کەرتی پەروەردە لەنێوان: مامۆستای تفەنگ بە دەست و قوتابی شەللاتی و دایک و باوکی ناحاڵی..! شەماڵ بارەوانی
بێگومان پەروەردەی باش، بەردی بناخەی هەرکۆمەڵێکی تەندروست و هەنگاوی یەکەمی دروستکردنی تاکێکی مەدەنی و شارستانییە، بە پێچەوانەیشەوە، پەرەوەردەی خەراپ هۆکاری سەرەکییە لە تێکدانی شیرازەی کۆمەڵ و بەرهەم هێنانی تاکێکی سەرسەری و بێ مۆڕاڵ و نێگەتیڤ، هەموو باشیەکان لە پەروەردەیەکی شارستانی و باش و تەندروستەوە لەدایک دەبێت، هەروەها، هەموو خەراپیەکان و کارە دزێویەکانیش بەرهەمی پەروەردەیەکی سەقەت و خراپ و ناشارستانی و ناتەندروستن.
گووتراوە دایک قوتابخانەیه، بێگومان وایە، قوتابخانەی یەکەم و ماڵ و دایکە،
ئینجا دایک، کاتێک وەکوو دایکێک، لە ماڵەوە نەتوانێت بەو ڕۆڵەی خۆی هەستێت و مناڵەکەی جوان پەروەردە بکات، یان بە شێوازێکی هەڵە پەروردەی بکات، بێگوومان بۆ مامۆستاو قوتابخانەی دووەمی زۆرقورستر دەبێت، ئەو ئەرکەی پەروەردەکردن، یان ڕاستکردنەوەی مناڵەکە.
پەروەردە دەبێت لە کۆمەڵێک ڕەهەندەوە لێی بڕوانین، تەنها ئەرک و کاری مامۆستا نییە، کۆمەڵێک دەست هەن لە پەروەردە کردندا، چی بە باشی، یان بە خراپی ڕۆڵ دەبینن، جابۆیەوە لە پێناو پەروەردەیەکی باش و شارستانی و تەندروست، دەبێت هەمووان دەست لە ناو دەست بن. لەوانە:
یاسا، خێزان، میدیا، کۆمەڵ ،قوتابخانە..تاد.
یانی دایکێک لە قوتابخانە، تەنها لەسەر ئەوەی مامۆستا قسەیەکی ڕەقی بە مناڵەکەی گووتووە، بێت و بە مامۆستا بڵێت: حەبڵ دەخەمە ملتەوە و بەو دەستانەی خۆم دەتخنکێنم!
دەبێت ئەو مناڵە کاتێک دەبینێت دایکی بەو شێوە ناشارستانی و سەقەتە بەرگری لێدەکات و بەو شێوە ناشیرینە هێرش دەکات سەر پەروەردەکارەکەی(مامۆستا)کەی، دەبێ چ ڕێزێک لەو مامۆستایه بگرێت و لە داهاتوو چ کەسێکی سەرسەری و شەڕانگێز و تاکێکی پڕکێشە و مرۆڤێکی خراپی لێ دەربچێت!
باوکی قوتابی بێت و حەرەمی قوتابخانە و پیرۆزی قوتابخانە بشکێنێت و هەڕەشە لە مامۆستا بکات، لەسەر ئەوەی مامۆستا شاپێک، یان دارێکی لە کوڕەکەی داوە!
دەبێت ئەو مناڵە چ کەسێکی لێ دەربچێت؟
بۆ ئەوانەو دەیان نموونەی تری لەو شێوەیە، لە ئەزموونی ئەو چەندساڵەی مامۆستایەتیم ، هەمووی بەڵگەم هەیە و بە چاوەکانی خۆم بینیومە.
ئاخر من قوتابیم بینیوە، هێشتا لە پۆلی سەرەتاییە و بە مامۆستای گووتووە:
وەڵا باوکم پلەدارە و دەڕۆم و پێی دەڵێم بێت و لێپێچینەوەت لە گەڵ دا بکات!
مناڵی وا، حەتمەن بەرهەمی ئەو جۆرە پەروەردە ناشارستانی و نا تەندروست و سەقەتەیەی باوک و دایکە، کە سەرەتا ئاماژەم پێکرد.
چەندین جار بینیومانە، لە ڕاگەیاندنەکان، کە قوتابی بە چەقۆ هێرشی کردووەتە سەر مامۆستا و زامداری کردووە.
بەر لەچەند ساڵێک، لە دێیەکی ئەو دەڤەرەی خۆمان مامۆستابووم،
قوتابیەکی پۆلی(حەوت)مان هەبوو، زۆر نەوەستاو ئاڵچاغ و بێ ڕێزبوو، لە بەرامبەر مامۆستاکان. تەنانەت جارێک لە ناو پۆل زمانی لێدەرهێنام، منیش تەنها هێندەم پێ گووت: کاکە بۆ وادەکەیت تەواو نیت، یان بەترانیت!؟
جا ڕێک بە ترش و خوێ پێداکردنەوە،
ئەمەی بۆ دایکی گێڕابوویەوە و دایکی یەکسەر تێلی بۆ بەڕێوەبەرەکەمان کردبوو و گووتبووی دێم لەگەڵ مامۆستا شەڕ دەکەم، چۆن وا بە کوڕەکەی من دەڵێت!؟
دایکی بەڕێز، ئەی لەخۆتت نەپرسی: چۆن کوڕەکەی من هێندە بێ ئەدەب بێت و بگاتە ئەوەی زمان لە مامۆستاکە،ی دەربێنێت!؟
هەرچەند ئەو دایکە بەڕێزە دواتر دانی بە هەڵەکەی خۆی داناو داوای لێبووردنی لێ کردم و ئەلحەق دواتر تابڵێیت ڕێزی دەگرتم،
من بیرم دێت و مناڵ بووم و بە چاوەکانی خۆم بینیومە، بە هۆی دەست لە پشتدان و هاندانی دایکەکەیەوە، گەنجێک، گەنجێکی تری، بە کلاشینکۆف خەڵتان خوێن کرد و بە کابووسی مەرگی سپارد.
ئاخر دایکی وا، هەر لە مناڵیەوە، مناڵ پەروەردە ناکات، بەڵکوو شەللاتی درووست دەکات، جەلاد و بکوژ و شەقاوە پێشکێش بە قوتابخانە و کۆمەڵ و گەڕەک و شەقام دەکات.
ئێ باوکی ناحاڵی و دایکی بەڕێز:
تۆ لە ماڵەوە بە دەست دوو مناڵەوە گیرت خواردووە و بە شەق و پێلەقە دەکەویتە گیانیانەوە؟و خوا خواتە، بڕۆن بۆ قوتابخانە و دانێک، لە کۆڵت ببنەوە.
کەچی دێیت و لەسەر قسە پێ گووتنێکی مامۆستا، یان زلەیەکی مامۆستا، هەڕەشە و شەڕ و شکات دەکەیت!؟
ئەرێ بۆ جارێکیش بێت، بیرت نەکردووەتەوە و هەستت بەوە نەکردووە، کە تۆ بە دەست دوو مناڵەوە گیرت خواردووە!؟
ئەی مامۆستایەک، لە گەڵ چوارسەت مناڵ لە قوتابخانەیەک دەبێت حاڵی چۆن بێت؟
بیرت لەوە نەکردووەتەوە، مامۆستاش مرۆڤە، توڕە دەبێت و هەڵدەچێت، هەڵە دەکات، مناڵی خراپ بێزاری دەکات، ئەو شەلاتیەی تۆ درۆستت کردووە و بەڕەڵای گەڕەک و قوتابخانە و گیانی مامۆستات کردووە لەمیزاج و کەسایەتی دەدات و بێ ڕێزی پێ دەکات.
قیامەت هەڵدەستێت، گەر مامۆستا هەڵەیەکی کرد و تووڕە بوو و جارێک لە مناڵەکەتی دا، تەواو ئیتر دنیا خراب دەبێت!؟
هەڵبەت مەبەسم لێرە هاندان نییە بۆ لێدان، کەس هەڵە تەفسیری قسەکانم نەکات.
بێگوومان من دژی لێدان لە مناڵم و بە هەموو شێوەیەک لێدان ڕەت دەکەمەوە.
هەشت ساڵیشە مامۆستای وانەبێژم و یەك شاپ، یان دارێکم لە هیچ یەکێک لە قوتابیەکانم نەداوە، قوتابیەکانم هەندێکشیان کۆلێژیشیان تەواوکردووە و لەگەڵ خۆم ئێستا مامۆستای وانەبێژن.
بڕۆن لەهەموو قوتابیەکانم ببپرسن، بزان چەندە کەسێکی هێمن و ڕووخۆش و نا توندو تیژم لە گەڵیان.
وەڵێ مەبەستم، خوانەخواستە، گەر مامۆستا هەڵەکی واشی کرد، ئەی لێبوردەیی؟ ئەی ڕێزگرتن لە مامۆستا؟
ئەی ئەو هەموو ماندوو بوون و دڵسۆزی و قوربانی دانەی مامۆستا لە پێناو پەروەردەکردن و فێرکردن و پێگەیاندنی مناڵەکەت!؟
یانی مرۆڤ ئاوا بێ ئەمەک و سپڵەبێت و بەو ئاسانیە و بە جارێک، ئەو هەموو چاکە و ماندووبوون و خزمەت و دڵسۆزیەی مامۆستا لە بیربکات!؟
جا بەو بۆنەیەوە ئێمە مناڵ بووین و
لە قوتابخانەکەمان کۆمەلەک قوتابی بووین، هەندەک لاساربووین. ئەوکات دێیەکەی ئێمە، گە یاری تۆپی پێیان لەگەل دێیەی تر هەبووایە،
زۆر جار بەپێ دەڕۆیشتن. ئەوسا قەمەرەی بەڕازیلی هی پۆزلێدان و ژن
Shamal Ismael Kareem
گواستنەوەبوو. سەیارە، زۆر کەم بوو.
ئەوە نەوەتەکان دەڵێم.
ڕۆژێک پییاوەکانی دێیەکەمان، دەچوونە دێیەکی تر، بۆ فتبۆڵێن.
منیش کەئەوەم بینی، خێرا گووتمە هاوپۆلەکانم بۆ نایێن بڕۆین لەگەڵیاندا؟
ڕێککەوتین و کتێبەکانمان برد بۆ ماڵی قوتابییەک، ماڵیان نزیک قوتابخانەبوو بەو شێوەیە قوتابخانە و وانەمان جێ هێشت و ڕۆیشتین.
مامۆستایەکمان هەبوو لە دێی چەمەی نزیک دێیەکەی ئێمە، دێی(بارەوان)، هەموو بەیانیەک، بە پێ دەهات وانەی پێ دەگووتین، بەڕێوەبەریش بوو، جا بە حوکمی ئەوەی خوێنداربوون، دایمە تفەنگێکی لەگەل دا بوو.
جا بابێمەوە سەر بەسەرهاتەکە،
ئێمە ڕۆیشتین و لەدێ دەرچووین، هێندەمان زانی مامۆستاکە، بە سافیرە لێدان هات لە دوامان، ئەمەش هەر ڕامان دەکرد.
تاکو گەیشتین بە پیاوەکان، پیاوەکان گووتیان: کاکە بگەڕێنەوە، عەیبە، مامۆستا بە دواتانەوە هاتووە.
مامۆستا گەیشت پێمان، ئاگر لە چاوەکانی دەباری لە تووڕەییان، ئێمەش کەئەوەمان بینی، لە ترسانا، ناچار ملی ڕێگای گەڕانەوەمان گرتە بەر، قوتابیەکمان لەگەڵ دا دابوو،
ویستی لا ملی بکات و بلێت مەحاڵە من بگەڕێمەوە،
بیرمە مامۆستا تفەنگەکەی لە شانی هینایە خوار و ڕێک سێرەی لە ناو چەوانی گرت و گووتی: پێت دەڵێم بە بێ دەنگی و بە ئاقڵی و بێ لام و جیم، پێشم کەرەوە، ئەگەرنا ئەو کیرەت دەبەمێ و مێشکت دەپژێنم.
ناچار قوتابیەک لە ترساندا سەرێ خۆی نزم کرد و ملی ڕێگای گەڕانەوەی گرتەبەر و بە گەڵ ئێمە و بە پێش مامۆستاکەوت و ئەمەش، لە ترساندا، هەموو لەشمان وەکوو داربی ناو ئاوێ دەلەرزی و وەختا بوو میز بکەین بە خۆماندا.
کاتێک نزیک دێیەکەمان بووینەوە، مامۆستاکەمان پێی گوتین: بمبوورن کە جوێنم پێ دان، بە ڕۆژوومە و توڕە و زۆر هیلاکیشم.
منیش گووتم:
بووراوی و هیچ لەبەر دڵمان نییە مامۆستا، جوێنت بە شەکر.
کەوام گووت، هەتا هێزی تیابوو، شەپا زلەیەکی دا لە لەبنا گوێم و هەردووک چاوم لەگەل تاریک وبوون و دەمەکی باش یەک شتم نەبینی و دنیا بوو بە شەو لە پێش چاوەکانم.
گووتی خوێڕی، دەزانم هەمووی لە ژێر سەرێ تۆدایە، بەڵام ئاخ چیبکەم، یەتیمیت و ئەو بێ باوکیەت پشتی شکاندووم.
خەڵکی دێ، هەموان کە بەوەیان زانی پێدەکەنین و دەیانگووت مامۆستایە، هەرچی بڵێت، حەقی هەیه، هەموومان قەرزاری مامۆستاین، ئێوە هەڵەتان کردووە، مامۆستا هەرچیەکتان پێ بڵێت، ئەو مامۆستایە، دەبێ هەموان ڕێزی بگرین.
خەڵکی ئاوا ڕێزی مامۆستای دەگرت، کەس نەیگووت:
چۆن مامۆستا تفەنک لە قوتابی سوار دەکات!؟
کەس نەیگووت:دەی سکاڵای لێبکەن و بامامۆستا دوور بخەنەوە.
ئەوها به گەورەیی سەیری مامۆستایان دەکرد.
عەرەب قسەیەکی هەیە دەڵێت(کادَ المعلمُ ٲَنْ یَکونَ رَسولا)و
مامۆستا ئاوا سەیرکراوە.
نەخێر، هیچ کەسێک ئەوەی نەکرد لە کەس و کارەکانمان، وەکوو هەندێک لە دایک و باوکانی ئێستا، خۆی لە مامۆستا دانەنوستاندووە و چاوەڕێ بکات، هەر کە مامۆستا قسەیەکی بە مناڵەکەیی گووت،
خێرا هێرش دەست پێ بکات و هەڕەشە و سکاڵا بکات.
تکایە وەزیری پەروەردە، گەر لە پێناو مامۆستاش نەبێت، هەر لە پێناو پەروەردە، کە شکۆ بۆ مامۆستا بگەڕێننەوە.
