لە پێناو بنیاتنانى ژیانێکى تر،.. هیوا عومەر

لە پێناو بنیاتنانى ژیانێکى تر،
پرۆژەیەک بۆ (بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان و هێزە چەپ و کۆمۆنیست و ئازادیخوازان)

هیوا عومەر

شوناسى دەسەڵات و قەیرانى ئەمڕۆ

هەرێمی کوردستان بە بارودۆخێکی زۆر خراپ گوزەر دەکات، دۆخەکە لە قەیران زیاتر و واوەتر رۆیشتووە. ئەم بارودۆخە جیاناکرێتەوە لەو قەیرانانەی کە سیستەمى سەرمایەدارى بە شێوازە تازەکەى – نیولیبرالیزم لەسەر ئاستی جیهان دروستیکردووە، هاوکات دابڕاویش نییە لە ئیشکالیەتی سیستەم و تایبەتمەندی قەیرانەکانی خۆرهەڵات و وڵاتانی دەوروبەر و جیهانى سێیەم .
تایبەتمەندی و سروشتى ئابووری بەرخۆرى و چالاکى ئابوورى و کەڵەکەکردنی سامان و چڕبوونەوەی لە دەستی کەمینەیەک، بنەماى قەیرانی سیستەمی سەرمایەداری هەرێمی کوردستان پێکدەهێنێت، کە خۆی دەبینێتەوە لە شێوەی دەسەڵاتێکی سەرمایەداری ئۆلیگاریشی تاڵانکەر و بەرهەمهێنانی کۆمەڵگایەکی بەرخۆری و بێکاریگەر لە بەشداری سیاسی و بەڕێوەبردن، لە غیابی ڕۆڵی هێزی کار و کرێکاران لە پرۆسەی بەرهەمهێنان و ژیانی ئابووریدا، بەهۆی پشتبەستن بە ئابووری بەرخۆری نەوت و غیابی ڕۆڵی کەرتەکانی پیشەسازی و کشتوکاڵ و هتد.

ماڵ بۆ خۆى نەبوو کەچى میوانیش رووی تێکرد

لەگەڵ دابەزینى نرخى نەوت و تەشەنەکردنى پەتاى ڤایرۆسى کۆرۆنا و قوڵ بوونەوەى ناکۆکییەکانى نێوان هەرێمى کوردستان و عێراق، پڕووشکى قەیرانى سیستەمەکە راستەوخۆ بەر بودجەى گشتى کەوت، هەردوو حکوومەت رووبەڕووى قەیرانى کورتهێنان بوونەوە، ئەمڕۆ کورتهێنانى بودجەى گشتى بۆتە دیاردەیەکى جیهانى سەرمایەدارى لەدواى قەیرانى داڕوخانى دامەزراوە بانکییەکان.

کرێکارانى کەرتى گشتى (فەرمانبەران) لە هەرێمى کوردستان ملیۆنێک و سێ سەد هەزار کەس پێک دەهێنێت، سەدان هەزار لە کرێکارانى کەرتى تایبەت لەگەڵ گەنجانى بێکار و هەزاران دەرچووى زانکۆ و پەیمانگاکان و جووتیاران بوونەتە سوتەمەنى یەکەمى لێکەوتەکانى قەیرانى سیستەمى ئابوورى و سیاسى. ئەوەش بوارێکى باشى رەخساند بۆ هەڵکشانى بزووتنەوەى ناڕەزایەتى کۆمەڵایەتى لە ئاستى چەندایەتى، ئەم بزاڤ و بزووتنەوەیە جگە لە چین و توێژە جۆراوجۆرەکان تەنانەت ئەندامانى ناو هێزە دەسەڵاتدارەکانیشی تێدایە، بەهۆى نەمانى بەرژەوەندییان لەگەڵ دەسەڵات و نەپاراستنى شکۆى مرۆییان .

خۆپیشاندان و نارەزایەتى جۆراوجۆر، لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و شوێنى کار و ژیان، میکانزمەکانى دەربڕین و خۆمانیفێستکردنى ئەم بزووتنەوەیە پێکدەهێنێت دژ بە سیستەمەکە.
لە کاتێکدا رۆژ لە دواى رۆژ سەرمایەداران هێز و دەسەڵات و سەرمایەى زیاتر لە چنگیان کۆدەکەنەوە لە رێگاى کۆنترۆڵکردنى زۆربەى کایەکانى حکومرانى و ئابوورییەوە و وەرگەڕانى رۆڵى حکوومەت وەک کۆمپانیایەکى تایبەتى چەند بنەماڵەیەک، بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان لە دۆخى (خۆرسکى و هەڕەمەکى، نەبوونى هەماهەنگى، موسومى، رەتکردنەوى هەموو شتێک بەبێ خستنەرووى بەدیل، ئیستغلالکردنیان لەلایەن هێزەکانى ئیسلامى و لیبرال و پۆپۆلیستەکان)دان، دەتوانین ئەمانە وەک بەربەست و تەحەدى و خاڵى لاوازى ئەم بزووتنەوەیە دیارى بکەین. بێگومان ئەوەش هۆکارى خۆى هەیە.

“غیابى روئیایەکى جیاوازى سیاسى ئابوورى و فەرهەنگى کە خۆى وەک بەدیل پێشکەش بکات هۆکارێکى سەرەکییە بۆ خۆبەرهەمهێنانەوەى سیاسى و ئابوورى کەلتوورى” و دروستبوونى نائومێدى لە ناو بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان و جۆرێک لە چەقبەستن. ئەوەى لە کوردستان روودەدات لە قەیران تێپەڕیوە، “ناکرێت هەر خەریکى دەسەڵات بین و داواى چاکسازى لێ بکەین” لە کاتێکدا دەسەڵات ئەمرۆ لە ئەنجامى بەردەوامى قەیران و نەبوونى چارەسەرى لاى ئەو، دۆخەکە لە قەیران پەڕیوەتەوە و بۆتە هۆى نەمانى ڕەوایەتى (شەرعیەت)ى جەماوەرى”، ئەوەى واشیکردووە دۆخەکە بەردەوامبێت غیابى بەدیل و هێزێکى پێشڕەوە نەک پێویستى دەسەڵاتەکە، بۆیە ئیشى سەرەکى دەسەڵات لەم چەند ساڵەدا بریتیى بووە لە لێدان لە هەر ئەگەرێکى لە دایکبوونى بەدیل.
ئەوە هاوکاتە لەگەڵ چەقبەستنى هێزە چەپ و کۆمۆنیستەکان، هەندێکیان لە چوارچێوەى سیاسەتى پراگماتیکى تا ئەو ئاستە رۆیشتوون نەک کاریگەرییان لەسەر گۆرینى واقیع نییە، بەڵکو واقیع خەریکە بەتەواوەتى دەیانگۆڕێت، هەندێکى تریش ئەوەندە ناواقیعین، تووشى نەخۆشى ئینعزالى بووینە، هەردوو مۆدێلەکە، سەرقاڵە لەگەڵ دەسەڵات، یەکێکیان بە رێگاى هاوپەیمانیەتى دوێنى و بینینى رۆڵى راوێژکارى و گلەیکردنى ئەمرۆ لە بەرگى ئۆپۆزسیۆنێکى ناکارا و پاسیڤ، مۆدێلەکەى تریش پێى وایە بەرێگاى هوتاف و دروشمى شۆڕشگێرانە دەتوانێت شۆرش بکات، هەردوو مۆدێل دواجار پشتیان لە جەماوەر و بنیاتنانى کۆمەڵگایە و روویان لە دەسەڵاتە.

لە بارەى پرۆژەى بەدیل:
“بەهێزکردنی هێزی چەپی کوردستان بابەتێکى گرێدراوە بە بەهێزکردنى بزاڤە کۆمەڵایەتییە تازە و کۆنەکان”، ئەوەش لە رێگای دەستبردن بۆ بابەتە زیندووەکان دەچێتەپێشەوە بە بەرنامەیەکی هاوبەش و پوخت و هەماهەنگی لە کار و چالاکی جەماوەری لە پێناو داکۆکیکردن لە بەرژەوەندی خەڵکی زەحمەتکێشی کوردستان .
لەم روانگەیەوە ئەم خاڵانەى خوارەوە دەخەینەروو کە وەک ئەرکى لە پێشینەیى چەپ لەواقعى ئەمرۆ خۆى فەرز دەکات.

لە رووى ئابوورییەوە :

• بۆ ئەم قۆناغە تەرکیز لەسەر گۆڕانکاریکردن لە سیستەمى ئابوورى سەرمایەدارى بەرخۆرییەوە بۆ سیستەمێکی بەرهەمهێنەری هەمەلایەن و پیشەسازی گواستنەوە (سناعە تەحویلییە)، کشتوکاڵ و گەشتوگوزار و ئازادکردنى لە چەنگى لاینە مۆنۆپۆڵەکان و فرەکردنى سەرچاوەکانى ئابورى لە کشتوکاڵ و پیشەسازى و پەرەپێدان و پشتگیریکردن لە پرۆژە ئابوورییە هەرەوەزییەکان.
• گەڕانەوەى کەرتە سەرەکییەکان بۆ حکوومەت و بەکارهێنانى لە پێناو خزمەتى گشتى وەک بەشێک لە موڵکى گشتى، وەک هێڵى گواستنەوەی ستراتیژی، کارەبا، ئاو، چاودێرى تەندروستى و خوێندن و کەرتە خزمەتگوزارییە گشتییەکان … هتد.
• دروستکردنى ژینگەیەک لە چەندین لایەنەوە بۆ بە بەدیهێنان و بنیاتنانى دیموکراسی کۆمەڵایەتى و دادپەروەرى و دابەشکردنەوەی دووبارەی سامان و پەیرەوکردنی سیستەمی باجی داهات و باجی موڵکدارێتی بەشێوەیەکی هەڵکشاو (تەساعدی)، بەمەش حکوومەت دەتوانێت و خزمەتگوزارییە سەرەکییەکان بۆ تەواوی خەڵک دابین بکات.
• پەیڕەوەکردنى پرەنسیپى کارى هەرەوەزى لە ژیانى کۆمەڵایەتى و خۆبەرێوەبردنى جڤاکى .
• لە بواری سیاسەتی نەوتیدا، بەهێزکردنى چاودێرى خەڵک و پیادەکردنی پرەنسیپی شەفافیەت و پێداچوونەوە بە گرێبەستەکانی نەوت و دەرکردنی لەژوورە تاریکەکان و خستنیە ژێر کۆنترۆڵی چاودێرى خەڵک و پەرلەمان و بەشداریکردنی خاوەن ئیختساسەکان. داهاتەکانی کەرتی نەوت دەبێ بەکاربهێنرێت وەک سەرمایە بۆ پشتگیرکردن و تەمویلکردنی کەرتەکانی تری بەرهەمهێنان و بەرژەوەندى خەڵک بە گشتى بۆ ئەوەى گەشەی ئابووری و دادپەروەرى دروست بکات.
• رێکخستن و پێداچوونەوە بە داهاتى ناوەخۆ و خاڵەکانى گومرگى نەهێشتنى گەندەڵى دەستى حزب.
• پێداچوونەوە و هەڵوەشاندنەوەى ئەو رسومات و باجانەى لە چوارچێوەى سیاسەتى نیولیبرالیزم بەسەر خەڵکیدا فەرز کراوە.

لە رووى سیاسیدا:

• کارکردن بۆ بەشدارى سیاسى تازە و بەدیهێنانى دیموکراسیەتى سیاسى و کۆمەڵایەتى و ئابورى، بە رێگاى میکانزمى گونجاو.
• پاراستن و بەهێزکردنى فرەیى سیاسى و کەلتوورى و بەیەوەکەوەژیان و مافى پێکهاتەکان و ئازادى ڕادەربرین و مافى ژنان، ئەوەش کارنامە و روئیاى روونى دەوێت.
• نەهێشتنى هەیمەنەى کەس و حزب بەسەر دامودەزگاکانى وڵات و هێزى پێشمەرگەى کوردستان و هێزەکانى ئاسایش و ناوخۆ و بەدامەزاروەیکردنیان.
• بەدیهێنانى مافەکانى مرۆڤ و پەرەپێدانى مرۆیى و پاراستنى شکۆى مرۆڤ، وەک پێویستى هەنوکەیى ئەمڕۆ.
• بەدامەزراوەییکردن و سەربەخۆیى دەسەڵاتى دادوەرى و دەرهێنانى لە ژێر هەیمەنەى دەسەڵات.
• نەهێشتنى دەستوەردانى دەرەکى و رێکخستنى پەیوەندییەکانى دەرەوە لە چوارچێوەى بوونى بەڵگەنامەیەکى نیشتمانى بۆ مامەڵەکردن لە سیاسەتى دەرەکیدا.
• لە ئاستى فەرهەنگی و کۆمەڵایەتى و کەلتووریدا پێشکەشکردنى بەدیلێکى جیاوازتر بەمانا سۆسیالیستییەکەى بۆ بەمەدەنیکردنى پرۆگرامەکانى ژیان و سیستەمى پەروەردە و مۆراڵى جڤاکى و جیاکردنەوەى ئاین لە دەوڵەت و بەدیهێنانى یەکسانى ڕەگەزى .

لەرووى نیشتمانییەوە :
داکۆکیکردن لە مەسەلەی نیشتمانی کوردستانی و پاراستنی قەوارەی هەرێم وەک ئەرکێکی سەرەکی هێزی چەپی کوردستانى و ئازادیخوازان بە گرێدانی بە ئەرکە چینایەتییەکان. کە خۆى دەبینێتەوە لە ئەرکى تەواوکردنى قۆناغى رزگارى نیشتمانى و جێبەجێ کردنى مافى بڕیاردانى چارەنووس و رووبەڕووبوونەوەى سیاسەتى تەعریب و عەقلیەتى شۆڤینى و دەستوەردانى دەرەکى، دەرکردنى لەدەست ئەو هێزانەى لە دوێنێ و ئەمڕۆدا تەنیا بازرگانیان پێوەکردووە و وەک زەمینەى خۆفەرزکردنى خۆیان وەبەرهێنانیان تیاکردووە .

لایەنەکانى بەشدار لەم پرۆژەیە :
دروستکردنى جۆرێک لە تێکۆشانى بەرەیى بۆ ئەو کەس و لایەنانەى باوەڕ و بەرژەوەندییان لە تێکۆشانێکى وەها هەیە، بە رێگاى:

• بەهێزکردنى کارى هاوبەشى چەپ و کەسانى ئازادیخواز بە کۆکردنەوە و پەیوەندیکردن بە هەموو ئەو کەس و لایەنانەى کە دەتوانن لەگەڵمان ناوەڕۆکى ئەم پرۆژەیە جێبەجێ بکەن، وەک لایەنى چەپ و کەسایەتى و رێکخراو و هەڵسوڕاوان و بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان… هتد. ئەو ناوەندە پەراوێزانەى کە رۆژ لە دواى رۆژ لە هەڵکشاندایە. لە مامۆستایانەوە بۆ خانەنشینان و مووچەخۆران و مامۆستایانى زانکۆ و قوتابیان و لاوان و بێکاران و پێشمەرگە دێرینەکان و زیندانیانى سیاسى… هتد.
• راکێشانى پێکهاتەکان بۆ بەشداریکردن لە ئاستى حزب و کەسایەتی و جەماوەرى.
• خۆڕێکخستنى کرێکارانى کەرتى گشتى (فەرمانبەران) مووچەخۆران کرێکارانى کەرتى تایبەت لە چوارچێوەى سەندیکا و رێکخراوى کۆمەڵگاى مەدەنى لەسەر بنەماى پرەنسیپى (ئەندامگیرى) دوور لە بوونە پاشکۆى رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و هێزە دەسەڵاتدارەکان و کورتکردنەوەییان لە وەزیفەى فەرمانبەرى و بیرۆقراتیەت.
• هەماهەنگى لەگەڵ کۆمەڵە و یەکێتییەکان و سەندیکا و تۆڕەکان، ئەوانەى سەربەخۆى خۆییان پاراستووە.
• کارکردن بۆ رێکخستنى کرێکاران و بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان بە ئاراستەى خۆڕێکخستنیان لە شوێنى کار و نیشتەجێبوون.
• تێکۆشانى جەماوەرى و جادە و ڕاگەیاندن و کۆڕ و سیمنار و کەمپینى نیشتمانى، بەشێک بێت لە ئالیەتى بەجەماوەریکردنى و جێبەجێ کردنى ناوەڕۆکى ئەم پرۆژەیە.
• دروستکردنی مینبەرێکی راگەیاندنی هاوبەش و هەمەجۆر: ماڵپەڕ، ئێزگە، سۆشیالمیدیا.
• دروستکردنی ناوەندێکی دیراسات کە بەشێوەی وەرزی ژورناڵێک دەربکات بایەخ بە بابەتى سیاسی و هزری چەپگەرایی بدات بەهەماهەنگى لەگەڵ رۆشنبیران و تێکۆشەرانى هزرى هیومانى.
• پێکهێنانى لیستێکى فراوانى جەماوەرى بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکان، لەنێوان بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان و لایەن و حزب و کەس و رێکخراوەکانى بەشدار لەم پرۆژەیەدا. ئەوەش بەماناى کورتکردنەوەى تێکۆشانى چەپ و کۆمۆنیستى نایەت بۆ خەباتى پەرلەمانى بە مانا بۆرژوازیى و لیبراڵەکەى، بە پێچەوانەوە، پەرلەمان شوێن و پێگەیەکى بچوکى هەیە لە وێنەگەورەکەى ئەم پرۆژەیە، کە هێنانەکایەى بەشدارى سیاسى تازەیە لە رێگاى بەهێزکردن و بەرەوپێشبردنى فەزاى گشتى و تێکۆشانى جەماوەرى و رێکخستنى بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان و کرێکاران لە شوێنى کار و ژیاندا.
• بەستنى کۆنگرەیەکى نیشتمانى لەگەڵ هەموو ئەو لایەنانە، وەک پارت، رێکخراو، کەسایەتى و چین و توێژە پەراوێزخراوەکان، ئەوانەى پرۆژەکە قبوڵ دەکەن، بۆ رێککەوتن لەسەر ناوەرۆکى ئەم پرۆژەیە و ناولێنانى و لۆگۆ و وردەکارییەکانى و دانانى نەخشەڕێگایەک بۆ سەرخستنى.

ئامانجى سەرەکى ئەم پرۆژەیە، هەوڵێکە بۆ:

• “دەستکاریکردن و دەستبردن و هەنگاونانە بۆ گۆڕانکارى بە شێوەى هەنگاو بەهەنگاو و کەڵەکەبوون تا ئاستى گۆڕینى سیستەم”، لە رێگاى بردنەپێشەوەى تێکۆشانى جەماوەری و رێکخستنى بزاڤى کۆمەڵایەتى و دروستکردنى هەژموون لە ئاستى چەندایەتى و چۆنایەتیدا.
• بەشداریکردن و دۆزینەوە و رێکخستنى هێزەکانى بەشدارە لە گۆڕانکارى کۆمەڵایەتى و سیاسى و ئابووری، بە ئاراستەى جێبەجێ کردنى ئایدیایەکى چەپانە لە واقیعدا وەک هەوڵێک بۆ گرێدانى فکر لە واقیعدا .
• “هەوڵێکە بۆ بەجەماوەریکردنى پرۆژەى چەپ و دەربازکردنیەتى لە ئاستى و بیرۆقراتیەتى حزبى و ئیحتیکار کردنى نوخبەوى”.
• کۆکردنەوە و بەهێز کردنى پارتە چەپ و ئازادیخوازەکانە، کە ئەمڕۆ سەرەڕاى بوونى چەندان پارت و رێکخراوى چەپ و کۆمۆنیست بەقەد ئەوەش هەزاران هەڵسوڕاوى چەپ لە دەرەوەى ئەو پارتانەدان و لە پەراوێزى رووداوەکاندان.
• کردنەوەى پەنجەرەیەکە بۆ دروستبوونى هیوایەک بۆ گۆڕانکارى، لە دۆخێکدا کە نائومێدى و رەشبینى، باڵادەستە.
• بە جەماریکردنى حزبە چەپ و کۆمۆنیستەکانە و دەربازکردنیانە لە دۆخى پارچە پارچەیى و گۆشەگیرى و نائومێدى لە ناو رێکخستنەکان و هەڵسوڕاوان، یەکێکیشە لە هۆکارە سەرەکییەکانى دروستکردنەوەى متمانە بە هێزى چەپ لە ئاستى رێکخستەکان و جەماوەر بە گشتى.
  
  بەگشتى،” ئەمە تەنیا مسوەدەیەکى سەرەتاییە بۆ گفتوگۆ لە نێوان بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان، رۆشنبیران و کەس و هێزە چەپ و کۆمۆنیست و ئازادیخوازان”. بەلەبەر چاوگرتنى واقعی ئەمڕۆ نووسراوە، واقعێک کە ژینگە و بزووتنەوەیەکى شۆڕشگێرى لە ئارادا نییە بۆ فەرزکردنى تێکست یا بەرنامەیەکى لەوە رادیکاڵتر لە ئێستادا، ئەوەش بەماناى دەستبەرداربوونمان نییە لە بنیاتنانى کۆمەڵگایەکى سۆسیالیستى لە داهاتوودا. بە پێچەوانەوە، “بۆ بەهێزکردنى روحیەتى کارى بە یەکەوەیى و هەرەوەزى و رێکخستنى ریزەکانى جەماوەر و بزاڤى کۆمەڵایەتى کۆن و تازە و هێز و لایەن و هەڵسوڕاوانى چەپ و کۆمۆنیستییە”.
  
  ” هەنگاوێکى لە پێشینەییە بۆ کارکردنمان بە ئاراستەى خۆئامادەکردن بۆ بەرێوەبردنى کۆمەڵگا و بنیاتنانى بنەماکانى کۆمەڵگایەکى سۆسیالیستى لە داهاتوودا”، کە لەسەر بنەماى تێکۆشانى کۆمەڵایەتى هاوبەش و هەرەوەزى و بنیاتنانى هاوبەشى گەشەپێدان و گۆڕینى سیستەمى ئابوورى و سیاسى و فەرهەنگی دامەزراوە، بەپێى گەشەکردنى هێزەکانى بەهەمهێنان و بارى بابەتى و خودى، واتە گرێدراو بە ژیانی ماتریالزمی کۆمەڵگا و ئاستی گەشەى ژیانی کۆمەڵایەتی و سیاسی و فکرى، بە مانا میتۆدییە مارکسییەکەى، دوور لە تەماشاکردنى وەک رەچەتەیەکى نەگۆڕ و کۆتایى.
  
  هیوام وایە، هاورێیانى چەپ و کۆمۆنیست و رۆشنبیران، بەشدارى ئەم پرۆژە سەرەتاییە بکەن بە رەخنە و سەرەنجەکانیان، وەک تەوەرێک بۆ گفتوگۆ و راگۆڕینەوە وەربگیرێت. ئەمە رەتکردنەوە و سفرکردنەوەى تێکۆشانى نزیکەى سەدەیەکى چەپ و کۆمۆنیستى نییە لە عێراق و کوردستان، کە لە هەر دەورانێک چەپ بەهێزبووبێت ئەنجامەکەى لەخزمەتى گەلان و هاووڵاتیانى چەوساوە و پەراوێزخراوەکاندا بووە، مێژووى عێراق و کوردستانیش تەژییە لە چەندین نموونە و وەرچەرخانى گرنگ بەهۆى تێکۆشانى هاوبەشى بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان و هێزە چەپ و کۆمۆنیستەکان هاتۆتەدى. بەڵام ئەمڕۆ هەموومان دەبینین بزاڤە کۆمەڵایەتییەکان رۆژ لە دواى رۆژ لە هەڵکشانى زیاتردان، بەڵام چەپ و کۆمۆنیستەکان بە پێچەوانەوە رووبەڕووى متبوونى زیاتر و بێ کاریگەر تر دەبن. لە وەها دۆخێکدا، ئەمە پێشکەشە بە هەموو هێزە چەپ و کۆمۆنیستەکانى کوردستان و ئەوانەى باوەڕیان بە گۆڕانکارى و هێنانەدى دنیایەکى دیکە هەیە. دنیاى ئازادى و دادپەروەرى و یەکسانى.