیە کاتی وەفات و لەدونیا دەرچونم بۆ زیادکرد.


٥-٥-٢٠٢٢

Previous
Next
Kurdish