سەبارەت بە بڕیاری بە ڕەسمیکردنی بە ناو “عەبای زەینەبی” لە بەغداد، داهاتوو خراپتر دەبێت!.. شیرین عەبدوڵا
لە هەنگاوێکی کۆنەپەرستانەی نوێدا بەرامبەر بە ژنانی عێراق، کە بوەتە مایەی بەرپەرچدانەوەیـەکی بەرفراوانی کۆمەڵایەتی، ئەنجومەنی پارێزگاری بەغدا ڕۆژی سێشەممە (٣)ی حوزەیران (٢٠٢٥) بڕیاریدا شتێک بە ناو “عەبای زەینەبی” وەک جلوبەرگی ڕەسمی لە پایتەختی عێراق پەسەند بکات.
ئەم بڕیارەش لە بەیاننامەیەکی (هودا جەلیل ئەلعبودە) دا هاتووە کە سەرۆکی (لیژنەی ژینگە)یـە لە ئەنجومەنی پارێزگا سەربە هێزەکانی هاوپەیمانی دەوڵەتی نیشتیمانی.
لەو نامەیەدا (هودا) ئاماژەی بەوە داوە کە ئەمە “بە ئامانجی پتەوکردنی ڕێز و کەرامەت و حەیایە، بەتایبەت لەناو هۆڵەکانی تاقیکردنەوەدا، پاش ئەوەی داواکاریەک بۆ دەنگدان لەسەر پەسەندکردنی عەبای زەینەبی وەک جلوبەرگی فەڕمی پێشکەش کرابوو”، ئەمەش بە بیانووی ئەوەی هەندێک لە مامۆستایان ڕێگریان لە خوێندکارە کچەکان کردووە لە پۆشینی عەبا لە هۆڵەکانی تاقیکردنەوەدا لە ترسی قۆپیەکردن (غەش).
وێنە و ڤیدیۆ و نموونەی ئەم عەبایە بڵاوبۆتەوە کە گوایە (١٤٠٠) ساڵ لەمەوبەر بەکارهاتووە. جێگای سەرسوڕمانە کە مێژوونووسانی سوننە و شیعە لەسەر زۆرێک لە ووردەکاریـیەکانی ئەو سەردەمە مێژوویـیە ناکۆکن، لەوانەش بەرواری لەدایک بوون و مردنی زۆر لە کەسایەتییەکانی ئەو سەردەمە، یان تەنانەت شوێنی ناشتنیان، کەواتە چۆن توانیان بەم ووردییە ئەم پۆشاکە تایبەتە بناسێنن؟ ئەمەش ئەو پرسیارە دەهێنێتە ئاراوە کە ورووژاندنی ئەم پرسە لەم قۆناغەدا پاڵنەری سیاسی پەیوەندیدار بە ئەمڕۆوەی لەپشتـەوەیە، نەک مێژووی ڕابوردوو؟ بە تایبەتی بەلەبەر چاوگرتنی ئەوەی کە عیراق بەرەو هەڵبژاردن دەڕوات!
ئەم بڕیارە بە ڕێکەوت و لەخۆیەوە نەهاتووە. دەسەڵاتی میلیشیاکان و سیستەمی پیاوسالاری ئیسلامی سیاسی دەسەڵاتدار لە عێراقدا زیاتر لە دوو دەیەیە، لە پاش دەسەڵات گرتنەدەستیان لە (٢٠٠٣)وە، لە هەوڵدان بە هەموو جۆرە ڕێگایەک، بۆ سەپاندنی دواکەوتوویی و پاشەکشە بەسەر کۆمەڵگا و سڕینەوەی هەموو شوێنەوارێکی پێشکەوتنخوازی.
هەر لە هەوڵە دووبارەکانیانـەوە بگرە بۆ چەسپاندنی یاسای جەعفەری تا ئەم دواییانە لە (٢١)ی کانوونی دووەمی (٢٠٢٥)دا هەموارکردنە بەدناوەکەی یاسای باری کەسی (١٨٨)ی ساڵی (١٩٥٩)یان پەسەندکرد، ئەویش لە ڕێگەی ڕێکەوتنێکی سێقۆڵی ڕیسوا لەنێوان “پێکهاتە” سەرەکییەکانی پەرلەمان (سوننە و شیعە و کورد). هەروەها پەسەند کردنی بەناو (یاسای ڕێکخستنی ناوەڕۆکی دیجیتاڵی)، لە (١٤)ی شوباتی (٢٠٢٣)دا بۆ دەمکوتکردنی دەنگی ناڕازی و پتەوکردنی ئیستبداد و گۆشەگیرکردنی هەر دەنگێک کە ڕەخنە لە دەسەڵاتە گەندەڵەکەیان بگرێت، ئەمە جگە لە خێراکردنەوەی هەنگاوەکانیان بۆ تەواوکردنی پڕۆژەی بە ئیسلامیکردنی یاساکانی تایبەت بە ژنان و دووبارەکردنەوەی ئەزمونی ڕژێمی ئێرانی لە عێراق، کە بە یاسای خێزان لە عێراق ناسراوە.
لەپێناو داسەپاندنی ئەم جۆرە گۆڕانکارییە کۆنەپەرستانانە، پەنا دەبەنە بەر دەربڕینی بەتاڵ و بێ ناوەڕۆک، لە چەشنی “ڕێز و کەرامەت و حەیا” وەک پێوەری وەهمی بۆ زاڵکردنی باڵادەستییان و کۆنترۆڵکردنی خواستە ڕزگاریخوازییەکانی ژنان و ژێردەستەیی هەمیشەییان، و بەم جۆرە، کۆمەڵگا و نەوە یەک لە دوا یەکەکانیش ملکەچ بکەن، لە کاتێکدا خۆیان بەردەوامن لە گەندەڵی و تاڵانکردن و سەرکوت و کوشتنی خۆپیشاندەران و دزینی مووچەکان و برسیکردنی جەماوەر و لەناوبردنی خزمەتگوزارییە گشتییەکانی وەک ئاو و کارەبا و خانوو بەرە لە ڕێگەی سیاسەتە نیۆلیبراڵیەکانیانەوە، کە ملیۆنەها کەسـی خستۆتەبەردەم نەخۆشی و ئاوارەبوون و دەربەدەری چ بەهاوین لە پلەی گەرمی سەختی سەروو (٥٠) دەرەجە و چ بە سەرمای زستانی عێراق.
باس لە “ڕێز و کەرامەت و حەیا” دەکەن لە کاتێکدا خۆیان هەمیشە خەریکی زیندووکردنەوەی هەموو ئەو شتانەن کە ڕێز و کەرامەتی ژنان پێشێل دەکات، وەک بە یاساییکردنی هاوسەرگیری کچانی مێرمنداڵ لە تەمەنی نۆ ساڵیدا، و بێبەشکردنیان لە مافەکانیان لە میرات وسەرپەرشتی منداڵ و جیابوونەوە، ئەمە جگە لە پاساوەکانیان بۆ هاوسەرگیری کاتی و چەندین داهێنانی تاوانکارانەی دیکە کە دەکەوێتە قاڵبی دەستدرێژی سێکسیەوە. پاشان داوای “حەیا” لە ژنان دەکەن تا دڵنیابن لە ملکەچکردنیان و قبووڵکردنیـیان بە دڕندایەتی کۆنتڕۆڵی پیاوسالاری.
ڕەنگە ئەم بڕیارە شتێک لە گاڵتەجاڕی پێوە دیار بێت؛ هۆڵی تاقیکردنەوە چ پەیوەندیەکی بە “ڕێز و کەرامەت و حەیا” وە هەیە؟.. و لەهەمان کاتدا سەرچاوەی تووڕەییشە، چونکە ڕەنگە وا لە هەندێک خێزان بکات بسڵەمێنەوە لە ناردنی کچەکانیان بۆ دامەزراوەکانی پەروەردە و خوێندن مەگەر بە پۆشینی جۆری پەسەندکراوی عەباوە نەبێت، نەوەک تۆمەتباربکرێن بە کەمی “ڕیز و کەرامەت و حەیا”.
هەر ئەمەشـە مەبەستی ئەم جۆرە یاسایانەیە، کە سەپاندنی ئاستەنگی و سنووردارکردنی خوێندنی ژنان و لەکەدار کردنی ناوبانگی دامەزراوەی پەروەردەیی و لەقەڵەمدانیانە وەک شوێنێک کە ئاسایشی تێدا نییە بۆ ژنان، بە مەبەستی ئاسانکاری بۆ داسەپاندنی شتی خراپتر.
١١ی تەمموزی ٢٠٢
