Skip to Content

یەک شۆڕش و دوو ستراتیژی.. حەمید تەقوایی

یەک شۆڕش و دوو ستراتیژی.. حەمید تەقوایی

Closed
by ئازار 17, 2023 General, Opinion


وەرگێڕانی بۆ کوردی: کاوە عومەر

لە چەند هەفتەی ڕابردوودا و هاوکات لەگەڵ سەرهەڵدانی ناڕەزایەتی شەقامەکان بە تایبەت لە ٢٧ی بەهمەن و ١٦ و ١٧ی ئەسفەند و دواجاریش کۆبوونەوە و ناڕەزایەتییە توندەکانی ڕۆژی چوارشەمە سوری، ئێمە جموجۆڵمان لە کەمپی ڕاستڕەوی ئۆپۆزسیۆن بینی. ئەو جموجۆڵانەی کە بە کۆبوونەوەی جۆرج تاون دەستی پێکرد و بە بڵاوکردنەوەیجاڕنامەی ٦ کەسی و ئامادەبوون لە پەرلەمان و ڕاڕەوی دەسەڵاتی وڵاتانی ڕۆژئاوادا بەردەوام بوو. ئەم دوو جۆرە پێشهاتە بە ڕوونی ئەوەمان بۆ دەردەخات کە ئەمڕۆ دوو ستراتیژی و دوو ڕوانگە لەبەردەم شۆڕشدا هەیە:
١- ستراتیژی گواستنەوە لە کۆماری ئیسلامی بە کەمترین گۆڕانکاری لە سیستەمی هەبوودا بە ڕاکێشانی پشتیوانی حکومەتەکانی ڕۆژئاوا، و
٢- ستراتیجی تێکشکاندنی کۆماری ئیسلامی و ته واوی سیستمی هەبوو به هێزی جه ماوه ری شۆڕشگێڕ
ستراتیجی یەکەم نوسخەی شکستی شۆڕش و مانەوەی کۆماری ئیسلامییە و ستراتیجی دووەمیش ڕێگای پێشکەوتن و سەرکەوتنە.
ستراتیژی گواستنەوە بە کەمترین گۆڕانکاری
هێزە ڕاستڕەوەکانی ئۆپۆزسیۆن کە دژایەتی گۆڕانی ڕیشەیی نەزمی هەبوون، ستراتیژی “گواستنەوە بە کەمترین گۆڕانکاری” پەیڕەو دەکەن. ئەمڕۆ ئەم هێزانە لە دەوری کەسێک کۆبوونەتەوە کە لە دوایین شۆڕشدا لەسەر تەختی پاشایەتی کەوتووە و هەوڵی گەڕاندنەوەی دەسەڵاتی پاشایەتی و دەسەڵاتی خۆی دەدات و کۆمەڵگا بگەڕێنێتەوە بۆ بارودۆخی ٥٠ ساڵ لەمەوبەر.
ئەم هێزانە لەم دواییانەدا جاڕنامەیەکیان بڵاوکردەوە کە نەک هەر پەیوەندی بە شەقامەوە نییە، بەڵکو لە بنەڕەتدا بۆ حکومەتەکانی ڕۆژئاوا و بۆ بەدەستهێنانی پشتیوانی و بۆچوونی ئەوان نووسراوە. ئەم جاڕنامەیە بە پێچەوانەی ناوە بێ ناوەرکەکەیەوە،جاڕنامەی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی نییە، بەڵکو لە خاڵی پێچەوانەی شۆڕشدایە. لەم جاڕنامەیەدا هەواڵێک لە ڕوخاندن و تێکدانی نەزمی هەبوو نییە، نە هیچ کام لە داواکارییە ئینسانییەکان و مافەکانی بەشە جیاوازەکانی کۆمەڵگە لە دژی هەژاری و هەڵاواردن و نایەکسانی. ئەو بێ خەبەرەی کە بە پشتبەستن بەم جاڕنامەیە بیەوێت شۆڕشی ئێران بناسێت، ئەو وێنەیەی دەست دەکەوێت کە خەڵکی ئێران دەیانەوێت ڕەچاوی کۆنوانسیۆنە نێودەوڵەتییەکان بکەن و لە دیکتاتۆریەتی ئیسلامییەوە بگوازنەوە بۆ دیکتاتۆری شاهانە!
بێگومان نووسەرانی جاڕنامەکە مەبەستیان نەبووە ئامانج و ئایدیالی شۆڕش ڕوون بکەنەوە و ڕابگەیەنن. هەرچییەک بێت، شاخوازەکان و هەموو هێزە ڕاستەکانی ئۆپۆزسیۆن هەمیشە شۆڕش بوون وەک ئاژاوەو توندوتیژی بوون و ئەمڕۆش کە بە هۆی “ڕووداوە خراپەکان” ناچار بوون قسە لە شۆڕش بکەن، هێشتا هەوڵی پاڵ پێوەنانی بۆ دواوە و بەلاڕێدا بردنی دەدەن ئەوان لەبەرگی میللی نیشتیمانی خۆیانن و بە هەموو شێوەیەک هەوڵ دەدەن “خودای پاشا نیشتمان” لە ئاڵای ژن ژیان ئازادیدا بپێچنەوە و بیدەن بە خەڵک. تەنانەت بەشێک لە شوێنکەوتوە توندئاژۆکانیشیان بۆیان دەرکەوتووە کە دروشمی شۆڕش لە بنەڕەتدا “ژن ژیان پەهلەوی” بووە!
لە هەر حاڵەتێکدا هێزەکانی لایەنگری جاڕنامە، چ توندڕەو یان میانڕەو، لە بنەڕەتدا نەک بە خەڵکی ئێران یان تەنانەت هێزە پێشکەوتنخوازە جیهانییەکان کە بەرگری لە شۆڕشی ژن ژیان ئازادی دەکەن، بەڵکوڕووی دەمیان حکومەتەکانی ڕۆژئاوا دەکەن. بوونی یەک لە دوای یەک ئیمزاکارانی جاڕنامەکە لە ڕاڕەوی پەرلەمانەکانی وڵاتانی ڕۆژئاوادا بە ڕوونی مەبەستیان لە بڵاوکردنەوەی وەها جاڕنامەیەک نیشان دەدات. پێیان وایە دەیانەوێت بە سوێندخواردن بۆ گواستنەوەی ئاشتیانە و پاراستنی زۆرترین سیستمی ئێستا و تەنانەت پاراستنی سوپای پاسداران و ڕاگەیاندنی پابەندبوونی خۆیان بە ڕێککەوتننامە و ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان، پشتیوانی حکومەتەکانی ڕۆژئاوا ڕابکێشن بۆ خۆیان. بەڵام ئەمە لە بیرۆکەیەکی کرچ وکاڵ زیاتر نییە. تاکە ڕێگا بۆ گۆڕینی هەڵوێستی حکومەتەکان بەرامبەر بە کۆماری ئیسلامی و گۆشەگیرکردنی لە جیهاندا، هێزی خەباتی شەقامە. جگە لەوەش، لە یەک مانگی ڕابردوودا، لەگەڵ کەمبوونەوەی ڕێژەیی ناڕەزایەتییەکان لە ئێران، حکومەتەکان دەستیان تەنانەت لە پشتیوانی زارەکیشیان شۆردووە و سیاسەتە تەقلیدییەکانی دانوستان و ئارامکردنەوەیان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی دەست پێکردووەتەوە.
ئۆپۆزسیۆنی ڕاستڕەو هەوڵی ڕاکێشانی پشتیوانی حکومەتەکان دەدات، بەڵام لە ڕاستیدا ئەوە دەسەڵاتی شەقامە کە هەم حکومەتەکان و هەم هێزی ئۆپۆزیسیۆنی ڕاستڕەو کە ڕێبازو و باوەڕەکانیان هەمیشە شۆڕشی بەکارێکی نالەبارو وەک شتێکی نەخوازراو و نەرێنی لەقەڵەمداوە بەداوی خۆیدا ڕادەکێشێت.
ڕەخنەی بناغەیی لە ستراتیژ و سیاسەتی “گواستنەوە لە کۆماری ئیسلامی بە کەمترین گۆڕانکاری” نەک تەنیا وڵاتانی ڕۆژئاوایی و تەنانەت ئاوڕدانەوەی پاشەکشەی تێدا نییە، بەڵکو لە ڕاستیدا خزمەت بە پاراستنی کۆماری ئیسلامی دەکات. هەوڵدان بۆ لەباربردن و شێواندنی شۆڕشی ژن ژیان ئازادیدا لە شێوەی پیرۆزی نەتەوەیی-نیشتمانی و نۆستالژیا بۆ ئەوانەی لە تەخت کەوتنە خوارەوە، شێواندن و کەمکردنەوەی ڕووخان و لەناوبردنی سیستەمی هەبوو لەگەڵ گواستنەوەیەکی ئاشتیانە لێی، و لە کۆتاییدا، جێگرتنەوەی ئامانج و خواستی ئازادیخوازانە و یەکسانیخوازانەی خەڵک بە بە بەڵێننامەی نێودەوڵەتی، ڕێگەیەکی دیکەی ڕوخاندنی کۆماری ئیسلامی نییە، بەڵکو کۆپییەکی پاراستنی کۆماری ئیسلامییە. شۆڕش لە شەقامەکاندا سەردەکەوێت نەک لە ساڵۆنەکانی دەسەڵات لە وڵاتانی ڕۆژئاوادا.
خاڵی کۆتایی ئەوەیە کە هێزە جاڕنامە ٦ کەسییەکان بە ئاڵای یەکگرتوویی ناوی دەبەن. بەڵام بە هۆی ناوەڕۆکی دواکەوتوو و ناپەیوەندیدار بە شۆڕشی ئێستایەوە، ئەم بەڵگەنامەیە نەک هەر فاکتەری یەکڕیزی و هاوپشتی نییە لەهیچ ئاستێکدا، بەڵکو لەو ماوە کورتەدا کە لە نێو هێزەکانی ئۆپۆزسیۆنی چەپ و کۆماریخوازدا بڵاوکراوەتەوە، لەنێوان هەڵسوڕاوانی شۆڕشگێڕ، و لە کۆمەڵگادا. بەتایبەتی خەڵکی کوردستان و پارێزگا سنوورییەکان، کە بە بەڕاستی ڕاگەیاندنی پاراستنی یەکپارچەیی خاکی ئێران لە لایەن ئەرتەشەوە بە درێژەی سیاسەتی سەرکوتگەرانەی هەر دوو ڕێژیمی پەهلەوی و ئیسلامی لە دژی هەر جۆرە ناڕەزایەتییەک بەرامبەر ستەم و جیاکاری نەتەوەیی دەزانن ، دژایەتی و ڕەخنەی زۆری لێکەوتووەتەوە. لەم نێوەندەدا ئەو شاهانە توندڕەوانەی شۆڕشیان تێکەڵ کرد بە هەڵمەتی دانانی شازادەکەیان لەسەر تەختی پاشایەتی ، هەروەها دژی جاڕنامەی ٦ ئەندامن کە لێرەدا بابەتی ئێمە نییە. ئەوان بە ڕوونی سەر بە ڕیزەکانی کۆنەپەرستانەن. بەڵام ئەوەندەی پەیوەندی بە یەکێتی ڕیزەکانی شۆڕشەوە هەیە، ئەمە تەنها لە دەوری داخوازییە جیهانیە ئینسانیەکانەوە مومکینە، داوا دەکات کە جاڕنامەی ٦ کەسی هیچ پەیوەندییەکی بەوەوە نەبێت.
ستراتیژی سەرکەوتنی شۆڕش
ستراتیجی سەرکەوتنی شۆڕش بریتییە لە تەرکیزکردن و پشتبەستن بە هەڵمەتە مەیدانییەکان، قووڵکردنەوە و ڕوونکردنەوەی داواکاری و ئامانج و ئایدیاڵەکانی شۆڕش و ڕێکخستن و ڕێنماییکردنی ڕیزەکانی. وە شۆڕش لە پرۆسەی شەش مانگی خۆیدا پێشکەوتنی بەرچاوی لە هەموو ئەم لایەنانەدا بەدەستهێناوە.
خۆپیشاندان و هێرشی جەماوەری بە بۆنەی ڕۆژی چوارشەممەی سورەوە لە دەیان شار و سەدان گەڕەک بە دروشمی دژ بە خامنەیی و تەواوی حکومەت، بە هێرشکردنە سەر بەکرێگیراوان و سووتاندنی وێنەی خامنەیی و خومەینی، هێما و تابلۆی حکومی، جارێکی دیکە نیشانی دا کە شەقام قسەی کۆتایی دەکات. وە شەقامی ئەمڕۆ هۆشیار و ڕێکخراوە، جاڕنامە و ئاڵای تایبەتی خۆی هەیە، و ڕێکخەر و سەرکردە کردارییەکانیشی هەیە. ئاڵای شۆڕشی جاڕنامە کە لە ٢٥ی بەهمەن لە لایەن ٢٠ ڕێکخراوی پیشەیی و ڕێکخراوی مەدەنییەوە بڵاوکرایەوە، ڕەوایە و مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە. ئەمجاڕنامەیە هاوکات لەگەڵ مانیفێستی داخوازی پێشکەوتنخوازانەی ژنانی ئێران کە ڕۆژێک پێش ڕۆژی جیهانی ژنان، لە ١٦ی مارسدا، لە لایەن ژمارەیەک لە چالاکانی دیاری بزووتنەوەی ئازادیی ژنان لە ئێراندا بڵاوکرایەوە، قسەی دڵی هەموو خەڵکی ئێرانە وگوزارشت لە ئایدیاڵ و ئامانجەکانی ئینسانی و ئازادیخوازانەی شۆڕش دەکات
لە لایەکی دیکەوە خۆپیشاندان و گردبوونەوەی ناڕەزایەتیی چەند هەفتەی ڕابردوو (دەرکەوتنی ٢٧ بەهمەن، کۆبوونەوەکانی ١٦ و ١٧ی ئەسفەند، ناڕەزایەتی جەماوەری لە ٢٢ تا ٢٤ی ئەسفەند، کە هێرشە گەورە و سەرتاسەرییەکەی شەوی چوارشەممە سوری لوتکە بوو) لەگەڵ ڕێکخستن، ئامادەکاری پراکتیکی، و بانگەوازی ٥٠ تا ٥٥ ڕێکخراو و دامەزراوە پێکهێنران. ئەم ڕاستییە تەشکیلاتی و ئیرادەی ڕێکخراوەیی شۆڕش نیشان دەدات. بە دڵنیاییەوە دەتوانین بڵێین شۆڕشی ئەمڕۆ هەم جاڕنامەیەکی ڕوون و هەمەلایەنەی هەیە، هەم خاوەنی ڕابەری مەیدانی و کردەیی خۆیەتی کە متمانەی پێیەتی. ڕووخاندن و تێکشکاندنی تەواوی حکومەت و سیستەمی هەبوو، کۆتاییهێنان بە چەوسانەوەی ژان و جیاکاری ڕەگەزی، ئازادبوون لە نائەمنیی ئابووری، کۆیلایەتی هێزی کار، هەژاری و چەوساندنەوەی چینایەتی، چەوساندنەوەی نەتەوەیی و ئایینی و هەر جۆرە ستەمکارییەکی ئایینی و نائایینی کە بوون سەپاندووە بەسەر خەڵکی ئێراندا بۆ زیاتر لە سەدەیەکە بەسەر خەڵکی ئێراندا سەپێنراوە، هەڵوەشاندنەوەی هێزەکانی سەرکوت، زامنکردنی ئازادییە بێ مەرجەکان، بەرزکردنەوەی ئاستی حەقدەستەکان و ئازادکردنی چاودێری تەندروستی و خوێندن، دەستەبەرکردنی مافی پەلکەزێڕینەکان پاراستنی ژینگە، ڕەتکردنەوەی هەموو هەڵاواردنیکی سێکسی، جێندەری، نەتەوەیی ، هەڵاواردنی ئایینی و نەتەوەیی، کۆتاییهێنان بە پێکهێنانی هەر دەسەڵاتێک لە سەروو ئیرادەی خەڵکەوە و ئیدارەی شوراکانی کۆمەڵگە لە گرنگترین پایە و ئامانجەکانی شۆڕشی ئێستان، کە بە ڕوونی لە جاڕنامەی٢٠ ڕێکخراودا.ڕاگەیەندراوە شۆڕش لەسەر ئەو ئامانج و ئایدیاڵانە دامەزراوە و بە ڕێکخستنی مەیدانی و ڕێنمایی هێزەکانی پاڵپشتی ئەم جاڕنامەیە، سەقامگیر و بەردەوامە و تا سەرکەوتنی کۆتایی بەرەو پێشەوە دەڕوات.
لەسەر ئاستی جیهانیش شۆڕش سیاسەتێکی ڕوونی هەیە. دروشمی ژن ژیان ئازادی لە ئێستادا پاڵپشتی زۆرێک لە هێز و کەسایەتییە پێشکەوتنخواز و پێشڕەو و ڕای گشتی خەڵکی لە سەرانسەری جیهاندا بۆ خۆی ڕاکێشاوە. بە پشت بەستن بەم هێزە و گوشار خستنە سەر حکومەتە ڕۆژئاواییەکان و دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان، دەتوانێت و دەبێ کۆماری ئیسلامی لە جیهاندا گۆشەگیر بێت.
وەک تیرۆریست ناساندنی سپای ، دەرکردنی کۆماری ئیسلامی لە یونیسێف، دەرکردنی لە ڕێکخراوی نێودەوڵەتی کار و دامودەزگا نێودەوڵەتییەکانی دیکە لە یەکەم هەنگاوە ڕوونەکانن کە دەتوانرێت و دەبێ بەرەو دابڕانی تەواوەتیی ئینسان کوژە دەسەڵاتدارەکانی ئێران. بۆ بەرەوپیش بردنی ئەم سیاسەتە، پێویستە لە هەر شوێنێک کە بتوانرێت پەنا بۆ چالاکییەکانی لۆبیکردن ببەین، بەڵام لێرەشدا خاڵی پشتیوانیمان دەبێت هێزی شەقام بێت لە ئێران و لەسەر ئاستی جیهانی، واتە خۆپیشاندان و ڕێپێوان لە شارەکانی ئێران و دەرەوەی وڵات . ئامانجی جیهانی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی، گەیشتن بە هەمان ئامانجە کە شۆڕشی دژە ئاپارتاید لە باشووری ئەفریقا بەدەستی هێنا: بایکۆتی سەرتاسەری ڕژێمی دەسەڵاتدار.
شۆڕش تەنیا بە فراوانکردنی دەسەڵات و کاریگەری ئەم ئاسۆ و سیاسەتە لە کۆمەڵگادا دەتوانێت سەرکەوتن بەدەست بهێنێت. ئەم هێڵە تاکە هێڵە کە بتوانێت تابلۆی سەد ساڵەی “خودا پاشا نیشتمان” کۆبکاتەوە و ئاڵای “ژن ژیان ئازادی” لە ئێران و لەسەر ئاستی جیهان هەڵبکات.
١٥ی ئازاری ٢٠٢٣، ٢٤ی ئەسفەند ١٤٠١

Previous
Next
Kurdish