شیزۆفرینیا و هونەر.. لە ئینگلیزییەوە: ناڵە حەسەن

شیزۆفرینیا شێوە و جۆری جیاواز دەگرێتە خۆ وەک ( بە شێوەیەکی کوشندە بێدەربەست و بێباك ، یان توندوتیژ و هەڵچوون و بە ڕووداشاخان ، یان بینینی شێوە و دەنگی نامۆ کە لە ڕاستیدا بنەمایەکیان نییە ..! ) هونەرمەندە شیزۆفرینیاییەکان ، لە نێو تابلۆکانیاندا ، ئەم خەیاڵە ئازاربەخشانەی خۆیان دەخەنەڕوو . لە دەرەوەی تواناکانی خۆیان و بێویستی خۆیان دەکەونە ژێر ڕکێفی خەیاڵ و فەنتازیایەکی سەیر و سەمەرە و ئاڵۆز ، بە شێوەیەکی توند و تیز هەڕەشە لە دونیای دەرەوەی خۆیان دەکەن ..! بەڵام ، بێئاگا لە خۆیان زۆر بە سادەییەوە دەکەونە ژێر کاریگەریەکانی دەرەوە . لەگەڵ خەونی ناخۆش و دونیای خەیاڵئامێزی ترسناک و ناڕێک و شێواو یەکانگیر دەبن . ئەم بارە دەروونیەیان ، ئاڵۆزییەک و شێواوییەک بە هونەرەکەیان دەبەخشێ .
کاتێک هونەرمەندێکی دەروون نەخۆش تابلۆکانی دەکێشێ ، هەوڵ دەدات سکێج و شێوازی نامۆ وەک شێوەی دێو و درنجەکان بکێشێ . ئەم خەیاڵە نامۆ و ترسناکانە تەواوی بیر و هۆشیان داگیر دەکات . بە شێوەیەکی چەپێندراوی لە ناوەوەیان دەمێنێتەوە . لە کاتی نیگارکێشاندا ، بە شێوەیەکی ئاڵۆز و شاراوە بە هێمای سەیر و جیاواز دەریان دەبڕن . یان بە ڕەنگی نامۆ و جیاواز ، هەندێکجاریش وێنەی دەنگەکان دەکێشن . کاتێک تابلۆکانیان تەواو دەبێت ، هەمیشە ئەو ترس و نیگەرانیانەشیان هەیە کە تابلۆکانیان تەواوی مەبەست و ئاکامەکانیان ناپێکێ ، بەڵام لە ڕاستیدا جوانترین و گەورەترین کاری هونەریان نەخشاندووە ..!
زۆرجاران ئەم خەیاڵانە بەوە دەردەبڕن کە شێواز و فیگەرەکانی نێو تابلۆکانیان دەشێوێنن ، یان شێوە و جەستەی مرۆڤ بە شێوەیەک دەکێشن وەک مرۆڤی سەرەتایی و مرۆڤی نێو ئەشکەوتەکان بە شێوەیەک سەرنجڕاکێش بەرچاویان دەخەن ، بۆ ئەوەی ئاڵۆزی و ترسناکی بە تابلۆکانیان ببەخشن . فرۆید لەم بارەیەوە دەڵێت ( هونەرمەندان دونیای خەیاڵ و فەنتازیا دادەهێنن ، بۆ دەربڕینی هەرا و ژاوەژاوێک کە لە ناوەوەیاندا هەیە ، بۆ تێرکردنی ئارەزووەکانیان و وەڵامدانەوە بە ڕاستی دونیای دەرەوەی خۆیان . ) کاتێک دیواری زیندان و شێتخانە و نێوەندەکانی چارەسەرکردنی دەروونی بەمجۆرە تابلۆ و وێنانە دادەپۆشن ، تەنیا بۆ ئەوە نییە کە پزیشکە دەروونناسەکان وەک سەرچاوەیەک بۆ تێگەیشتن و خوێندنەوە و گرفتەکانی نەخۆشەکانیان و نزیکبوونەوە لێیان ، بەڵکو بە شێوەیەکی کاریگەرانە بارە دەروونیەکان و هەڵچوون و ڕوانینە نامۆکانی نەخۆشیە دەروونیەکان لە نێودا دەبیننەوە ..! کە ئەمەش کۆششێک و خزمەتێکی زۆر بە زانستی دەروونناسی دەکات و زۆر شتی تازە لێیانەوە فێر دەبن ..! هونەرمەندی دەروون نەخۆش زۆر ساکارانە دەکەونە ژێر کاریگەری هەستە چەپێنراوەکان و بارە نەستیەکانیان و ئەم وێنانە دەکێشن . ئەم ئاڵۆزیی و ترسناکییەی لە نێو تابلۆکانیان دەبیندرێن ، ئەوە ئەم خەیاڵە دێوزمانەیە لەنێو قووڵایی مێشکیاندا هەیە و مێشکیان بەمجۆرە خەیاڵانە دەورە دراوە ..!

_ هێماکانی نێو کەللەسەرێک
( هێرۆنیمس بۆسکس ) یەکێکە لە نیگارکێشە شیزۆفرینیاییەکان ، لە تەمەنی ٢٦ ساڵیدا تابلۆی کەللەسەرێک دەکێشێت کە بەهێمای جیاوازجیاواز دەینەخشێنێت . تەواوی ژیانی ڕابردووی و ترس و نیگەرانییەکانی خۆی ، بە هێمای سەیر و نامۆ لە نێو کەللەسەرەکە دەکێشێت . هونەرمەندێکی کەنەدیە ، ژیانی منداڵێتی زۆر سەخت و دژوار و ناخۆش بووە تا ئاستی دڕندەیی . ئەم ئێش و ئازارانەی ژیانی منداڵێتی و بە شێوەیەکی بەرچاو لەنێو خەیاڵە ترسناکەکانی ڕەنگ دەداتەوە . بۆ نموونە پێی وادەبێت ( گەر پارچە گۆشتێک لە باسکی خۆی بکاتەوە هەست و بیر و خەیاڵی دەگەڕێتەوە باری ئاسایی و چاک دەبێتەوە ..! ) لە ڕاستیدا وا دەکات . پارچەیەک گۆشت لە باسکی خۆی دەبڕێت و دەکەوێتە نەخۆشخانە . ئەوکاتە دان بەوەدادەنێ کە باری دەروونی تەواو نییە و پێویستی بە چارەسەرکردن هەیە . لە نەخۆشخانەی دەروونی دەمێنێتەوە لەوێدا ، تابلۆیەک بەناوی ( Maze واتە ونبوون ) دەکێشێ . یەکێک لە گرفتەکانی ئەم هونەرمەندە ئەوەیە ناتوانێ ( بە ئاسانی قسە بکات و ئێش و ئازار و هەستەکانی خۆی دەرببڕێ ) کاتێک وێنە دەکێشێ ، لە نێو ڕەنگ و هێما و فیگەرەکاندا مەبەست و مانا و ئازارەکانی بە دەردەکەون ، بە شێوەیەکی ڕوون و ئاشکرا و بە جوانییەکی هونەری دەبیندرێن . هەر لە نێو تابڵۆی ( Maze ) وێنەی خۆی لە ناو کێڵگەیەک کێشاوە لە پاڵ ئەمەدا تەواوی یادگارییەکان و ڕابردووی خۆی وێنە کردووە . ئەم شتانەی کاریگەریان بە سەریەوە هەبووە لە ژیانی سەختی منداڵێتیەوە تا عەشق و خۆشەویستی و دەسەڵات و زوڵم و ستەم و هەموو شتێک ..! یەکبەیەک هێماکانی بۆ پزیشکەکەی شیدەکردەوە و ڕاڤەی دەکرد ..! پزیشکەکەی تێبینی زۆر ورد و پێویستی دەست کەوت بۆ چارەسەرکردن و تێگەیشتنی باری دەروونی سوودی زۆری لەم تابلۆیە بینی . ئەم هونەرمەندە بۆ ماوەیەک لەم نێوەندی چارەسەرکردنە دەمێنێتەوە ، پاشان ئاسایی دەبێتەوە و دێتە دەرەوە ژن دەهێنێ و تا ئێستاش لە نیگارکێشان بەردەوامە ، بەڵام ئێستا تابلۆکانی کەمتر ئاڵۆز و ترسناکن ..!

_ میزاجی شێتانە
هەندێک لە هونەرمەندو دەروون نەخۆشەکان ، شێوەی میزاجی نائاسایی وەردەگرن ، واتە دەمێک تا ئەوپەڕی دڵتەنگ و نیگەران و نامۆ و توندوتیژ ، دەمێکیش تا ئەوپەڕی ئاسایی و ئارام ، دڵخۆش و بەختەوەرن ..! ئەم شێوازانە بە بەراورد لەگەڵ شیزۆفرینیاوە هیچ پەیوەندیەک و کاریگەرییەکیان بە ڕاستی ژیانەوە نییە .. لە دونیایەکدا دەژین تەنها خۆیان لەم دونیایە تێدەگەن تەواو نقومی نێو خەیاڵی میزاجین ..! بە شێوەیەکی گشتی هونەرمەندە دەروون نەخۆشەکان ئاسانتر دەتوانن وێنە بکێشن لەوەی تا قسە بکەن ..! کاتێک تابلۆکانیان دەکێشن ، بە شێوەیەکی قووڵ تەعبیر لە بێئومێدی و ونبوون و ڕەتکردنەوە و هەستکردن بە تاوان و شەرم کردن دەکەن ، زۆرجاریش ڕەنگی تۆخ و تاریکەکان بەکاردەهێنن ، وەک ڕەش یان ڕەش و سووری تاریک . خۆیان لە نێو تابلۆکاندا ، بە مردوویی دەبینن ..! هێڵەکان بە شێوەی خەتخەتۆکەی ئاڵۆز و شێواو دەکێشن ، یان سەری کەسەکان بە ماسک دادەپۆشن کە هێمایە بۆ ( تێکشکانی و دڵتەنگی و نائومێدی ) . هەندێکجاریش ، تا ئەوپەڕی دڵخۆش و سەرفرازن . مەبەستەکانیان بە شێوەی شاراوە و جیا جیا دەردەبڕن . وەک ئەوە وایە کە توێکڵەکان هەڵدەیتەوە لە ژێرەوە پڕاوپڕ بێ لە هێما و مەبەستی جۆراوجۆر کە باری دەروونی و تووڕەیی و یاخیبوون و هەڵشاخان و هەستکردن بە تاوان و تەنیایی دەبیندرێ . ئەم جۆرە تابلۆیانە دەکرێ وەک پسپۆڕێکی دەروونناس سوودمەند بێت بۆ نیگارکێشەکان خۆیان و بۆ خەڵکانی تر ..! چونکە کاتێک مرۆڤەکان سەیری ئەم تابلۆیانە دەکەن بە ئاسانی دەتوانن ناخ و خەیاڵەکان و میزاجی خۆیان بخەنە ڕوو ..!

_ ڤانکوخ و تووڕەیی لە ئیشکردندا
بەگوێرەی کاریگەرێتی بەرگە نەگرتنی بەدەست شێواوی باری دەروونییەوە ، هونەرمەندی بەناوبانگی هۆلەندی ڤانکوخ بۆ براکەی دەنووسێت ( لێم گەڕێ با بە تەنیایی خەریکی کارەکانم بم ، ئەگەر بۆ تۆ ئەمە ، ئەوە دەگەیەنێ کەوا من شێتم ، بەلامەوە گرینگ نییە ..! )
ڤانکوخ لە تەمەنی ٢٧ ساڵیدا دەست بەکاری نیگارکێشان دەکات . لەوساوە تا کۆتایی ژیانی نزیکەی ١٠ ساڵێک خەریکی نیگارکێشی دەبێت . لەودەمەدا لە کەنار شارێکی گەورە لە ئاپارتمانێکی بچکۆڵانەدا دەژی . میزاجی بە بەردەوامی دەگۆڕێ ، لە بەرزترین لوتکەی نائومێدیەوە بۆ بەرزترین لوتکەی ئاسایی و باوەڕ بەخۆبوون و دڵخۆشبوونەوە . دەتوانین ناو لە ئیشەکانی بنێین ( تووڕەیی لە ئیشکردندا ) یان ( ترس و نیگەرانی و شێتی ) لەودەمەدا چەند ڕۆژێک یان هەفتەیەک دەبوو باری دەروونی ئاڵۆز ببوو ، شێت ببوو .. بە دەست نەخۆشی دەروونییەوە وەک دیل ئازاری دەبینی و بە دەستیەوە دەیناڵاند ..! لە نێوان ئەم کاتانەی دەگەڕایەوە باری ئاسایی ئیشەکانی زۆر ڕۆمانسیانە و ناسک بوون ..! بە گوێرەی تابلۆکانی و نامەکانی و ژیاننامەی ، ئەوە دەبیندرێ کەوا ڤانکوخ ، بە دەست نەخۆشی دەروونییەوە گیرۆدە و گرفتار بووە . بەڵام بە ڕۆشنیش هەموو شتێک نەزاندراوە . جارێکیان لە ناوەڕاستی گفتوگۆدا لەگەڵ هونەرمەندی فەڕەنسی ” پۆل گۆگان ” تووڕە دەبێت و بەرداخەکەی دەستی بە ڕوویدا دەهاوێ ، پۆل گۆگانیش دەیباتە ماڵەوە لەسەر جێگاکەی خۆی دایدەنێ . بۆ شەوی دواتر ڤانکوخ لە ژوورەکەی دێتە دەرەوە و گوێزانێکی بە دەستەوەیە و بەرەو ڕووی گۆگان دێت ، پاشان شەرمەزارانە دەگەڕێتەوە ژوورەکەی ، لەناو ئەم ڕەفتارانەی دا زۆر هەست بە شەرم و تاوان دەکات . لە ژوورەوە ( پارچەیەک لە گوێی خۆی دەبڕێت ) . ڤانکوخ لە کاتی سەرەمەرگیدا دەنووسێت ( من لە پێناو ئیشەکانمدا ژیانی خۆم خستە مەترسییەوە ، بەڵام لە ئاکامدا سەرنەکەوتم و تێک شکام ..! )

_ کۆتایی ڤانکوخ
ڤانکوخ لە کۆتایی ساڵەکانی ژیانیدا . هەوڵ دەدات خۆی بپارێزێ لە دەست شێتی و ئەم بارە دەروونیەیدا دەنووسێت ( ئیشەکانم مێشکمیان سەرسام کردووە و پێویستە من ئەم سەرسامیانەم هەبێت ..! ) بێگومان ڤانکوخ توانایەکی هونەری لە ڕادەبەدەری هەبوو ، هەوڵی دەدا خۆی بە ئیشەکانی سەرقاڵ بکات ، زۆرجاران بۆ ئەم مەبەستە وێنەکانی دەکێشا . ڤانکوخ ستایلێکی بێ هاوتای بەکاردەهێنا ، بێئەندازە توانای هونەری و بڵیمەتی خۆی پێشان دەدا ، شێواوی و ئاڵۆزی دەروونی تا ئاستی زێدەڕۆیی دەبیندرێ . لە هەمانکاتیشدا هەموو کەسێک دەتوانێ لە مەبەستەکانی تێبگات ، زۆرنین ئەم هونەرمەندە دەروون نەخۆشانەی بەم شێوەیە کاردەکەن و ئەم توانایەیان هەیە . هونەرمەندی ئیسپانی ( فڕانسیس گۆیا ) نموونەیەکی لەم بابەتەیە لە ماڵەوە دیوارەکانی ژوورەکەی خۆی بە وێنەکانی ( جنۆکە و ڤامپایەر و جادوگەر و دێو و درنج ) داپۆشیبوو ، ئەویش هەمیشە باری دەروونی دەگۆڕدرا . دەمێک ئاڵۆز و دەمێک ئاسایی ، گۆیا دەنووسێت ( بۆ ئەو مەبەستە دەخەوم کە پشو بدەم ، یان لە دەست ئەم بارە دەروونییەم ڕابکەم ، بەڵام لە خەویشدا خەون بە دێو و درنج و خەیاڵی ناخۆشەوە دەبینم ، وازم لێناهێنن و ماندوو ترم دەکەن ..! ) ڤانکوخیش هەمان هەست و ئازاری هەبوو بە دەست خەونەکانییەوە . مردن بە باشتر دەزانێت لە دەست ئەم جۆرە خەوتن و خەون بینینە ناخۆشانە ، بۆیە پاش تەواو بوونی تابلۆی ( کێڵگەی گەنم ) بە گوللەیەک کۆتایی بە ژیانی خۆی دێنێت ..!

_ فریشتەی ڕەش لە نێو بێشکەمدا
ئیدوارد مەنچ ، هونەرمەندی نەرویجی دەنووسێت ( نەخۆشی و شێتی وەک فریشتەی ڕەش ، ببوونە پاسەوان لە نێو بێشکەمدا ) . ئیدوارد مەنج ، یەکێکە لە هونەرمەندە نیگارکێشە مۆدێرنیستە تەعبیریەکانی نەرویج . لە تەمەنی پێنج ساڵیدا دایکی بە دەست نەخۆشی سیلەوە دەناڵێنێ و هەر لەم کاتەدا تووشی خوێن بەربوون دەبێت و دەمرێت . دوای مردنی دایکی لەگەڵ باوکی دەمێنێتەوە . لە ژێر پەروەردەیەکی بێئەندازە توندوتیژ و کوشندە و هەڕەشاوی گەورە دەبێت . مەنج بە بیری دێتەوە و دەڵێ ( کاتێک باوکم ئازاری ئێمەی دەدا تا ئاستی شێتبوون توندوتیژ و ترسناکانە بوو ) ژیانی بەمجۆرە بەردەوام بوو تا تەمەنی چل و پێنچ ساڵی . لەم تەمەنەیدا سەرەتای بە دەرکەوتنی ناڕێکی و ئاڵۆزی باری دەروونی لە نێو تابلۆکانیدا بوو . هێما و ماناکانی نێو تابلۆکان ، دەربڕی خەیاڵ و ئەو ئازار و ئەژکەنجەیە بوو کە لە ڕابردوودا بینیبووی . جیاکاری و تایبەتمەندێتی شیزۆفرینیا لە تابلۆکانی ڕەنگی دەدایەوە وەک ( بەکارهێنانی هێڵی ڕاستی تەریبی ، یان هێڵی چەماوەیی و شەپۆڵاوی و بازنەیی بە دەوری پنتی ناوەڕاست ، یان شێواندنی جەستە و فیگەرەکان ..! ئەو هێڵانەی ئەو بەکاریت دەهێنا دەربڕی ترس و نیگەرانییەک بوون کە نوقمی نێو دەریای دڕندەیی و دوژمنکارانە بوون . نەخش و نیگاری ڕووی خۆڵەمێشی داری لە نێو تابلۆکانیدا بەکار دەهێنا . لە دوای تەمەنی چلوپێنج ساڵیدا تا کۆتایی ژیانی باری دەروونی بە ناتەواوی مایەوە ، هەمیشە دونیای تایبەتی نێو خەیاڵەکانی خۆی وێنە دەکرد . کە زۆر جیاواز بوو لەگەڵ دونیای دەرەوەدا . هەمیشە گۆشەگیر و بە تەنیا لەگەڵ تابلۆکانیدا دەژیا . دەیگوت ( تابلۆکانم چاوچنۆکن ئیرەییان هەیە ، نایانەوێ لەگەڵ تابلۆی هونەرمەندانی تر خۆیان نمایش بکەن ..! ) یان بە تابلۆکانی دەگوت ( ئەمانە کۆرپەی منن ..! ) یان ئەگەر لەگەڵ تابلۆیەکی زۆر دڵخۆش نەبووایە ، بە قامچی دارکاری دەکرد و لاسایی باوکی دەکردەوە و دەیگوت ( ئەمە وانەی ئەسپ فێرکردنە ، بەمجۆرە ڕەفتارانەی دیوی ڕاستەقینەی خۆیی و کەسایەتی و باری دەروونی خۆی دەخستە ڕوو ..!

سەرچاوە

The Mind
By : John Rowan Wilson
And the Editors of The Time – Life Books

Nala Hassan

کورتەیەک لەبارەی ژیان و بەرهەمەکانی ( ناڵە حەسەن ) - ناڵە حەسەن لە ساڵی ١٩٦٥ لە شاری هەولێر لە گەڕەکی تەیراوە لە دایک بووە . - خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و ئامادەیی هەر لە هەولێر تەواو کردووە . - دەرچووی پەیمانگای پزیشکییە لە شاری موسل ١٩٨٦ - ئەندامی دەستەی نووسەرانی گۆڤاری ( نینا ) بووە . - یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی ( کۆمەڵەی هونەری شەبەنگ ) - ئەندامی لیژنەی باڵای ( دەستەی ڕۆژنامەنووسانی ئازاد ) بووە . - لە منداڵییەوە حەز بەخوێندنەوەی شیعر دەکات و لە پۆلی پێنجەمی سەرەتایی داڕشتنێک لەبارەی ( نەورۆز ) بە شیعر بۆ مامۆستاکەی دەنووسێت .. لە قۆناغی ( ناوەندی ) و ( ئامادەیی ) شیعر دەنووسێت و لەبەر هەستی نەتەوایەتی ناتوانێ لە گۆڤار و ڕۆژنامەکانی ئەوکات بڵاویان بکاتەوە . - یەکەمین شیعری خۆی بەناوی ( من کاروانی بەشمەینەتان جێناهێڵم ) لە گۆڤاری ( ڕابەر ) لە ساڵی ١٩٩١ بڵاودەکاتەوە . - لە ساڵی ١٩٩٣ یەکەمین نامیلکەی شیعری بە ناوی ( مۆمێکی نوێی تەمەنم ) بڵاودەکاتەوە . - لە ساڵی ١٩٩٨ کوردستان جێدەهێڵیت . - لە ساڵی ١٩٩٩ لە کەنەدا دەگیرسێتەوە ، لەوساوە تا ئێستا لە کەنەدا دەژیت . - بە بەردەوامی لە زۆربەی ڕۆژنامە و گۆڤارەکانی کوردستان و سایتە ئەلەکترۆنییەکانی دەرەوە شیعر و لێکۆڵینەوە و بابەتەکانی خۆی بڵاوکردۆتەوە . - لە ساڵی ١٩٩٣ لەگەڵ ( خولیا حسێن ) ی شاعیر ژیانی هاوسەرگیرییان پێکهێناوە ، دوو منداڵیان هەیە بە ناوەکانی ( ڕەها و ڕەهەند ) . - لە سایتی ئەلیکترۆنی ( ئەمڕۆ و دەنگەکان و کوردیپێدیا ) لینکی تایبەت بەخۆی هەیە ، زۆرێک لە کتێب و بەرهەمە ئەدەبی و شیعری و وەرگێڕانەکانی لەوێدا دەست دەکەون . ( ناڵە حەسەن ) تا ئێستا ئەم بەرهەمانەی بە چاپ گەیاندوون ١/ ( مۆمێکی نوێی تەمەنم ) ١٩٩٣ شیعر ٢/ ( ڕەشبەڵەکی ڕۆح ) ١٩٩٦ شیعر ٣/ ( عەشق و بەرائەتی ئاو ) ١٩٩٩ ٤/ ( ڕەنگە ئیرۆسییەکانی ئاگر ) ٢٠٠٣ شیعر ٥/ ( نیگایەک بەسە بۆ مردن ) ٢٠٠٧ شیعر ٦/ ( نەرسیسیزم ) ٢٠٠٦ وەرگێڕان ٧/ ( هونەر و فیگەرە جوانەکانی خەون ) ٢٠١١ لێکۆڵینەوە ٨/ ( چەمکە دەروونییەکان و دەقی ئەدەبی ) ٢٠١٢ لێکۆڵینەوە ٩/ ( لەسەر جەستەی ڕووتت لە خاچمدە ) ٢٠١٤ شیعر ١٠/ ( شیعر و چەمکەکانی ، ئیرۆس و ساناتۆس و ئەبەدییەت ) ... ٢٠١٧ لێکۆڵینەوە چاپی ئەنتەرنێت . ١١/ ( ڕووبەڕوو لەگەڵ شیعر ) ٢٠١٨ لێکۆڵینەوە و دیمانە . ١٢/ ( سارا تیسدەیل ، ژنە شاعیری ئەمریکی ) ... ٢٠١٨ نووسین و وەرگێڕان . ١٣/ ( عەشق جوانترە لە مردن ) ٢٠١٩ شیعر ( سەباح ڕەنجدەر - ناڵە حەسەن ) چاپی ئەنتەرنێت . ١٤/ کتێبی یەکەمی ( دەقی تەمەن ) شیعر ٢٠١٩ ١٥/ ( لە دەرەوەی ژیان دەژیم ) ٢٠٢٠ شیعر ( چاپی ئەنتەرنێت ) . ١٦/ ( گەیشتن بە ڕووبەری شیعر ) ٢٠٢٠ لێکۆڵینەوە . ١٧/ ( ئەدەب و ئایدیۆلۆژیا ) ٢٠٢٠ لێکۆڵینەوە . ١٨/ ( کۆڵانە زەردەکە ) ٢٠٢١ شیعر . ١٩/ ( سوور ڕەشێکی نوێیە ) ٢٠٢١ شیعر . ٢٠/ ( من ژیانم بۆ شیعر دەوێت ) ٢٠٢١ وردە شیعر . ٢١/ ( دیوانی ناڵە حەسەن ) بەرگی یەکەم ٢٠٢١ شیعر . ٢٢/ ( دیوانی ناڵە حەسەن ) بەرگی دووەم ٢٠٢١ شیعر ، ئەم کتابانەی ئامادەن بۆ چاپ . ١/ ( داهێنان و پەنجەرەیەک بۆ ڕوانین ) .. لێکۆڵینەوە . ٢/ ( خەونی من ) .. شیعر ٣/ کتێبی دووەمی ( دەقی تەمەن ) .. شیعر .