دە ساڵ بەسەر شۆڕشی تونس و میسردا، ئەی دەربارەی گۆڕانکاری شۆڕشگێرانە لە ئێستادا چی؟.. موئەیەد ئەحمەد
دە ساڵ بەسەر شۆڕشی میسردا تێدەپەڕێت، کە لە (٢٥)ی کانونی دووەمی (٢٠١١)دا بەرپابوو، وە زیاتر لە مانگێک پێش ئەمیش، شۆڕشی تونس ڕووی دابوو. ئەم دوو شۆڕشە بە زۆربەی وڵاتانی “جیهانی عەرەبی” و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بڵاوبوونەوە، بە تایبەت لە سوریا و یەمەن و عێراق و هەرێمی کوردستان و لیبیا و بەحرەین و وڵاتانی دیکەی ناوچەکە، و جموجوڵی ناڕەزایەتی و ڕاپەڕینی جەماوەری، بە پلەی جیاواز لە هێز و تەوژم، دژ بە ڕژێمەکان و دژی هەژاری و بێمافی و بێکاری لەم وڵاتانەدا سەریهەڵدا.
ئەزموون وەرگرتن لەم شۆڕش و ڕاپەڕینە جەماوەریانە و تێگەیشتن لە داینەمۆی گۆڕان و پرۆسەی شۆڕشگێڕی بەگشتی لەم ناوچەیەدا، بۆ بزوتنەوەی شۆڕشگێڕانە و پڕۆلیتاریای سۆشیالیست زۆر گرنگە. ڕووداوە شۆڕشگێڕیەکانی تونس و میسر بەتایبەتی، بەرجەستە بوونی پڕۆسەیەکی گۆڕانی شۆڕشگێڕانەبوون، کە لە ئەنجامی پەرەسەندنی ناکۆکیە ئابووری و کۆمەڵایەتی و سیاسیەکانی سیستمی سەرمایەداری و ململانێی چینایەتینی کۆمەڵگەکان سەریانهەڵدا.
سیستمی نێودەوڵەتی و پەیوەندیەکانی سەرمایەی جیهانی، بە تیکڕا، وە لە بناغەدا، پێکەوە بەستراون و لێکهەڵپێکراون لە ئاستی جیهانی و ناوچەییدا، هەر بەو پێەش، ڕووداوە مێژووییەکانی ئەو ماوەیە لەنێو ئەڵقەکانی ئەم زنجیرە جیهانی و ناوچەیییە پێکەوەبەستراوە ئابووری و سیاسیەدا ئەگوزەرا و بەڕێوە دەچوو.
ئەم ڕووداوانە لەناو دڵی دنیای سەردەم و ناکۆکیەکانی و پەیوەندیەکانی سەرمایەداری هاوچەرخدا سەریان هەڵدا ، بەڵام لە ناوچەیەکدا کە تایبەتمەندی سیاسی و کۆمەڵایەتی هەیە، کە بۆرژوازی قەومی و ئیسلامی و ڕەوتە سیاسی و فکریەکانی و ڕژێمە ئیستبدادی و سەرکوتگەرەکانی زاڵ بوون، وە لە ئیستاشدا زاڵن، بەسەر ڕەوەندەکانی ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوری و سەربازی و ئایدۆلۆژی ئەم ناوچەیەدا. ئەم شەپۆلە شۆڕشگێڕانەیە لە تونس و میسر، بە سروشتی، پێکهاتەی سیاسی و کۆمەڵایەتی و فکری سەروەری بۆرژوازی قەومی و ئیسلامی و نیۆ- لیبراڵی لە تەواوی ناوچەکەدا لەرزاند، و ڕاپەڕین و ناڕەزایەتی لە چەندین وڵاتدا سەریهەڵدا.
کارەکتەر و سروشتی گشتگیرانە و ناوچەگیرانەی پڕۆسەی گۆڕانی شۆڕشگێڕانە، و سروشتی ئینتەرناسیۆنالیستی خەباتی چینیایەتی پرۆلیتاریا دژی تەواوی سیستەمی سەرمایەداری و ئەو ڕژێمە سیاسیانەی کە لە ناوچەکەدا دەیپارێزن، بە ئاشکرا لە گرنگترین وێستگەی ڕووداوە شۆڕشگێڕییە جەماوەرییەکانی سەردەمدا خۆیان دەربری، کە لە ماوەی چەند هەفتەیەکدا دوو ڕژێمی ئیستبدادی لە تونس و میسر هێناخوارەوە. کاریگەریەکانی شەپۆلی شۆڕشگێڕی لە ناوخۆی ناوچەکەدا نەوەستا، چونکە لە ئەوروپا و ئەمریکاشدا ڕەنگیدایەوە، وە ناڕەزایەتی جەماوەری لە دژی تۆیژیکی بۆرژوازی مشەخۆری حاکم سەری هەڵدا، کە ژیانی جەماوەری لەم وڵاتانەدا کۆنتڕۆڵ کردووە، وە بزوتنەوەی لاوان دروست بوو بە دژی مشەخۆرانی بۆرژوازی ١٪ و کۆنترۆڵیان بە سەر ژیان و چارەنووسی ٩٩٪ دانیشتوان.
ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و وڵاتانی “جیهانی عەرەبی” تەنها ئەڵقەکانی سەرمایەی جیهانی سەردەم و تۆڕە فرە پەیوەندیەکانی نین، بەڵکو ناوەندی ململانێی جیۆ-ستراتیجی و جیۆ-سیاسی نێوان دەوڵەتە ئیمپریالیستیە جیهانیەکان و زلهێزە ناوچەیەکانیشن. ئەوە ئەم ململانێ جیۆ-پۆلەتیکی و ستراتیژیە جیهانی و ناوچەییەیە کە عێراقی کردە ناوەند و مەیدانێک بۆ ئەنجامدان و بەردەوامی بەرژەوەندی سیاسی و ستراتیژی هێزە ئیمپریالیستییەکانی ڕۆژئاوا بە ڕابەرایەتی ئەمریکا، بە دیاریکراوی لە دوای جەنگی یەکەمی کەنداو و گەمارۆدانی ئابووری و پاشان جەنگی دووەمی کەنداو و داگیر کردنی عێراق لەلایەن ئەمریکاوە.
سەیرێکی بارودۆخی سیاسی و ڕەوندە ئابووریەکان و جوڵەی سەرمایە لە ناوچەکەدا، لە دەساڵ لەمەوبەرەوە و تا ئەمڕۆ، بە ڕوونی بۆمان دەردەخات کە ئەم ناوچەیە تەنها یەکێک نیە لە مەڵبەندە گرینگەکانی سەرمایەی جیهانی و ناوچەیی و سەرچاوەیەکی سەرەکی دابینکردنی نەوت لە ئاستی جیهانیدا، بەڵکو شۆینێکە کە پەیوەندی توندوتۆڵی پرۆسەی سیاسی و ململانێێ جیوستراتیژی سەردەمی ئیمپریالیزم بە پرۆسەی کەڵەکەی سەرمایە و جیۆ-ئابووریەوە نیشان ئەدا. لە توندترین قەیرانی وەرچەرخانی سیاسی و سەربازیدا کە ناوچەکە لە ماوەی دە ساڵی ڕابردوودا بەخۆیەوە دیووە، سەرمایە لە گەشە و کەڵەکەبوون بە ڕێژەی بەرز نەوەستاوە بەتایبەت لە ناوچەی کەنداودا.
بۆرژوا دژە شۆرشی ناوخۆ و ناوچەیی و ئیمپریالیستی، توانیان ئەو بزووتنەوە شۆڕشگێڕە جەماوەریەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە دە ساڵ لەمەوبەر دەستی پێکرد، پاشەکشە پێبکەن و لە زۆر ووڵاتدا بیخنکێنن، و توانیان سوریا و یەمەن و عێراق بکەنە گۆڕەپانی ململانێی جیۆ-پۆلەتیک و جیۆ-ستراتیژی وێرانکەر، کە سەدان هەزار گیانی بێتاوان وبریندار و چەندین ملیۆن ئاوارەی لێکەوتەوە. عێراق و سوریا بوونە گۆڕەپانی دەسەلاتداری و تیرۆر و کوشتاری فاشیزمی ئیسلامی داعشی و قاعیدە، کە داعش لە ماوەیەکدا، کۆنترۆلی خۆی بە سەر یەک لەسەر سێی خاکی عێراق و بەشێکی زۆری سوریادا سەپاند.
دەوڵەتی بورژوا ئیمپریالیستی ڕوسیا دەستیوەردایە ئەم ململانێ جیۆ-پۆلەتیکی و ستراتیژییە بە قازانجی خۆی و ڕژێمی ئەسەدی تاوانبار. هەروەها ململانێی نێوان جەمسەرە ئیقلیمییەکان، ئێران و سعودیە، چڕتر بووەوە و کارەسات و کوشتاری گەورەی دروستکرد لەیەمەن و سوریا و عێراق. تورکیاش، کە یەکێکە لە کۆڵەکەکانی فاشیزمی داعش و قاعیدە، دەستی وەردایە سوریا و لیبیا و کوردستانی عێراق و شۆێنەکانی تر. بەکورتی، ململانێی جیۆ-پۆلەتیکی و ستراتیژی و ئیمپریالیستی و ناوچەیی، ووڵاتانی ناوچەکەی نقوم کرد بۆ ناو ڕوبارێک لە خوێن و دەریایەک تراژیدیای کۆمەڵایەتی گەورە، لەوانە کۆیلەکردنی ژنان و لەناوبردنی یەزیدیەکان بە شێوەیەکی وەحشیانە کە وێنەی کەمە لەمێژووی هاوچەرخدا.
پاش دە ساڵ هێشتا هێزە بۆرژوا-ئیمپریالیست و ناوچەییەکان و ململانێکانیان، و ڕژێمە ئیستبدادیەکان و فاشیزمی ناسیونالیستی و ئیسلامی، کۆنترۆڵی ژیانی ئینسانەکان و دۆخی ناوچەکە دەکەن. لە ناو ئەو هەموو کۆنەپەرستیە سیاسیە، خنکاندن، فاشیزم، ڕژێمە سەرکوتگەرەکان ومیلیتاریزم و شەڕەکان، ئەڵقەیەکی تریش تەواوکەری ئەم تابلۆیەیە، ئەویش ڕەوتی ئیسلامی تیرۆریستی داعش و ئەلقاعیدە و ئەوانی ترە کە دڕکی ژەهراوین لە کەلەکەی کۆمەڵگە هاوچەرخەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، وەلەلایەن دەسەڵاتی ئیمپریالیستی و ناوچەییەوە، بەتایبەتی سعودیە، قەتەر، ئیمارات و تورکیاوە بەهێز ئەکرین و پوڵ و پارەیان پێئەدرێ. ئەمە جگە لە چەتە میلیشیای ئیسلامی سیاسی شیعی و ئەو کوشتارانەی لە عێراق و سوریا و ئێران و لوبنان و یەمەن ئەنجامی دەدەن کە لەلایەن کۆماری ئیسلامی تاوانبارەوە دارایی و ئیمکانیاتیان دەرخوارددەدرێن وە سەرپەرشتی ئەکرێن.
بەڵام هەموو ئەم تابلۆ تاریکە، دیاردە سیاسی و سەربازی و فیکریەکان و دیاردەکانی ململانێی نێوان هێز و جەمسەرە جۆراجۆرەکانن و ڕەنگدانەوەی واقیعی سیستمی سەرمایەداری و ناکۆکیەکانیەتی کە کۆنترۆڵی ژیان و چارەنوسی چەند سەد ملیۆن کەسی دانیشتووی ئەم ناوچەیەی کردووە. پرۆسەی گۆڕانکاری کە دەساڵ لەمەوبەر دەستی پێکرد، هیشتا لەژێر وێرانەی ئەو هەموو وێرانکارییەدا، کە بورژوازی ئیمپریالیستی و بۆرجوازی ناوچەیی و ناخۆیی فەراهەمیان هێنا، بەشێوەی جۆراوجۆر بەردەوامە و ناوەستێت. ناوەستێت چونکە پڕۆسەیەکی میژوویە و بەرهەمی پەرسەندنی ناکۆکیە چینایەتیەکانی سیستمی ئابوری و کۆمەلایەتی سەرمایەداری و بەریەککەوتنی، هەر رۆژ و ساتەی، پەیوەندی سەرمایە و ستراکچەرە ساسیە سەرکوتگەرانەکەی و خنکاندنە فیکریەکەیەتی، لەگەڵ ژیانی سەدەها ملیۆن ئینسانی ئەم ناوچەیە، کە بە دەست هەژاری و بێکاری و برسێتیەوە هەراسان بوون، وە بە دەست زۆڵم و زۆری ڕژێمە سیاسیەکان و هێزە تیرۆریست و میلیشیایی و ستەمکارەکانیانەوە، دەناڵێنن.
خۆپێشاندانەکانی ساڵانی ٢٠١٥ و ٢٠١٨ و دواتر ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەری ٢٠١٩ ی عێراق، وە ناڕەزایەتی لە لوبنان، ئێران، سودان و جەزائیر، و دووبارە بوونەوەی ناڕەزایەتی لەم ڕۆژانەدا لە تونس، هەمووی وێستگەی زیندووی پرۆسەی بەردەوامی گۆڕانکاری شۆڕشگێڕانەیە لە جەرگەی زاڵی فاشیزم و ئەو پاشەکشە مادی و مەعنەویەی کە هێزەکانی بۆرژوازی دەسەلاتدار بەسەر کۆمەڵگەکاندا سەپاندوویانە.
هەروەک پێشتر جەختمان لەسەری کرد، سروشتی گۆڕانی شۆرشگێڕانە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەراست و ووڵاتانی “جیهانی عەرب”، لە بنەڕەتدا ناوچەگیرە، بە هۆکاری زاڵی پەیوەندی سەرمایە و رژیمی سیاسی قەومی و ئیسلامی و ململانی جیۆسیاسی و ستراتیژی نیوان زلهیزە ئیمپریالیستی وناوچەیەکان، وە بە هۆی ئەوەی کە هیزەکانی پرۆلیتایای سەردەم و پێگەیان لەنێو ئەم سیستمە ئابوری و سیاسی و فیکریەی سەرمایەدا، ئەوە ئەخوازێ کە لە هەمانکاتدا خەباتی ڕزگاریخوازانەیان لە هەر ووڵاتیکدا بەرەوپێش ئەبەن، لە هەوڵی بەرەوپێشبردنی خەباتی ئینتەرناسێۆنالیستیان بن، بە تایبەت لە سەر ئاستی ناوچەکە، و ئەو تیوریە شۆرشگێڕانەیە بگرنەدەست کە واقعی ئنتاگۆنیستی چینایەتی سەردەم ئەخاتە بەر ڕەخنە، و خزمەت بە خەباتی ڕزگاریخوازانە و سۆشیالیستی و ئینتەرناسیۆنالیستی پرۆلیتاریا ئەکات لەم ناوچەیەدا.
چینی کرێکار و سەرجەم زەحمەتکێشان و گەنجانی شۆڕشگێڕ و ژنانی پرۆلیتاری و ئازادیخواز ویەکسانیخواز و خەباتیان بە دژی سەرمایەداری نیولیبرالیزمی سەردەم و رژێمە ئیستبدادی و ڕەوتە سیاسی و فکریەکانی بۆرژوازی، ئەو هێزە چینایەتی و کۆمەڵایەتیەی ئەمڕۆن، کە بە تەوژمێکی بەهێزترەوە پڕۆسەی گۆڕانی شۆڕشگێڕانە لە ناوچەکەدا بەرەوپێش دەبەن و نوێی دەکەنەوە. چەکداربوونی بزوتنەوەی شۆڕشگێڕانە لە ناوچەکەدا بە ئاسۆ و ئاڵای سۆشیالیستی و مارکسیستی ڕزگاری لە پەیوەندی سەرمایە و سیستمی سەرمایەداری، کلیلی کردنەوەی دەرگای گەشەکردن و سەرکەوتنی بزوتنەوەی شۆڕشگێڕانەیە.
وەلانانی ڕژێمەکانی بن عەلی و موبارەک، لە تونس و میسر، بەس نەبوون بۆ سەرکەوتنی شۆڕش لەو دوو ووڵاتەدا، چونکە تایبەتمەندی گۆڕانی شۆڕشگێڕانە، بە هۆی پەیوەندیە ئابوری و سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی سەرمایەداری زاڵەوە، بەستراوەتەوە بە ڕادەی ئەوەی کە چینی کڕێکار و جەماوەری زەحمەتکێش چەند بوەتە هێزێکی سیاسی ڕیکخراو و سەربەخۆی چینایەتی و سنووری خۆی کێشاوە لە بەرامبەر بورژوازی و بۆرژوازی بچووک، و ستراتیژی و ئاسۆ و بەرنامەی ئابووری و سیاسیان، وە چەند ئاسۆی ئابووری سۆشیالیستی خۆی، دەرەوەی چوارچێوەی سیستمی کاپیتالیزم بەرزکردۆتەوە، و لەخەباتی دەستبەجێدایە بۆ ئەنجامدانی. کەپیتالیزم بە هۆی یاساکانی جوڵەی خۆی لە دژایەتیەکی چارەهەڵنەگردایە لەگەڵ بەرژوەندیەکانی کریکاران و نەدارن و زەحمەتکێشان، وە لەم ناوچەیەشدا بێتوانایە ونایەوێت سادەترین ڕیفۆرمی ئابووری و سیاسی و کۆمەلایەتی ئەنجام بدات.
سروشتی گۆڕانی شۆرشگێڕانە لە جیهان و ناوچەکەدا ئەوە بەرجەسەتە ئەکاتەوە کە خۆدی مێژووی جیهانی هیناویەتیە پێشەوە، ئەویش ئەوەیە کە جیهانی ئەمرۆ بە تەواوی ئامادەیە بۆ شۆرشی سۆشیالیستی پڕۆلیتاری، وە ڕووداوە شۆڕشگێرکان لە هەر شۆینێکی جیهاندا، کارەکتەری ئەم واقعیەتە سۆشیالیستی و میژوویەیەی پڕۆسەی گۆڕانی شۆرشگێڕانەیان هەیە. ئەنجامدانی ئەم شۆڕشە سۆشیالیستێەش پێویستی بە پەرەپێدانی ئامادەیە سیاسی و فیکری و ڕیکخراوەکانی چێنی کریکار و یەکخستنی خەباتیانە لە ڕێکخراوە جەماوەری و سۆشیالیستە شۆرشگێڕەکانیان، تا بتوانن سەرکردایەتیکردنی تەواوی پرۆسە شۆڕشگێڕانە ئەنجام بدەن و هەر بەم پێەش فاکتۆرەکانی پێشکەوتنی شۆڕش و سەرکەوتنی دابین بکەن.
ئەو وانەیەی کە زەرورە پرۆلیتاریا و تۆیژە زەحمەتکێش و چەوساوەکان وەریبگرن لە یادی دەساڵەی شۆرشەکانی ڕۆژهەلاتی ناوەرست، ئەوەیە کە ناتوانن سەرکەوتن بەدەستبهێنن لە خەباتی شۆڕشگێڕانەیان، بەبێ ڕیکخراوبوونی ریزی سەربەخۆی خۆیان و وەلانانی وەهم بە بۆرژوازی و ووردە بورژوازی و بەڵێنی درۆینەیان، و ڕزگاربوون لە کۆت و بەندی فیکری لیبرالیزم و ناسیونالیزم و ئیسلامیزم. وە ناساندنی ئەو ڕاستیە بە جەماوەری بەرینی پڕۆلیتاریا و کۆمەلگە، کە بۆرژوازی بێباکە و نایەوێت داخوازیە ئابوری وسیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی جەماوەری کریکار و زەحمەتکێش وەلامبداتەوە و بێتوانایە هەر ڕێفۆرمێک کە شایستەی ئەوە بێت پێی بووتری ڕیفورم ئەنجام بدات.
هەموو ئەم بینا گەورەیەی ستەمکاری و ماڵوێرانی و کوشتار و تیرۆر، تایبەتمەندیەکانی حوکمی سیاسی چینایەتی بۆرژوازیە و فۆرمی سیاسی پارێزگاری پەیوەندی سەرمایە و سیستمی سەرمایەداری و دریژەدانە پێی. ڕزگاربوونی جەماوەری چەوساوە و ستەمدیدەی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سەرکەوتنی پرۆسەی شۆڕشگێڕانەی جەماوەریی، پەیوەستە بە هێز و توانا وەرگرتنی پرۆلیتاریا و بەرزڕاگرتنی ئاڵای سۆسیالیزم و ئینتەرناسیۆنالیزم بۆ پێشڕەوی گۆڕانکاری شۆڕشگێڕانە و بەسەرکەوت گەیاندنی شۆڕشی کۆمەلایەتی ورزگاریخوازانەی چینی کریکار.
موئەیەد ئەحمەد
٢٧-١-٢٠٢١
