ڤایرۆسی کۆرۆناش بووە قۆزاغەی …نمایشکردنی نژادپەرستی و مەزهەبی! ریبوار عارف
لە کاتیکدا کە ریگخراوی جیهانی تەندروستی گوزارشتی تووشبوونی زیاتر لە 185 هەزار کەس و گیان لیەدەستدانی 7500 کەس دەدات، یەکیەتی ئەوروپا دويني 17.3.2020 لە هەنگاویکی تازەدا بریاری راگرتنی هاتنی پەنابەران و کۆچکردوان دەدات؛ بە پاساوی خۆپاراستن لە ڤایرۆسی کۆرۆنا. هەرلەمبارەوە ( ئیمانوئل مکرون سەرۆککۆماری فەرەنسه) داوا دەکات کە هەموو ولاتانی ئەوروپا هەول بدەن بەشیوەیەکی یەک دەست و یەکگرتووانە هەنگاوبنین بۆ جی بەجیکردنی ئەو بڕیارە.
بیرۆکەی داخستنی سنوورەکان سەرەتا لە ولاتانی ئەندامی ریکەوتننامەی شەنگنەوە دەستی پیکراو دواتر لە ئاست هەموو ولاتانی ئەوروپادا سەراسەری بویەوەو ئیستە بەجۆریکە نەک تەنیا یەکیەتی ئەوروپا، بەلکو تەنانەت کۆمیسیۆنی بالای نەتەوە یەکگرتووەکانی کاروباری پەنابەریش بەهەمان شیوە بریاری دەست راگرتن دەدەن لە هینان و گواستنەوەی پەنابەران بۆ ولاتانیک کە تیدا مافی پەنابەریان پەسەندکراوە. داخستنی سنورەکان لە دۆخیکدا دیتە پیشەوە کە بەداخەوە ئیتالیا مەترسیەکی یەکجار گەورەی لەسەرەو هاوکات ئیسپانیاش لەبەر کەم کردنەوەی مەترسی ڤایرۆسەکە دەستیان داوەتە هەنگاونانیکی زۆر زیاتر بەمەبەستی ئارام کردنەوەی بارودۆخەکە.
لەروالەتدا ئەم بریارو هەنگاوانەی ئەوروپای یەکگرتوو ئورگانە نیودەولەتیەکان تەنیا بۆ پاراستنی گیانی هاولاتیان و ریگرتنە لە بلاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا، بەلام هەقیقەتەکەی ئەوەیە کە ئەم لۆژیکی خۆپاراستنە نەک تەنیا بارگاویە بە كردەوەيەكي راسیستی و نژادپەرستانە، بەلکو خودی بريارەكە بەتەواوی مانا نەژادپەرستانەیە. وەک هەموومان ئاگادارین کە لەم چەند سالانەی رابردودا لە ولاتانی ئەوروپا جولانەوەیەکی بەرچاو هەبوو کە خوازیاری داخستنی سنوورەکان بوون بە رووی پەنابەران و کۆچکردواندا. هاتنی ئەم ڤایرۆسەو بلاوبوونەوەی بە نیو ولاتانی ئەوروپادا دەرفەتیکی گونجاوی پیکهینا کە ئەم ولاتانە بە بەهانەی ریگرتن لە ڤایرۆزی کۆرۆنا هەنگاوی یەکەم بنین بۆ جی بەجیکردنی ئەو خەونەی حیزب و ریکخراو جولانەوەیەي کە سالەهایە لە شەری داخستنی سنوورەکاندان، کە بەدلنیای ئەم شەرە تەنیا بەمەوە ناوەستیتەوەو ئەگەر وەک بریاریکیش شتیکی کاتی بیت بەلام وەک ئامانج و ستراتیجیک کە ئەم ولاتانە هەیانە رەوەندیکی بەردەوام و دریژکراوە دەبیت تا ئاستانەی کۆتای هینان و ریگرتن لە هاتنی هەرجۆرە پەنابەرو کۆچ کردویەک بۆ ولاتانی ئەوروپا!
بۆیە ئەوەی ئەمرۆ لە ولاتانی ئەوروپا بەرۆشنی ئیمە رووبەرووی دەبینەوە ئەوەیە کە حیزب و لایەنە راسیستەکان وەک دیویکی قەومگەرای و ناسیۆنالیستی بە راشکاوی و شانازیەکی زۆرەوە بانگەشەی ئەوە دەکەن کە ئەوان سالەهای سالە حکومەت ولایەنە دەسەلاتدارەکانی ولاتانی ئەوروپایان لە مەترسی هاتنی پەنابەران و کاریگەریە نەرییەکانی ئاگادارکردوەتەوە لە هەولی کۆتای هینان بەو سیاسەتانەدا بووين، بەلام بەرەو حیزب و دەسەلاتداریەتیەک لە بەرمبەرمان وەستانەونەتەوە کە ئیستە خۆشیان هەمان ئەو بۆچۆنانەی ئیمەیان هەیە کە سالەهایە ئیمە بۆی دەجەنگین!
بەهەمان شیوە ئیمە ئەم رۆژانە بە دیویکی تردا ئەم روانكە نائينسانيە دەبينينەوە ئەويش لە روانگەی ئیسلامی سیاسیەوەيە کە بەهەمان شیوە لیوان لیوە لە پشت بەستن بە رق و قینو پەنابردن بۆ ئاسان نیشاندانی مەرگ و لە نیوچوونی هەزاران ئینسان بە پاساوی ئەمری خوداو دیاریکردنی پیشوەختی چارەنووسی ئینسان لە دەرەوەی تواناو ئیرادەو دەست بەکاربوونی خۆی. لەمەش خراپتر ئەوەیە کە ئیسلامی سیاسی ئەم ڤایرۆسە بە تۆلەیەکی ئیلاهی دەزانیت لە کوفارو هەموو ئەو کەس و کۆمەلگایانەی کە ئینکاری بوونی خواداو ئاینی پیرۆزی ئیسلام دەکەن. بۆیە لەماوەی دوو هەفتەی رابردودا بینمان و بیستمان کە لە چ ئاستیکی بەرفراواندا ئەم جولانەوە کۆنەپەرستەیە کەوتنە بانگەشەو فتوای قرکردنی کوفارو ملحیدەکان و بی بەها نیشاندانی هەموو بوونی کۆمەلگای مرۆڤایەتی لەدەرەوەی بازنەی ئاینی ئیسلامدا.
ئەوەی ئیمە لیرەدا بە رۆشنی دەیبینین میتۆدی جیاکاریە کە خالی هاوبەشی راسیزم و ئیسلامی سیاسی دەتوانیت لەوەدا یەکانگیربیت کە چۆن هەردوولا بی باکن لە چارەنووسی ئینسان و چۆن بە چاوی ئائیدۆلۆژیەوە مامەلە لەگەل ئەم تراژیدیا گەورەيەدا دەکەن کە بەرۆکی بە چارەنووسی مرۆڤ گرتووە. ئەمیان دەلی دەبیت هەموو سنورەکان دابخەین بۆ پاراستنی ولات و میلەتی خۆمان بەرووی پەنابەران و کۆچکردوانداو، ئەویتریشان دەلیت ئەمە تۆلەو سزایەکی خودایە دژ بە هەموو بی باوەران و ملحیدین و کەسانیک کە بروایان بە ئاینی ئیسلام نیە. بەم شیوەیە ڤایرۆسی کۆرۆنا پیمان دەلیت کە گەورەترین ڤایرۆسیک کە لە راستیدا هەرەشە بەردەوام و گەورەکەی ژیانی مرۆڤایەتیە هەموو ئەو جیهانبینی و ئایدۆلۆژیانەیە کە لە دەرەوەی نازنامەی ئینسانی بوون دریژە بە تەمەنی خۆیان دەن. هاوکات هەقیقەتەکەی ئەوەیە کە کۆمەلگتای مرۆڤایەتی بۆ رزگار بوون لە ڤایرۆسی کۆرۆنا لەهەموو سەردەمیک زیاتر پیویستی بە بەرپا بوونی یەک بزوتنەوەی ئینسانیە لە دەرەوەی هەر جولانەوەیەکی نژادی و ئاینی و جنسی و ئایدلۆژی، جولانەوەیەک کە ئیرادە دەگەرینیتەوە بۆ ئینسان و نازنامەی ئینسانی بوون بە تەنیا چەکی راوەستانەوە دەزانیت کە لە سەنگەری زانست و ئینسانگەریدا ئاویتە بووبیت!
ئەوروپای یەکگرتوو ریکخراوە نیودەولەتیەکان ریکخراویکی تایبەتی وەک کۆمیسیۆنی بالای نەتەوە یەکگرتووەکان، ئەگەر زەرەیەک پەیوەست بوونایە بەو نازنامە ئینسانی و تەنانەت بەو ريكەوتننامەي جنيفي سالي 1951يشەوە ئەوا دەکرا وەک ئینسان مامەلەیان لەگەل هاتنی ئەو ئینسانانە بکردایەو ریگەی چارەسەرکردن و فریاگوزاریان بۆ دابین بکردنایەو بە بەهانەی بوونی ئەم ڤایرۆسەوە لە مافی پەنابەری بی بەشیان نەکردنایە!
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
