هەڵوێستی کودەتاچییەکان لەنیوان سالی( 1980 _1983)بەرامبەر بەکورد لە تورکیا.. ڕەشاد زرار احمد

هەرچەندە کودەتای 12ی ئەیلولی 1980بەپاساوی گێرانەوەی دیموکراتی و پاراستنی ئارامی و سەقامگیری وڵات ئەنجام درابوو دوای کودەتاکە سیاسەتی حکومەتی تورکیا بەرامبەر بە کورد شێوازیکی نوێی گرتە خۆ و سەرکردە سەربازەکان، وەک ئەوانەی پێش خۆیان، رایانگەیاند: کەدان بەهیچ مافیکی نەتەوەی کورددا نانێن،ئەم هەڵوێستەش بەروونی لە قسەکانی جەنەڕاڵ ئێڤرینی سەرکردەی کودەتاچییەکان دەردەکەوێت:کەلەسەرەتای سالی 1981دا وتی:هەموو لایەنە جوداخوازەکان بێبەزەییانە تیکدەشکێنرێن هەروەها وتی: کورد چەند جارێک لەسەردەمی ئیمپراتۆری عوسمانی،سەردەمی ئەتاتورک شۆرەشی کردووە هەولی جوداخوازی داو هەرکاتیک تورکیا لاواز بووە کوردەکان پلانیکی جەهەنەمیان داناوە بۆ ئەوەی تورکیا دابەش بکەن”هەروەها وتی بەڵێ”کورد هەن،بەڵام لێناگەرێین وڵات دابەش بکەن ناتوانن هیچ شتك لەئێمە بستێنن، ئیمە بە هەموو تواناوە کار بۆ ئەوە دەکەین کەئەم کیشەیە لە ڕەگوڕیشەوە هەڵکێشین”دوابەدوای ئەم قسانەو دوژمنایەتی تورکەکان بۆ کورد کودەتا چییەکان هەڵسان کۆمەڵێ ڕێگایان گرتە بەر بۆ توندنەوەی رەگ وریشەی کورد کەلەهەردوو کودەتای 1971-1960جیاواز بوو بەگرتنە بەری کۆمەڵێک رێگا بۆ رەشکردنەوەی شوناسی جوگرافیاو کلتوری کوردی:
1- هەر لە سەرەتاوە لەکوردستاندا هەڵمەتێکی فراوانی دەستگیرکردنی نیشتیمانپەروەرانی کوردیان دەست پێ کرد وباری نائاسای لەشارەکانی بە وتەی تورک”رۆژهەڵات وباشوری رۆژهەڵاتی وڵات”ڕاگەیاندرا، سەرجەم چالاکی و ساسی وکۆمەڵایەتی رۆشەنبیرییەکان قەڕدەغەکران وسەرجەم بلاوکراوەکوردیانەی کەنوسینیان بەکوردییە قەدەغەکران خاوەنەکانیان دەسگرکران بەوەتۆمەتبارکران کە گوایە هەوڵی بارچەبونی یەکیتی نەتەوەی کوردیاو داوە.
2- کاربەدەستان ئابڵوقەی ئابووری وتەندروستیان دژی دانیشتوانی گوندەکان کوردستان توندترکرا مامۆستاو فەرمانبەرو دکتۆر بۆناوچە تورکنیشینەکانیان دوردەخستنەوە بۆ کۆچکردنی دانیشتوانی گوندەکان.
3- قەدەغە کردنی زمانی دایک و ونوسینی بە کوردی گوێگگرتن لە مۆسیقای کوردی قەدەغە کردنی پۆشینی جلوبەرگی کوردی گەر هاتوو هاوڵاتی پابەندی ئەم رێنمایانە نەبوو ئەوا بە1-3ساڵ زیندانی دەکرێت.
4- لەدرێژەی سیاسەتە شۆڤێنیەکانیدا بەرامبەر بەکورد هەڵسان بە راگواستنی دانیشتوانی گوندەکان بەرەو رۆژئاوای تورکیا بەپاساوی پاراستنی سنوریان لە هەوڵی جوداخوازی گۆرینی ناوی گوندو شارۆچکە کوردییەکان تەنانەت ناولینانی منداڵانیشیا بەناوی کوردی قەدەغە کردبوو.
5- لەدرێژەی کارەکانیان کوردستانیان کرد سەربازگەی فراوان بۆیەکەکانی سوپای دووەم وسییەم یەکە تایبەتییەکانی کۆماندۆ و دەزگای هەوڵگری (میت)کەکاریان کوشتن و تۆقاندنی کورد ورفاندنیان بوو.
6-رژێمی سەربازی بۆراوە دوونانی گروپەسیاسیە کوردییەکان بەقۆستنەوەی رێکەوتن لەگەڵ هەردوو وڵاتی ئێران وعێراق توانی لەساڵی 1982بەقوڵای( 30)کم هاتە ناو سنوری باشوری کوردستان، دوای چەند پێکدادانێك لەگەڵ پارتی کرێکاران ئامانجی تورکیاش لەم هێرشانە تەنگهەڵچنین بوو بە جوڵانەوەی نەتەوەیی رزگاریخوازی کورد و بۆئەوەی کار نەکاتە سەر بزاڤی کوردەکانی تورکیا، کە لە ئەنجامدا روبەرووی بەرگریەکی سەختی پێشمەرگەبوونەوە دوای سەرزەنشتکردنیان لەلایەن کۆمەڵەی نێودەوڵەتییەوە تورکیا ناچاربوو ناوچەکوردیەکان جێ بهێڵن و لەعێراق پاشەکشێ بکەن.

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.