پێگەی ژن لە ئیسلامدا و پێگەی ئیسلام لای ژنان، موجاهیدین و پرسی ژن… مەنسور حکمەت و ئازارەی ماجدی
وەرگێڕانی لەفارسیەوە:کاوە عومەر
مەسەلەی ژن موجاهیدینی تووشی کێشە کردووە، بەڕاستی “ئازادیی ژن لە کۆمەڵگادا” بووەتە “پێوەری ئازادیی کۆمەڵگا” و ئازادیخوازیی هەموو هێزێکی سیاسی لە بیرکردنەوەی ملیۆنان خەڵکی بێبەشی ئێراندا چ ژن و چ پیاو. لەم نێوەندەدا ڕێکخراوێکی ئیسلامی کە دەیەوێت بە دیموکراسی دەربکەوێت دەبێ چی بکات؟ ئه‌گه‌ر ئه‌و ئیسلامه‌كه‌ی بهێڵێته‌وه، چۆن ده‌توانێت له دژی ئه‌زموونی ژنان له ئیسلامدا، واته له دژی ئه‌زموونی پڕ له ئازاری ملیۆنان ژنی بێبه‌ش و بێ مافی ئه‌مڕۆی ئێراندا هه‌ڵوێست وەربگرێت؟ ئەگەر باسی ئازادی ژن بکات ئیسلامەکەی لە کوێ دەشارێتەوە؟ ئیسلام کە بە ڕوونی سروشتی دژە دێموکراتیکی خۆی سەلماندووە، بە تایبەت لە پێوەندی لەگەڵ مافە کۆمەڵایەتییەکانی ژنان، لە کارکردنی کۆماری ئیسلامیدا. دەبێت دان بەوەدا بنێین کە ئەمە چەقبەستووییەکی ترسناکە و دەرچوون لێی پێویستی بە لێهاتویەکی یەکتایی تایبەتە بۆ سەرەوخوار خستنە پێشەوەی ئیسلامیش و ئازادی ژنانیش.
خاتوو مریەم ڕەزوانی و کاک مەجید شەریف دوو نابغەی لەو جۆرەن کە بە ڕواڵەت بەدەر لە ویستی خۆیان فڕێدراونەتە مەیدانی گفتوگۆ سەبارەت بە پرسی ئیسلام و موجاهیدین و ڕزگاری ژنان.
ئەفسانەی ئیسلامی “ڕاستەقینە”ی داکۆکیکاری مافی ژنان
خاتوو رزوانی (“ژنی موجاهید چۆن لەدایک بووە” و بە دوو ڕوانگەی “ئیسلامی خومەینی و ئیسلامی موجاهیدین”) شرۆڤەی داکات، بانگەشەی ئەوە دەکات کە ئەوەی لە لایەن ڕژێمی ئیسلامیی خومەینیەوە جێبەجێ دەکرێت، ئیسلامی ڕاستەقینە نییە، بەڵکو لێکدانەوەیەکی دواکەوتوو و فیوداڵییە لە ئیسلام. بەڵام موجاهیدەکان نوێنەری ڕاستەقینەی ئیسلامن، لەسەر بنەمای خودی قورئان و فێرکردن و پراکتیزەکردنی محمد و سەرکردەی ئیسلام. کاک شەریف (“ژنی ئێرانی قوربانی دوو سیستمە”) دەشڵێت “لە ڕوانگەی نەریتی و دواکەوتوییەوە ژن لاواز و جێگەی بەزەیی و پشتیوانیە و نەک تەنیا لە ڕووی ئابووری و کۆمەڵایەتییەوە، بەڵکو لە ڕووی سۆزداری و کەسی و دەروونیشەوە”. ، پیاو، بە پەناگە و پارێزەری ئەو دادەنرێت”. و لە ڕواڵەتدا، قورئان لە ڕوانگەیەکی وەها نەریتی و کۆنەپەرستانە دوورە. تاقیکردنەوەی ئەم ئیدیعایانە بۆ هەموو ژنێکی ئێرانی پێویستی بە چەند خولەکێک زیاتر نییە. ئاماژە بە قورئان و بەتایبەتی ئەو ئایەتانە بکە کە بە تایبەتن بە ژن و مافە کۆمەڵایەتییەکانیان. بۆ ئاسانکردنی کارەکان تەنها چەند ئایەتێک دەخەینە ڕوو وەک نموونە بۆ ڕوونکردنەوەی پێگەی ژنان لە ئیسلامدا بە زمانی قورئان و محمد:
سورەتی نیسا ئایەتی ٣٨: پیاوان مافی كۆنترۆڵكردن و پاراستنی ژنانیان هەیە، بەهۆی ئەو باڵادەستییەی كە خودا بۆ هەندێك لەوانی تری دامەزراندووە، هەروەها لەبەرئەوەی پیاوان دەبێت لە ماڵ و موڵكەكانیانەوە نەفەقە بە ژن بدەن. (١)
سورەتی بەقەرە ئایەتی ٢٢٨: پیاوان پلەیەکیان هەیە بەسەر ژنان .
سورەتی بەقەرە ئایەتی ٢٢٤: ژنەکانتان کێڵگەی خۆتانن، تۆو بوەشێننە کێڵگەکانتان بەهەر شێەوەیەک دەتانەوێت.
سورەتی نیسا ئایەتی ٣٨: وە ئەو ژنانەی کە لە سەرپێچی و گوێڕایەڵ نەبونیان دەترسن، پێویستە سەرەتا بانگەوازیان بۆ بکەن. ئەگەر گوێڕایەڵی نەبوون، دوورییەک لە بەشەناوخۆییەکەیان هەڵبژێرە. ئەگەر گوێڕایەڵی نەبوون بە لێدان سزایان بدە. ئەگەر گوێڕایەڵی بن، ئیتر مافی ئەوەت نییە ستەمیان لێ بکرێت…
سورەتی نیسا ئایەتی ٣ وەئەگەر ترستان دادپەروەر نەبن لە(مارەیی) ئە ئافرەتە هەتیوانەدا(مارەیان مەکەن)، ئەو ئەو ژنانە ژنانەدا هاوسەرگیری بکەن کە حەڵاڵن بۆتان، دوو دوو، سێ سێ یان چوار چوار، ئەگەر ترست لە جا ئەگەر ترسان دادپەروەر نەبن، یەک ژن هەڵبژێرە…
سورەتی بەقەرە ئایەتی ٢٢١: هاوسەرگیری لەگەڵ ژنانی هاوبەش پەیداکەردا مەکەن، تا باوەڕ دەهێنن، و بەڕاستی کۆیلەیەکی ئیماندار باشترە لە ژنێکی ئازادی هاوبەش پەیداکەر…
سورەتی نیسا ئایەتی ٢٤: وە هاوسەرگیری کردنی لەگەڵ ژنانی هاوسەردار بۆ تۆ قەدەغەیە، جگەلەوانەی بونەتە موڵکتان(کەنیزە) .
سورەتی نیسا ئایەتی ١٩: لە حاڵەتی زینادا هەرکاتێک چوار شاهیدی موسڵمان شایەدی بدەن، پێویستە ژنەکە لە ماڵەوە بمێنێتەوە تا فریشتەی مەرگ گیانیان دەکێشێت،یان خودا ڕێگایەکی ڕزگار بونیان بۆ دادەنێت (2)
وە ئەگەر ئەوە بەس نەبوو، با گوێ لە “وتاری ماڵئاوایی” محەمەد بگرین:
“ئەی خەڵکی ئێستا من باسی ژنەکانتان دەکەم، ژنەکانتان مافیان بەسەر ئێوەدا هەیە و ئێوەش مافتان لەسەر ژنەکانتان هەیە. ئەرکی ئەوان ئەوەیە کە ڕێگە نەدەن کەس بچێتە ناو جێگاکەتانەوە (جگە لە خۆتان) و ئەوانەی کە لای ئێوە خۆشەویست نین”. .ڕێگە مەدە بچنە ناو ماڵەوە، ئەگەر ئەم ئەرکانەیان بەجێ نەهێنا خودا مۆڵەتی پێداویت
لە جێگایەکی جیادا پشوو بدە و لێیان بدە، بەڵام بە توندی نا، هەر کە گوێڕایەڵی تۆ بوون و ئەرکی خۆیان جێبەجێ کرد، خۆراکی پێویستیان پێ بدە و بە باشی جل و بەرگیان بپۆشە. پێویستە بە باشترین شێوە مامەڵە لەگەڵ ژنەکانتدا بکەن، چونکە ئەوان لە ماڵەکەتاندا زیندانین و هیچ بژاردەیەکی خۆیان نییە، هەروەها پێویستە بە خۆشەویستییەوە مامەڵە لەگەڵ زیندانییەکدا بکرێت. ژنەکانتان ئەمانەتێکن کە لەلایەن خوداوە پێتان سپێردراوە و مۆڵەتیان پێداوە بە قسەی خودا لێیان نزیک بیتەوە و لە خودا بترسیت و بە باشترین شێوە مامەڵە لەگەڵ ژنەکانتدا بکەیت” (٣).
ئایا بابەتەکە بەشی ئەوەندە ڕوون نییە؟ ئایا دەتوانرێت تێڕوانینێکی کۆنەپەرستانەتر بۆ ژنان خەیاڵ بکرێت؟ ئەمە ئەو قورئان و ئیسلامەیە کە موجاهیدەکان بەنیازن بۆی بگەڕێنەوە، ئەو قورئان و ئیسلامەی کە ژنە بێبەشکراوی ئێرانی بۆی دەگوازرێتەوە. ئیسلامی “ڕاست یان درۆ”، ئەمە بنەچەی هاوبەشی هەردووکیان و هەر ئەم بنەچەیە کە پڕە لە کۆنەپەرستانەترین و دواکەوتووترین بۆچوون و حوکم سەبارەت بە مافی ژنان. لەم بۆچوونەدا پیاو نەک هەر وەک “پارێزەر و سەرپەرشتیار”ی ژن پێناسە دەکرێت، بەڵکو وەک بەرژەوەندی راستەوخۆ پێناسە دەکرێت و مافی ئاو و گوڵی هەیە. لەم بۆچوونەدا ژن بەشێکە لە موڵکی پیاو و ئامرازێکە بۆ چێژوەرگرتن.
لەم بۆچوونەدا ژن مرۆڤێکی ئازاد نییە، بەڵکو کۆیلەیەکی تەواوە. خاتوو رزڤانی، کاک شەریف! سەرت لە ژێر بەفرەکە دەربهێنن. کارەکە کۆتایی هاتووە.
یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی ئیسلامی ڕاستەقینەی موجاهیدین (واتە یەکێک لە پایەکانی ئارگیومێنتی (نەعامە)وشتر مل) ئەوەیە کە ئەگەر کەسێک قورئان لە تەنیشتی خۆی بگرێت، یەکسەر بانگەوازی “داینامیک و دینامیزمی قورئان” دەکات، واتە بیرۆکەی “هەڵوەشاندنەوە”. ئەوانەی خۆیان دەگەڕێننەوە بۆ قورئان، كاتێك قورئانیشیان بە وەك گەواهیەک نیشان ئەدەیت، ئەڵێن كە موجاهیدەكان پێیان وایە “قورئان لە گۆڕاندایە و دەتوانرێت لە هەر سەردەم و قۆناغێك جێبەجێ بكرێت. بۆیە ڕێنماییەكان”. لە کاتێکی دیاریکراودا دەرچووە و لەلایەن ئەوانەوە بارودۆخی ئابووری و کۆمەڵایەتی و مێژوویی ئەو قۆناغە بە بەسەرچوو(منسوخ) دەزانن” (موجاهید ٢٢٩، ل ٢٠، جەختکردنەوە هی ئێمەیە). وە ڕەنگە ئەو ئایەتانەی کە پەیوەندییان بە کۆیلایەتی ژنەوە هەیە، لەو ئایەتانەدا بن کە لە ژێر کاریگەری “هەندێک بارودۆخی مێژوویی”دا بوون و لەمڕۆدا بەسەرچوون. واتە لەسەرەتای ئیسلامدا ژن وەک کۆیلە مامەڵەی لەگەڵ دەکرا، لە هەموو مافێک بێبەش کرابوو، بەڵام ئەمڕۆ بەهۆی دینامیزمی قورئانەوە ئەم ئایەتانە هیچ بەهایەکیان نییە. بەم شێوەیە خاتوو رزڤانی لەقسەکانی سەبارەت بە ئیسلامی قورئانی موجاهیدین پاشەکشە دەکات و بە نەرمی چرپە دەکات بۆ ئارام کردنەوەی ئەو ژنانەی کە بە قورئان و ئیسلام تووشی شۆک دەبن:
وتیشی: “بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە لە دیدگای یەکتاپەرستی موجاهیدین جیاوازیەکان لەسەر بنەمای زیرەکی و بەهرە، تەنیا دەرئەنجامی چەندین سەدە لە دواکەوتوویی مێژوویی ژنانە، ئەوا پێویستە پرسیار بکرێت کە ئایا لە سیستمی داهاتووی موجاهیدین، دیسان ژن دەتوانێت کاری تێدا بکات”. دەتوانرێت لە پیشەکانی وەک دادوەری و پارێزەرایەتی.بخرێنە کەنارەوە؟ئایا بەدانانی ژن وەک دادوەر و یاسادانەر، دەتوانین هەست بە نیگەرانی بکەین لەو ئایەتانەی کە گوایە (واو!) تایبەتن بە سزادان و لێدانی ژنان؟… بە هەمان شێوە، لێکدانەوەی… باڵادەستی پیاوان بەسەر ژنان لە هەندێک ئایەتەوە، دەتوانێت شوێنێکیان لە ئیعرابداهەبێت لە لە کاتێکدا مەرجی یەکسان بۆ گەشەکردنی ژن و پیاو دابین کراوە و هەردووکیان بەرەو گەشەکردنی بەهرەکانیان دەڕۆن و توانا پێویستەکانیان بەدەست دەهێنن بۆ گەیشتن بە ئاستی ڕابەری ،ئایاموجاهیدەکان ناتوانن لە چوارچێوەی بارودۆخی ئابووری-کۆمەڵایەتی-کلتوری و پێداویستییەکانی سەردەمی ئێستا ئایەتەکان بگونجێنن؟… بۆیە بە هەبوونی دادوەری ژن لە ئەنجومەنە باڵاکانی دادوەریدا، ئایا ناتوانرێت چاکسازی لەپرسی… فرەژنی، موتعە، سەرپەرشتیکردنی منداڵ و هەموو یاساکانی کۆیلایەتی پەیوەست بە ژناندا برێت؟(هەمان سەرچاوە)
ئیشی نەکرد! لە لایەکەوە زۆر لاپەڕە ڕەش دەکەیتەوە بۆ ئەوەی باوەڕ بە ژنانی ئازادیخواز بهێنیت کە ئیسلامی خومەینی ئیسلام نییە. ئیسلام داکۆکیکاری یەکسانی ژن و پیاوە و قورئان و محمد بۆ یەکەمجار ئاڵای رزگاری ژنانیان هەڵگرتووە و کاتێک قورئانیان خستۆتە بەردەمت، تۆ گەرەنتی ئەوە دەدەیت ئەگەر هەبن ژنی دادوەر لە ئەنجوومەنە باڵاکانی دادوەری، کەس ناوێرێت پەیڕەوی لە یاسا کۆنەپەرستانە ئیسلامیەکان بکات و قورئانێک بهێنە دەرەوە! پێویستە بە خاتوو رزڤانی بڵێن، پێش هەموو شتێک هەموو ئەم یاسایانەی کۆیلایەتی (و بێگومان پشت بەستون بە ئیسلام) دەتوانرێت نەک تەنها بە “چاکسازی” بەڵکو بەگشتی هەڵبوەشێنرێتەوە، بەڵام نەک لەژێر ناوی ئیسلام بەڵکو سەرەڕای ئیسلام، نەک بە هێزی ڕێکخراوە بۆرژوازی-ئیسلامییەکان، بەڵکو بۆ دەسەڵاتی شۆڕشی کرێکاران و زەحمەتکێشان، و نەک بە پێکهێنانی دەوڵەتێکی دیکەی ئیسلامی، بەڵکو بە جیاکردنەوەی دیاریکراوی ئایین و ئیسلام لە دەوڵەت بەگشتی. پێویستە بپرسین کام دەسەڵاتی سیاسی، بە کام ئایدیاڵە کۆمەڵایەتییەکان لە کۆمەڵگادا دادەمەزرێنن. ژنی موجاهیدی فێمینیستیش دیاردەیەکی سەیرە – کەسێک کە پێی وایە شۆڤینیزم لە یاساکاندا بەهۆی ڕەگەزی بایۆلۆژی یاسادانەرەکانەوە دروست دەبێت! پێویستە مرۆڤ بپرسێت ئایا گوهاری شەرعی دەستغیب، شەمس الملوک موساحب، مارگریت تاتچەر یان خودی خاتوو رزڤانی، بەو ئایدیاڵە بۆرژوازی و کۆنەپەرستانەی کە لەگەڵ خۆیان هەڵیدەگرن و ئەو سوپایەی کە پاسەوانی دەکەن، چۆن یاسا بەسەر ژناندا دەسەپێنن؟ سێیەم: کام دەسەڵاتی شیعەی راستەقینەی عەلەوی، یان کام بەشی ئیدارەکانی موجاهیدین و شورای نیشتمانی بەرەنگاری دەسەڵاتی دیاریکردنی ئایەتی هەڵوەشاوە و کەم نەکراوەی دەبێت لە داهاتوودا، هەروەها “یاسادانەر” خاتوو رێزوانی کە بڕیارە حوکمی موحەمەدی لەسەر فرەژنی هەڵبوەشێنێتەوە، دەبێت مۆڵەت لە کێ وەربگرێت؟!
گونجاندنی ئیسلام لەگەڵ مێژوو یان مێژوو لەگەڵ ئیسلام
بەڵام هەمان بیرۆکەی “دینامیزم و ڕاگوزار”ی ئیسلام و فەلسەفەی هەڵوەشاندنەوە لە ئیسلامی موجاهیدیدا نابێت زۆر بە جددی وەربگیرێت. لە ڕاستیدا مەبەستێکی “خومەینی” لە پشت ئەم فۆرمولاسیۆنەوە هەیە. موجاهیدەکان باس لە گونجاندنی ئیسلام دەکەن لەگەڵ پێداویستییەکانی گەشەسەندنی مێژوویی، بەڵام وەک موسڵمانێکی ڕاستەقینە، ئارەزووی ڕاستەقینەیان تەواو پێچەوانەیە. لە ڕاستیدا ئەوان دەیانەوێت کۆمەڵگا، ڕەنگە لە پەرەسەندنەکەیدا، بگاتە ڕادەیەک لە “گەشەکردن” کە بتوانرێت ئیسلامی قورئانی بە شێوەیەکی دروست جێبەجێ بکرێت. ئیسلام، بە وتەی موجاهیدین، بۆ ماوەیەکی کاتی خۆی لەگەڵ ئەم دۆخە بەزەییدارەدا لەگەڵ کۆمەڵگای ئەمڕۆدا دەگونجێنێت، تەنیا بەو هیوایەی کە لە شیکاری کۆتاییدا کۆمەڵگە لەگەڵ خۆیدا ڕێکبخات. موجاهیدەکان لەم بارەیەوە تەواو ڕوونن.
خاتوو رزڤانی، لە هەوڵێکدا بۆ سەلماندنی بەرگریی موجاهیدین لە ژنان، بانگهێشتمان دەکات بۆ خوێندنەوەی بابەتی “پڕۆژە یاسای تۆڵەسەندنەوە، سووکایەتیکردنە بە پێگەی مرۆڤایەتی، بە تایبەت پاڵەوانی ژنی ئێران لە سەردەمی گەورەی هۆشیاری خەڵکدا” (موجاهید ١٢٠، ٢٠١٩). قۆناغی یەکەم). لەم بابەتەدا و بەگشتی لە رێبازی موجاهدین لە پرۆژەیاسای تۆڵەسەندنەوەدا، لە هیچ شوێنێکدا رستەیەک نابینین کە بەرگری لە مافە راستەقینەکانی ژنان بکات یاخود پرەنسیپی یاساکانی تۆڵەسەندنەوە رەت بکاتەوە، بەڵکو ئەوەی دەیبینین لێدوانێکی روونە لە هەڵوێستی موجاهدین سەبارەت بە… بەڕواڵەت یاساکانی “هەڵوەشاوە” “ئیسلامی زۆر بەنرخترە.” ناڕەزایەتی موجاهیدین بەرامبەر بە پڕۆژە یاسای تۆڵەسەندنەوە بەم شێوەیەیە:
“جێبەجێکردنی خۆبەخۆی ئەم سنوورانە (واتە بڕینی دەست و قاچ، بەردبارانکردن، و چاو دەرهێنان) لەو بارودۆخە کۆمەڵایەتی و سیاسی و کولتوورییە دەسەندرێتەوە کە تاوانەکە تێیدا ئەنجامدراوە، پێشێلکردنی ڕۆحی یاساکانی “. ئیسلام طێک ئەدات “. (لاپەڕە ٨، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)
هه‌روه‌ها له وتاره‌ی “تاقیكردنه‌وه‌ی پرۆژه‌یاسای تۆڵه‌كردنه‌وه” (موجاهید ٢٢٣)، له وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ی كه “بۆچی ده‌ركردن و جێبه‌جێكردنی ئه‌م جۆره فه‌رمانه له هه‌لومه‌رجی ئێستادا كرده‌وه‌یه‌كی كۆنەپەرستانەیە” (لاپه‌ڕه ٨) بەم شێوەیە ده‌نووسێت:
دەشڵێت: “وەك دەزانین لە سەردەمی پێغەمبەردا یاسای سزاكانی ئیسلام (بە یاساكانی تۆڵەسەندنەوەشەوە) سەرەتا بەسەر دانیشتوواندا نەسەپێندرا، بەڵكو هاوكات و هاوئاهەنگ لەگەڵ گۆڕانكاری شۆڕشگێڕانە و بنچینەیی سیستمی خراپی جاهیلیدا جێبەجێ دەكرا”.
… تا ئەو کاتەی ئابووری و سیاسەت و ئیدارەی وڵات لە ژێر هەژموونی تایبەتی حیزبی کۆنەپەرستی دەسەڵاتداردا بەردەوام بێت لە بنبەستی چارەسەرە دواکەوتووەکانی ئێستا، لە سێدارەدانی تۆڵەسەندنەوە و سنووری دزی و زینا و هتد، لەگەڵ دۆگماتیک و ئەنجامێکی زۆر زۆر سادەی ڕواڵەتیەکان لەم پرسانەدا دەیانەوێت هیچ ئەنجامێک ناهێنێت.
… بە هەمان شێوە پرەنسیپی قورئانی “تۆڵەسەندنەوە”ش لە هەلومەرجی ئێستاشدا هەیە، لە بنەڕەتدا جگە لە سەركردە و چەكدارانی رژێمی پێشوو و فەرماندە و بریكارەكانی دام و دەزگاکانی سەركوت و ئەشكەنجەدان، هەروەها ئەوانەی كە… لەم ڕژێمەدا منداڵانی موجاهیدیان و شۆڕشی گەل کوشت و بریندار کرد. و هیچ پێشینەیەک نییە، بە پەیڕەوکردنی شێوازەکانی باوباپیرانیان.اغ} هیچ بەڵگەیەک نیە” (لاپەڕە ٣٣، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)
زۆر باشە، ئاشکرا بوو کەا. تۆڵەسەندنەوە”قیساس” بنەمایەکی قورئانییە و موجاهیدین نەک هەر ناڕەزایەتیان نییە بەرامبەر بەم بنەمایە، بەڵکو وەک بنەمایەکی ئایدیاڵی ئیسلامەکەیان، دەیانەوێت جێبەجێی بکەن. بەڵام لە هەموو بارودۆخێکدا نا. کۆمەڵگا دەبێت لەڕووی سیاسی و ئابووری و فەرهەنگییەوە ئامادەبێت بۆ جێبەجێکردنی ئەم یاسا “ڕزگارکەرانە”، یە هەروەک چۆن محەممەد سەرەتا کۆمەڵگای ئامادە کرد (ئێستا بە پێی گێڕانەوەی موجاهیدین) و دواتر کەرەستەی پێشبینیکردنی بەکارهێناوە. لانی کەم پێویستە حیزبی دەسەڵاتدار و “سادەکان”ی چینەکان بەلایەکدا بنێن و موسڵمانانی ئۆپۆزسیۆنی زیرەک و دینامیکیش جێگەی خۆیان بگرن بۆ ئەوەی فەرمانەکانی تۆڵەسەندنەوەی قورئان جێبەجێ بکرێن. راستە ناکرێ بەڵێنێکی ترسناکتر بە خەڵکی ئێران بە گشتی و ژنانی ئێران بە تایبەتی بدرێت. تەواوی باسەکە سەبارەت بە “دینامیزمی قورئان” و “هەڵوەشاندنەوە” ی بۆ بێدەنگکردنی ناڕەزایی خەڵکی ئێران و بەتایبەت ژنانە بۆ پراکتیزەکردنی ئیسلام، بەپێچەوانەوە، ئەم یاسا قورئانیانە لە کاتی خۆیدا کە کۆمەڵگا ئامادە دەبێت جێبەجێ دەکرێن. ئەگەر موجاهیدەکان ئامانجی خۆیان بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەک داناوە کە یاسا قورئانییەکان تێیدا جێبەجێ بکرێت، وەڵامی خەڵکی زەحمەتکێش و ئازارچەشتووی ئێران لە ئێستاوە ڕوونە: ئێمە بە هەموو هێزمانەوە لە دژی ئەم نیازە کۆنەپەرستانەیە دەوەستین.
تا ئەو شوێنەی کە پەیوەندی بە پرسی ژنەوە هەیە، دەمەوێت ئەوەش زیاد بکەین کە گێڕانەوەی موجاهیدین بەم شێوەیەیە: ئەو ئایەتانەی پێشتر باسمان کرد سەبارەت بە کۆیلایەتی ژن هەمووی قورئانی و ئیسلامی و پابەندکەرن، بەڵام ئێستا کۆمەڵگە بەشێوەیەکی تەواو و کامڵ ئامادەنیە بۆ جێبەجێکردن (واتە بەرەنگاری دەبێتەوە)، پێویستە لە ڕووی ئابووری و سیاسی و کولتوورییەوە کار لەسەر مرۆڤەکان بکرێت (ئەم بەرەمگار بونەوەیە دەبێت بێهێز بکرێت و لاواز بکرێت) بۆ ئەوەی پێگەی ڕاستەقینەی ژنان لە ئیسلامدا ببێتە بنەما لە پێگەی ڕاستەقینەی ژنان لە کۆمەڵگادا. و ئەمانە هەمووی بە واتای زیندووکردنەوە و پاراستنی کۆیلایەتی مێینەیە، نە یەک وشە کەمتر و یەک وشە زیاتریش نەبێت.
سوودەکانی ئیسلامی “ڕاستەقینە” بۆ گەشەی ڕێکخراوەیی!
بەڵام سەرەڕای ئەم دژایەتییە ئاشکرایەی ئیسلام لەگەڵ مافەکانی ژنان، موجاهیدەکان لە “حیسابکردن”ەکانیاندا ئیسلامیزمەکەیان وەک “خەسارەت” نابینن. ئەگەر ژنێکی ئازادیخواز کە ئاگاداری ئیسلامی موجاهیدین بێت، ئەوا لەبری ئەوە موجاهید هیواخوازە مۆڵەت لە “دایک و باوک” و “مێرد”ی ژنان وەربگرێت بۆ بەشداریکردنیان لە چالاکییە سیاسییەکان (واتە هاوکاری لەگەڵ موجاهیدین) بە پێشکەشکردنی ئیسلامەکەی. ناوی ئەم فڕێدانی ئاباکۆسی(Abaqus) بازرگانییە بۆ ڕاکێشانی لایەنگرانی “ڕێگەپێدراو”، لە کولتوری سیاسی موجاهیدیندا، “گونجاندنی کۆمەڵایەتی-کولتووری ئایدیۆلۆژیای موجاهیدین لەگەڵ کولتوری فەرمانڕەوای کۆمەڵگا. گوێ بگرن:
“ئاستی بەشداریکردنی ژنان و کچان لە شار و ناوچە دوور و بێبەشەکان دەتوانێت پشتڕاستکردنەوەیەک بێت بۆ گونجاندن و هاوئاهەنگی ئایدیۆلۆژیای موجاهدین لەسەر کولتوری خێزانەکان و هەروەها لەسەر بەهاکانی ئەو ناوچانەی کە چالاکییەکانی ژنان لە دەرەوەی ماڵدا تێیدا دەبن.” چالاکییە گشتی و سیاسی و سەربازییەکان بە تایبەتی پەیوەستن بە کێشە و ئاستەنگی کۆمەڵایەتی زۆر هەیە. مەگەر چالاکییەکان زەمینەی قبوڵکردنیان هەبێت لە چوارچێوەی ئەو کولتوورەدا کە خەڵکی ئەو ناوچانە قبوڵیان کردووە”. (موجاهید ٢٣٢، ل ٢٠)
یان:
دەشڵێت: “مەودای بەرفراوانی ئاستی پەروەردەیی و پیشەیی لەنێو ئەم ژنانەدا، سەرەڕای ئەو دڕندەكارییانەی كە لەژێر ناوی ئیسلامدا بەسەر ژنانی خوێندەواردا كراوە، دەتوانێ جارێكی دیكە بەڵگەیەك بێت لەسەر گونجاندنی كولتووری-كۆمەڵایەتیی ئەم ئایدۆلۆژیایە لە كۆمەڵگای ئێمەدا. چونكە ئەوە”. سروشتییە تەنانەت ئەو خێزانانەی کە چالاکن لە پارتە سیاسییەکاندا کچان یان مێردەکانیان دژایەتی چالاکییە سیاسییەکانی هاوسەرەکانیان بکەن، لە ژێر بارودۆخی یەکساندا (!)ڕێکخراوێکی ئیسلامییان پێ باشترە لە ڕێکخراوە سیاسییەکانی دیکە (ل17).
بەڕاستی دەبێ شانازی بەم ئازادی و بیرکردنەوە ئازادە و ئەم ڕێزگرتنە لە پێگەی ژن بکەن! ڕێکخراوێک کە لە نێو هەڵبژاردەکانی ئیسلامدا ئەژمار دەکرێت کە “خێزان و هاوسەرەکان کە دژایەتی چالاکی سیاسی کچ و هاوسەرەکانیان دەکەن” لە ژێر هەلومەرجێکی یەکساندا ڕێکخراوێکی ئیسلامی لە ڕێکخراوێکی تریان پێ باشترە، بەڕاستی یەکێکە لە بنەڕەتترین بیرکردنەوەکان کە بۆنی ڕزگارکردنی ژنانی لیوە نایەت. دیارە ئەوە “خێزانەکان” و “هاوسەرەکان”ن کە دەبێت ئەو ڕێکخراوە هەڵبژێرن کە بڕیارە کچ و ژنەکەیان تێیدا “خەبات” بکەن. ئەمە بەڕاستی مانای ئەوەیە کە ئەزقەزا، ڕەنگە ژنان تەنیا لە هەلومەرجی “نایەکسان”دا (واتە لە هەلومەرجی ژێردەستەیی و ستەمکاریدا) ڕوو لە کارکردن لەگەڵ ڕێکخراوی موجاهیدین بکەن. ئەگەر ئیسلام بەگشتی ژن لە ژیاندا بچوک و کەم ئاوەز(ناقس عەقڵ)بزانێت لە ژیاندا، ئیسلامی موجاهیدین هەنگاوێک زیاتر دەڕوات و ژن لە “خەبات”دا دەپارێزێت، هەمان پارێزگاری کە “دژی” چالاکی سیاسییەکەیە! رەنگە ئەمە ئەو پرۆسەیە بێت کە خاتوو رزوانی لە هەڵبژاردنی رێکخراوی موجاهدیندا پێیدا تێپەڕیوە، ئەمە بابەتی شەخسی خۆیەتی، بەڵام یەکەم هەنگاو لە رزگارکردنی ئەو ژنە بەئەمەک و بێبەشە ئێرانییەدا خۆ رێکخستنە لەگەڵ ئەم بیرکردنەوە “دواکەوتووانە” کە زاڵ بەسەر کۆمەڵگا دەکەن، کە ڕێکخراوی موجاهێدین بە یەکێک لە شەرەفەکانی دەزانێت کە حساب لەگەڵ ئەوان یەکلایی بکاتەوە. موجاهید بە ڕوونی دەڵێ ئیسلامی ڕاستەقینە توانای ئەوەی پێدەبەخشێت خۆی لەگەڵ بیری پیاوسالاری زاڵ بەسەر کۆمەڵگادا بگونجێنێت (واتە بیری چینە دەسەڵاتدارەکان کە ڕەنگێکی تایبەتی ئیسلامی لە ئێراندا هەیە). ئەمەش بۆ دامەزراندن باشە! بۆ نا، ئیسلام هەمان خزمەتی بە خومەینی و شەریکەکانی نەکرد.
ئەگەر ژنان بەدەست ئەم بیرکردنەوە دەسەڵاتدارە دواکەوتووانەیەوە دەناڵێنن و هەر بەشێکی بوونیان بیەوێت لەم زنجیرە ئابوری و سیاسی و کولتوورییەی دیلێتی ڕزگاری بێت، ئەوا ڕێکخراوی موجاهدین سەرمایەگوزاری لەو پاشکۆییەدا دەکات. بۆیە سروشتییە کە پرۆسەی ئازادی ژن و ئازادی بیرکردنەوەکەی (و بنەماڵە و هاوسەرەکەی بە هەمان شێوە) بەتەواوی پێچەوانەی ئاراستەی “گەشەکردن”ی موجاهیدین و سیاسەتی دامەزراندنی بێت. بۆیە خودی موجاهید دەبێتە بەرگریکارێکی چالاک و بەهێزکەری بیری دواکەوتووی فەرمانڕەوا (بیروباوەڕی زاڵ هەمیشە بیری چینە دەسەڵاتدارەکانە) بۆ ئەوەی بنەمای ڕاکێشانی هێزەکانی بپارێزێت. دەبێت سەرمایەکەی بپارێزێت، خاڵی هیوای خۆی بۆ ڕاکێشانی ژنان. پڕوپاگەندەی کۆماری ئیسلامی ڕێگای ئەم هەوڵە کۆنەپەرستانەیەی نیشانداوە. موجاهید لەسەر ڕێگای کوبەی گۆشت هەنگاو دەنێت. رزگاری ژنان بە رۆژئاوابوون ناوببرێت و ئازادی ژنیش بە میراتی رۆشنبیری بێگانە ناوببرێت. کەواتە، خاتوو رزوانی، بە دوای خومەینی، بەنی سەدر و رەفسەنجانی، رێگە بە خۆی دەدات بنووسێت:
“ئایا پێشخستنی بەهاکانی کولتوری بیانی لە ژێر ناوی “ڕزگاری” ژنان لەم ساتەدا و سەرەڕای پێداویستییە سەرەتاییەکانی دیکە، هەمان ئاستی بۆچوونە ئەکادیمییەکان و لە کۆتاییدا ناکاریگەری تیۆرییەکانی “ئازادی” نییە؟ … ئایا ئەم پرسیارانە پێمان ناڵێن کە پرسی سەرەکی ئێمە شۆڕشی ڕزگاریخوازانەی گشتییە نەک بەسەرەکی کردنی ئایین و یاساکانی؟… ئایا دەکرێت گۆڕانکارییە خوازراوەکانی کۆمەڵگە بەسەر جەماوەردا بسەپێندرێت لە کاتێکدا… لەناوبردنی نەریت و داب و کلتوریان بە هێرشکردنە سەر بیروباوەڕەکانیان؟ (موجاهید ٢٣٤، ل ٢٠، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)
خەنەی ئەم فریوکاریە ئیتر ڕەنگی نییە. “کلتوری” ئازادی ژنان، دەرئەنجامی خەباتی ژنان و پیاوانی کرێکار و ئازادیخوازە. ئەگەر سەد لە سەدی مافەکانی ژنان لە “ڕۆژئاوا” بەدەست هاتبێت، ئەوە تەنیا بۆ دەگەڕێتەوە بۆساڵانێک خەبات و کۆڵنەدان و جیابوونەوە لە خورافاتە ئایینی و نائایینییەکان . کەس ناتوانێت بە ژاوەژاوی “ململانێی گەورە و بچووک”، “خەبات دژی ڕۆژئاواییبوون” و سووکایەتیکردن بە ئاژاوەگێڕییەکانی ئیسلامیی نەتەوەیی، وێنەی دیموکراسی کە خەڵکی ئێران و دۆزی ڕزگاری ژنان پێویستی پێیەتی، لە ناو ببات. ئەزموونی “یەکەم” کۆماری ئیسلامی بە ڕادەیەکی پێویست گێڕانەوە و فێرکاری بووە. بۆ ئەوەی ئەم ئەزموونە دووبارە بكرێتەوە، دەبێت زۆر دواكەوتوویی زیاتر لەوەی خاتوو رزوانی و موجاهیدین هیوایان بۆ دەخواست، لە كۆمەڵگادا زاڵ بێت.
بە بڕوای موجاهیدین لەشفرۆشی ئازادی گشتگیری ژنانە.
بۆرژوازی و بچووک بۆرژوازی لە ئێران و لە سەرووی هەمووشیانەوە موجاهیدین هەرکات باسی ئازادی ژن دەکەن زۆر هەستیارن یەکسەر سنووردارکردنی خۆیان بە دیاردەی لەشفرۆشی رابگەیەنن. هەرگیز بابەتێک لە موجاهیدین نادۆزیتەوە کە جەخت لەسەر ئازادی ژنان و دژایەتی جدییان لەگەڵ لەشفرۆشی نەکاتەوە. بۆچی؟ بۆچی بەڕێزان کاتێک باس لە ئازادی ژنان دەکرێت دەکەونە ناو لەشفرۆشییەوە؟ هۆکارەکەی لە ڕۆژ ڕوونترە، لە ئیسلامی موجاهیدیندا (وەک هەر ئیسلامێکی “دیکە” و هەر بیرێکی پیاوسالاری تر)، ژن سەرچاوەی گەندەڵییە. لەشفرۆشی کە بەتەواوی جۆرێکە لە زوڵم و بێ مافی ژنان، بۆ ئەم بەڕێزانە، دەرئەنجامی بەهەند وەرنەگرتنەی (ئازادی)ی ژنانە. بۆ ئەوان لەشفرۆشی خاڵێکە بەدرێژایی هێڵی ئازادی ژنان، هاوتای زیادەڕەویە لە ئازادی بەجێهێشتنی ژنان و کۆتاییەکەیە. بۆیە سروشتییە لە هەر شوێنێک بیانەوێت دەستکاری بەرگریکردنیان لە ئازادی ژنان بکەن، سنووریان لەگەڵ لەشفرۆشی هەیە. ئەم بیرکردنەوە سووکایەتییە، ئەم دەرەنجامە پاتۆلۆژییە، ئەم دووڕووییە ئەخلاقییە بۆرژوازییە، لە هەزار کرانەوە لە بابەتەکانی موجاهیدەوە سەرهەڵدەدات، لەنێویاندا کاک شەریف، کە بەم شێوەیە سووکایەتی بە ئازادیی ژنان دەکات:
“بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە هەموو کردارێک کاردانەوەی هەیە و هەر توندڕەوییەک زێدەڕۆییە، ئەوە دڵنیا و ڕاستە کە لەسەر بنەمای ئەم ئەزموونە (واتە ئەزموونی زیادەڕەوییەکانی کۆماری ئیسلامی دوای زیادەڕەوییەکانی شا) دوای ڕووخاندن”. لە ڕژێمی وێلایەتی فەقیە، کۆمەڵگای ئێمە دەتوانێت ڕووبەڕووی قەیرانی ئەخلاقی و کولتووری ببێتەوە، کە پێویستی بە ئامادەکاری و دووربینی هەیە، هەروەها سەبر و ڕای بەرز، بۆ تێپەڕاندنیان و دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆیان، و لەم چوارچێوەیەدا ڕۆڵ و پێگەی بێگومان ئەم جۆرە قەیرانانە لە ئێستادا لە شێوەی گەندەڵی و لەشفرۆشی و هتددا هەن، کە کەمتر کراوە و ڕوونن بەهۆی توندوتیژی و سەرکوت و سانسۆرەوە، بەڵام لەگەڵ لابردنی لە فشاری سەربازی-پۆلیس و لە غیابیدا هۆکارەکانی کۆنترۆڵکردن بە ئاسانی دەبنە گشتی.” (شورا ١، ل٣٠، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)
لێرەدا کاک شەریف بە یەک تیر چەند ئامانجێک دەکات:
پێش هەموو شتێک بە شێوازی ئیسلامی خۆی بەو ژاوەژاوەی سەبارەت بە گەندەڵی و لەشفرۆشی و ئازادی ژن بە گشتی کۆمەڵگا دەترسێنێت. بۆچی ڕۆڵ و پێگەی ژن لە قەیرانە ئەخلاقییەکانی داهاتوودا (واتە لەشفرۆشی) ناوەندییە؟!
دووهەم: بە پێناسەکردنی وەک کاردانەوەی کۆماری ئیسلامی بەرامبەر بە “زێدەڕۆیی” ڕژیمی شا، تاوانەکانی ڕژێمی خومەینی دژ بە ژنان و مافە کۆمەڵایەتییەکانیان پاک دەکاتەوە. وادەرئەکەوێت کاک شەریف لە پاڵنەرەکانی ڕژێمی ژیانی ئێستا تێدەگات و تا ڕادەیەک حەقی پێدەبەخشێت.
وە سێیەم: هۆشداری دەدات لە جوڵەی داهاتووی ژنان ئەگەر فشاری “پۆلیس” لاببرێت. و داوا لە ئەنجومەنەکە دەکات کە بریکاری “کۆنتڕۆڵکەری” هاوشێوە دابین بکات.
لەشفرۆشی بەرهەمی کۆمەڵگەی چینایەتییە. ئەمڕۆ سیستەمی بۆرژوازی بەرپرسیارە لە مانەوەی ئەم دڕندەترین شێوەی کۆیلایەتی و بێ مافیەی ژنان. بەرەنگاربوونەوەی لەشفرۆشی نەک هەر پێویستی بەو فاکتەرانە نییە کە کۆنترۆڵی “ئازادی” ژنان دەکەن، بەڵکو بە وردی خەبات بۆ ئازادیی و ڕزگاریای ژنان بەشێکی گرینگە لە تەواوی ئەو شەڕە کە دەبێت بۆ ڕزگاری سۆسیالیستی کۆمەڵگا ڕووبدات. هزری دواکەوتوو و بەزەییداری کەسانی وەک کاک شەریف تەنیا بە بزووتنەوەیەکی لەو شێوەیە لە کۆمەڵگادا نامێنێت.
حیجاب، بەڵگەنامەی کۆیلایەتی یان “مۆدە”ی ئیسلامی؟
هه‌روه‌ها هه‌ڵوێستی موجاهیدین له باره‌ی حیجاب زۆر سه‌رنجڕاکێشه. ڤێرژنی یەکەم! دەڵێن حیجاب “بەهیچ شێوەیەک بەرهەمی ڕێنماییە قورئانییەکان و نەریتە ئیسلامییە ڕەسەنەکان نەبووە، بەڵکو بە شێوەیەکی سەرەکی لەلایەن ئەو دامودەزگایە هزریانەی کە لە کۆمەڵگە فیوداڵەکان بەجێماوە… لە کلتوری کۆمەڵگاکەماندا لەژێر ناوی “ئیسلامدا” سەپێندراوە. (موجاهید ٢٣٢ ل ١٦)
یەکەم: ئەم ئیدیعایە درۆیەکی تەواوەتییە. قورئان (مەگەر چاپێکی نوێ لە لایەن موجاهیدەکانەوە بڵاو نەکرابێتەوە) باسی لە زەروورەتی ڕەچاوکردنی حیجابی ژنانی موسڵمان کردووە و لەم ڕووەوە ئایەتەکانی بۆ ژنان دابەزاندووە. بۆ نموونە سورەتی ٣٣ی ئەحزاب، ئایەتی ٥٩ سەبارەت بە زەروورەتی حیجاب دەفەرموێت: “ئەی پێغەمبەر بە ژن و کچەکانت و ژنانی ئیمانداران بڵێ بە پەردە خۆیان داپۆشن، بۆ ئەوەی بە پاکیزەیی و ئازادی خۆیان بناسرێن، وە بە شەڕانگێزی و بوێری زیانیان پێ نەگات، زۆر باشترە ئەگەر نەیبینن.” هەروەها سورەتی نور، ئایەتی ٢١ جەخت لەسەر ئەم پرسە دەکاتەوە.
دووەم: یەكێك لەو دامەزراوانەی هزری لە كۆمەڵگە فیۆداڵەكان (و پێش فیۆداڵەكان) ماونەتەوە، ئیسلامە، كە بۆ چەندین سەدەی یەك لە دوای یەك بیری باڵادەستی كۆمەڵگای رازاندووەتەوە. ئەوە تەنها ڕێکەوت نییە کە ژنانی موسڵمان حیجاب ڕەچاو دەکەن و ژنانی مەسیحی ڕەچاوی ناکەن!
سێیەم: ئەگەر حیجاب نەریتێکی ئیسلامی نییە، بۆچی ژنانی موجاهید ڕەچاوی حیجاب دەکەن و لە سەر تا پێ خۆیان دادەپۆشن؟ ئایا ئەمەش بۆ ئەوەیە لەگەڵ “کلتوری حوکمڕانی جەماوەر”دا بگونجێت؟ لەم حاڵەتەدا پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە “جەماوەر” خۆیان لە هەموو کەس زیاتر لە وێنەی سەرهەڵدانی ژنانی موجاهیدەوە بوون و ئەمڕۆش بۆ دەرچوون لەم وێنە سەپێنراوە دەستیان بە خەباتێکی خوێناوی کردووە. شێوازی پۆشینی جلوبەرگی ژنانی موجاهید هاوشێوەی جلوبەرگی ژنان لە هیچ کام لە چینە کۆمەڵایەتییەکانی ئێران لە هیچ کام لە قۆناغەکانی پەرەسەندندا نییە تا ئێستا و زیاتر لە دەرکەوتنی راهیبەکان و ژنانی میسیۆنەری مەسیحی لە ئەفریقا دەچێت.
هەڵوێستێکی دیکەی موجاهیدین ئەوەیە کە نابێت حیجاب بە زۆر بەسەر ژناندا بسەپێندرێت، بەڵکو دەبێت پڕوپاگەندە لەسەر شایستەییەکانی بکرێت بۆ ئەوەی ژنان بە ویستی خۆیان هەڵیبژێرن. واتە موجاهیدەکان لەگەڵ حیجابن و دژی سەپاندنین. یەکەم: ئەگەر ئەمە نەریتێکی ئیسلامی نەبێت بۆچی بانگەشەی بۆ بکرێت؟ دووەم: ئەم هەڵوێستە دیموکراسییە لە کوێیە؟ ئەم بەلای زۆرەوە هاوتایە لەگەڵ هەڵوێستی “هاوسەرەکان” کە لەگەڵ “بێ حیجاب”ی ژنەکانیان ناکۆکن، بەڵام لەگەڵ لێدانی ژن لەسەر ئەم پرسە ڕازی نین! موجاهیدەکان هەوڵدەدەن پرسی حیجاب بۆ هەڵبژاردنی “داپۆشین” کەم بکەنەوە. دەوترێت کە حیجابی ئیسلامی جلوبەرگێکی “مۆدە”یە لە کێبڕکێی “مۆدە”ەکانی تردا و هەروەک چۆن دوکانێکی دیاریکراوی بەرگدروو ریکلام بۆ سوودەکانی پاڵتۆ و تەنوورەکانیان دەکات، موجاهیدەکانیش پێویستە ریکلام بۆ سوودەکانی حیجابی ئیسلامی بکەن، و بڕۆن ژنەکە لەم نێوەندەدا ئازادە. واقیعەکە ئەوەیە کە حیجاب مۆدە نییە، بەڵکو بەڵگەنامە و نیشانەی کۆیلایەتی و زوڵم و زەلیلکردنی ژنانە. سەرهەڵدانی حیجاب لەگەڵ چڕبوونەوەی زوڵم و ستەمی ژنان و گۆڕینی بۆ موڵک و سامانێک بووە کە دەبێت لە شەڕانگێزی و “بوێری” بپارێزرێت. درێژەی حیجاب درێژەی ئەم پێگە کەمترەی. حیجاب بۆ مەسەلەی هەڵبژاردنی بەرگ کورتکردنەوەی دووڕووییە. کەس ناتوانێت خۆی ناو ببات بەدێموکراتی چونکە رێگەی داوە خەڵک لەنێوان ئازادی و کۆیلایەتیدا ھەڵبژێرن، بەڵکو خۆی بانگەشە بۆ کۆیلەبوون دەکات! ئەو ڕوانگەیەی کە ژن بە هۆکاری گەندەڵی و ئازادی ژن بە سەرچاوەی لەشفرۆشی دەزانێت، ئەو ڕوانگەیەی کە ژن بە موڵکی پیاو و ئامرازی بەختەوەری ئەو دەزانێت، هەمان ڕوانگە ژن لە پەردەیەکدا دادەپۆشێت. حیجاب درێژەپێدەری لۆژیکی بیرکردنەوەی ئیسلامییە و هێمای نزمی پێگەی ژنانە لە ئیسلامدا. هەڵوێستی دیموکراسی ئەوەیە کە بانگەوازی دژی حیجاب بکرێت و لە هەمان کاتدا پابەندی بنەمای نەسەپاندنی حیجاب بێت، نەک بە پێچەوانەوە. ئەوەی موجاهیدەکان دەیڵێن شێواندنی پێگەی دیموکراسییە لە مامەڵەکردن لەگەڵ پرسی حیجابدا.
خاتوو رەزوانی هەوڵ دەدات بابەتی حیجاب کەمتر گرنگ دەربکەوێت. دەشڵێت هێرشی گروپە جیاجیاکان بۆ سەر موجاهیدین دەگەڕێتەوە بۆ تێنەگەیشتن لە ڕەهەندە ئایدیۆلۆژییەکانی ئەم ڕێکخراوە و جیاوازییەکانی لەگەڵ “ئیسلام”ی ئایەتوڵڵاکان، کە دواجار بووەتە هۆی تێڕوانینی سەروو پێکهاتە و فۆرماڵیستی بۆ ئیسلام، و بۆ نموونە دەبینین مەسەلەی “حیجاب” لە لوتکەیدایە، دەرئەنجامەکەشی ئەوەیە کە ئەوەندە سەرنج ڕادەکێشرێت بۆ “چەنە”ی ژنە موجاهیدەکە کە “ناوەڕۆک”ی ژێر خەنە بەتەواوی لەبیر دەچێتەوە. (موجاهید ٢٢٩، ل١٤، جەختکردنەوە هی ئێمەیە). بەڵام بەڕاستی ناوەڕۆکی ژێر چەتری ژنە موجاهیدەکە چییە؟ لەوانەیە هەزار و یەک شت بێت، بەڵام رێک لەبەر ئەوەی ئەم ناوەڕۆکە بە تامەزرۆییەوە ئەو فۆرمەی قبوڵ کردووە، ناتوانرێت گومان لە بوونی یەک شت لە ژێر ئەو ئیسکارفانەدا بکرێت، ئەویش قبوڵکردنی دواکەوتوویی و نایەکسانی و خۆبەزلزانینە. جیاوازی ژنێکی موجاهید و ژنانی تری پەردەپۆش ئەوەیە کە ئەگەر ئەم دووەمیان ملکەچی ئەم ئازارانە بێت و بەدەستیانەوە دەناڵێنێت، ژنێکی موجاهید چالاکانە کاردەکات بۆ سەقامگیرکردنی ئەم کۆیلایەتی و نایەکسانییە.
لکاندنی مارکسیزم بۆ دیموکراتەکان
ئەگەر موجاهید پابەند بکەیت تەنها بە حوکمەکانی سیستمی ئیسلامیەکەی قسە بکات، ئەوا ناتوانێت تەنانەت یەک وشەش بۆ بەرگریکردن لە ئازادی ژن قسە بکات. قەرزکردن لە مارکسیزم و گێڕانەوەی ماتریالیزمی مێژوویی و بیری سۆسیالیستی زانستی بۆ قورئان بۆتە خوویەکی تری موجاهیدین. هەروەها خاتوو روزوانی لە وتارەکەیدا پەنا بۆ هەمان شێواز دەبات:
وتیشی: “فەلسەفەی موجاهیدین بەگشتی سەبارەت بە دواكەوتوویی ژنان بەم شێوەیەیە: بەپێی قورئان لەسەرەتای دروستبووندا هەموو مرۆڤەكان یەكسان بوون و بەهرەمەند بوون لە یەكسانی كۆمەڵایەتی، لەگەڵ پەرەسەندن و کامڵ بونی ئامراز و کەرەستەکانی بەرهەمهێنان و بەرهەمهێنانی زیاد لە پێویستی، چەوسانەوەی گروپێک لە گروپێک دووبارە دەستی پێکردەوە، دایک کە ناوەندی کاروبارەکان بوو و دەسەڵاتی پێویستی لە کۆمەڵگادا هەبوو، لەگەڵ دابەشکردنی کاردا پاڵیان پێوەنرا و باوک بوو بە جەمسەر و ناوەندی بنەماڵە، لەگەڵ سەرهەڵدانی کۆمەڵگە پیاوسالارەکان و سەرهەڵدانی دژایەتییە کۆمەڵایەتییەکان، چەوساندنەوەی مرۆڤەکان دەستی پێکرد و بە درێژایی مێژوو بە شکڵ و شێوازی جیاواز، لە سەردەمی کۆیلایەتی و خاوەندارێتی زەوی و پاشان سەرمایەداریدا بەردەوام بوون. (موجاهید ٢٢٩، ل٢٩)
هەرکەسێک بچوکترین ئاشنای بە مارکسیزم و بەتایبەتی کتێبی بنەچەی بنەماڵە و موڵکی تایبەت و دەوڵەتی ئەنگڵسەوە هەبێت، بە ڕوونی لەوە تێدەگات کە ئەم شیکارییە قورئانییە بە هەندێ گۆڕانکاری و بە ئیسلامیکردنەوە لەم کتێبە قەرز کراوە. ئەگەرنا لە قورئان و ئیسلامدا نە بیرۆکەی کۆمۆنەی سەرەتایی هەیە، نە چەمکی ئامرازەکانی بەرهەمهێنان و بەرهەمی زیادە، نە سیستەمی دایک سالاری، نە دابەشکردنی کار و کاروباری ماڵەوە، نە بنەماکانی کۆمەڵگەی پیاوسالاری و پەرەسەندنی کۆمەڵگاکان لە کۆیلایەتییەوە بۆ سەرمایەداری ناسراون هەیە. لەڕاستیدا ئەگەر یەک پەرەگرافی ئەنگڵس بەس بێت بۆ ڕووماڵکردنی ئەوەندە دواکەوتوویی، ئایا ڕاستتر نییە کە ئەگەر کەسێک کەشێکی ڕاستگۆیی شۆڕشگێڕانەی هەبێت، پێویستە دەستبەرداری ئەم هەموو دواکەوتووییە بێت لە بەرژەوەندی قبوڵکردنی کۆی مارکسیزم و سۆسیالیزمی زانستی؟
ئه‌مڕۆ ئیتر که‌س له کاریگه‌ری بیری ئیسلامی، خومه‌ینی یان موجاهیدین، له‌سه‌ر ژنانی ئێران نیگه‌ران نییه. لە راستیدا مەسەلەکە پەیوەندی بە پێگەی ژنانەەوە نییە لە ئیسلامدا، بەڵکو پێگەی ئیسلامە لە چاوی ژناندا. ئەمە ئەو گوشارە راستەقینەیەیە كە موجاهیدین ناچار دەكات بە پێی پێویستی رۆژ هەوڵ بدەن بۆ باشتركردنی روخساریان بەگشتی، بەڵکو زیاتر سەبارەت بە “ژنە موجاهیدەکان” بە تایبەتی. ژن بەشێکە لە کۆمەڵگا و بەشێکە لەو چینەی کە کە پەیوەستە پێیەوە. بەڵام لە هەمان کاتدا ژنان گرووپێکی چەوساوەی جیاوازن. بەم شێوەیە تەنانەت ژنەکەی موجاهید، هەرچەندە ئەو بەرژەوەندییە چینایەتییە تایبەتانەی کە بەرگری لێدەکات، ببنە هۆی ئەوەی لەگەڵ چینی دەسەڵاتدا هاوتەریب بێت و بەپێویستی دەزانێت هزر و بیروباوەڕی دواکەوتووی ئەم چینە بەهێز بکات، بەڵام هێشتا ئەگەری ئەوەی هەیە کە بەشێک بێت لەچینێکی ستەملێکراو کەدەبێ بیر لە دۆخی نایەکسانی بابەتیی خۆی بکاتەوە.
ڕەنگە بۆ زۆرێک لەوانە ڕزگاربوون لە بیری پیاوسالاری دواکەوتوی و و زاڵ بەسەرکۆمەڵگەدا پێشەکییەک بێت بۆ پەیوەستبوون بە خەبات بۆ ڕزگاری هەموو کۆمەڵگا، ڕیزی سۆسیالیزمەوە بێت.
مەنسوور حکمەت – ئازەر مەجدی
کۆمۆنیست ژمارە ١٧
٢٧ی اسفند ١٣٦٣
١٧\مارس\١٩٨٥
تێبینی پەراویز
1) لێرەدا تەنیا وەرگێڕانی فارسی ئەو ئایەتانە دەخەینەڕوو نێوی کتێبی مێژووی کۆمەڵایەتی ئێران، بەشی “مافی تاک و کۆمەڵایەتیی ژنان دوای ئیسلام”، بەرگی چوارەم، لە نووسینی مۆرتەزا ڕەوەندی. (↑)
2) هەروەها کتێبی نەهج ئەلبەلاغە بەڵگەنامەیەکی باشە بۆ سەلماندنی تیۆری ئێمە کە بۆچوونە دژە دیموکراسی و پیاوسالارییەکانی ئیسلام هەر لە سەرەتای ئیسلامدا داڕێژراون و پشتڕاستکراونەتەوە. (↑)
3) بەشێک لە “وتاری ماڵئاوایی” کە محەممەد لە دوایین گەشتی حەجدا پێشکەشی کردووە، لە کتێبی مێژووی کۆمەڵایەتی ئێراندا هاتووە. (↑)
4) له‌نێو ئه‌و كارانه‌دا یه‌كێكیان دروستكردنی پۆستی “هاوڕیزی یه‌كه‌م به‌رپرسی ڕێكخراوی موجاهیدین” و پێدانی ئه‌م پۆسته به “شایسته‌ترین ژنی ناو ڕێكخراو” له‌م ڕێكخراوه‌دا. لۆژیکی بێهەڵوێستی ئەم هەنگاوە لە کەس ناشاردرێتەوە. ئەگەر پێگەی ژنان لە ئیسلامدا نەگۆڕێت، ڕەنگە پێکەوە دانانی سیمبولێک بۆ پێگەی ژنان لە ڕێکخراوی موجاهیددا، وەک پێگەی ژنان لە کابینەی هۆیدەدا، کێشەکە چارەسەر بکات. هەروەک چاوەڕوان دەکرا، لەگەڵ گەیشتنی هاورەدیفی یەکەمی فەرمی کارەکانی لە سەروبەندی ڕۆژی لەدایکبوونی فاتیمە زەهرا بە پەیامێک بۆ ژنان دەستی پێکرد، کە بە ڕێکەوت لە دەوروبەری ٨ی مارس (واتە ڕۆژی جیهانی ژنان کە لەلایەن کۆمۆنیستەکانەوە دامەزرا) ڕوویداوە! سەبارەت بە ڕێکەوت و بۆنەی ڕۆژی جیهانی ژنان، لانی کەم، “فیقیەتی و ڕاستین” ی ئیسلام بە ڕواڵەت جیاوازی بیروڕایان نییە. (↑)
hekmat.public-archive.net #0490fa.html
