باباسارتەر، شاکارێکی تری”عەلی بەدر.. شەماڵ بارەوانی

.باباسارتەر شاکارێکی تری”عەلی بەدر” نووسەرو ڕۆمانسی عێراقیەو یەکەم چاپی لەساڵی٢٠٠١لێ هاتە وەشان.

عەلی بەدر.
نووسەرو ڕۆمان نووسی عێراقی لەدایکبووی ساڵی١٩٦٤ی عێراقەو ئێستا لە بڕۆکسلی پایتەختی بەڵجیکا دەژیت، عەلی ناوێکی دیاری نێو کایەی ئەدەب و دنیای ڕۆشنبیری و جیهانی ڕۆمانەو توانیویەتی بەهۆی ڕۆمانەکانیەوە ناودەنگێکی باش بەدەست بێنێت و خوێنەرێکی زۆر لەدەوری بەرهەمەکانیدا کۆبکاتەوە،

عەلی لەپال شاکاری”بابا سارتەر” خاوەنی کۆمەڵێک بەرهەمی تری ناوەزەیە.لەوانە:
-٢٠٠٠ شتاء العائلة،
-٢٠٠٣ الطريق إلى تل المطران.
-٢٠٠٤الوليمة العارية.
-٢٠٠٥صخب ونساء وكاتب مغمور.
-٢٠٠٦مصابيح أورشليم.
-٢٠٠٧ الركض وراء الذئاب.
-٢٠٠٨حارس التبغ.
-٢٠٠٩ ملوك الرمال.
-٢٠١٠الجريمة، الفن، وقاموس بغداد.
-٢٠١١أساتذة الوهم.
-٢٠١٥ الكافرة.
-٢٠١٦عازف الغيوم.
-٢٠١٧ الكذابون يحصلون على كل شيء “

ڕۆمانی باباسارتەر ، ڕۆمانێکی ٢٤٠لاپەڕەیی و شاکارێکی ناوازەی ئەدەبیەو بوچەندین زمان هاتوەتە پەرچڤەردن و تائێستا زیاد لەدەجار چاپکراوەتەوەو سەرکەوتنێکی بێ وێنەی تۆمارکردووەو ناو دەنگ و شوهرەتێکی باشی بەدەست هێناوەو لەکاتی بڵاوبوونەوەی وتائێستا.
خوێنەرێکی زۆری بەدەوری خویدا کۆکردەوەو توانیویەتی چەندین خەڵات بەدەست پێ نێت،
ڕوژنامەی” نیویورک تایمز”بەیەکێک لە ڕۆمانەگرنگەکان وەسفی کردووە،کە بەشێوەیەکی گاڵتەجاڕی و زمانێکی کومێدی لەجیهانی ڕۆشنبیری دەدوێت،هەروەها ڕۆژنامەی”لیبڕاسیۆن”ی فەڕەنسیش بەیەکێک لەجوانترین ئەو ڕۆمانانەی داناوە، کەوەرگێڕدراوەتە سەر زمانی فەڕەنسی.

گەرجان پۆل سارتەری بوونگەرا، بە ڕێبەری فەلسەفەی وجودی هاتبێتەنیاسین، ئەوا عەبدولڕەحمان”پاڵەوانەکەی باباسارتەری “عەلی بەدر”یش
زەعیمی پوچگەرێتی و هلێنج هاتنەوەیە لەو وڵاتانەی پێی دەڵێن”عەرەبی”

باباسارتەر ڕۆمانێکی فەلسەفیەو
نووسەر لەباباسارتەر.جان پۆل سارتەر دەکات بەتەوەرو کابەی بەرهەمەکەی و هەموو بابەت و کارەکتەرەکانی تر، بەدەوری ئەو ئەو فەیلەسوفەنهلیست و پوچگەراو فەلسەفەوجودیەکەیدا دەسوڕێنەوەو

بەشێوەیەکی گاڵتەجاڕانە لە ژیانی ڕۆشنبیری یاخود ئەوکەسانەی سەتحیانەو ڕووکەشانە،لەوجودییەت حالی بوونە دەدوێت. ئەو کەسانەی تەنها وەک توێکڵ شوێن ئەو فەلسەفەیەکەوتوون و نەچوونەتە کاکڵ و و قوڵایی و کرۆکی بابەتەکەو پەڕتۆکخانەکانیان بۆ پۆزلێدان پڕی پەرتۆکە فەلسەفی وجودییەکان کردووە. بێ ئەوەی هیچی بخوێننەوە،یاخود لێی تێبگەن “بڕواناکەم کەس لەو نەوەیەی ئێمە هیچ لەوە تێبگات کەدەیخوێنێتەوە،هەموویان درۆزنن،ئایە لە ترۆستکی حاڵی دەبوون؟ ترۆتسکیەت ئەو فەلسەفەیە نەبوو کە لەبوونگەراییدا دەمان بینی،ئەو خۆی لە بابەتی زانستی دەبینێتەوە… لەڕاستی دا عەبدوڵڕەحمان نەیدەتوانی بەفەڕەنسی بنووسێت وەک چۆن نەیدەتوانی بە عەرەبی بنووسێت،و نەیدەتوانی بە شێوەیەکی ڕێک و پێک بیربکاتەوە…. ڕۆشنبیرییەکەی ڕۆشنبیرییەکی زارەکی بوو، ڕوشنبیرییەک بوو پشت بەستووبوو بە قسە نەک نووسین، وەکو ڕۆشنبیری هەموو ئەو نەوەیەی ئەو یەکێک بوو لەوان، کە لە کافێ و چایخانەکان دادەنیشتن و بە دەم ئەنجام دانی یاری دۆمینەو کێشانی نێرگیلە لەبەیانیدا قسەیان لەبارەی هەموو شتێکەوە دەکرد، یان ئێواران لە سەرکورسی سینەماکاندا،یان شەو له تیاترۆخانەو باڕۆ شوێنەگشتیەکان ڕۆدەچوون لە سەرخۆشی و مەستیدا. ئەوانەی جگە لە ناونیشان و تایتڵی کتێبەکان نەبێ هیچیتریان لێ نەدەخوێندەوە… ئەوانە هیچ لەفەلسەفەی وجودییەت نازانن “.
بەو چەشنە
ئەوان فەیلەسوفی چێژو مەستین و و دیدەنیگا نهلیستی و وجودییەتەکەی سارتەر لە ڕابواردن و مەیی و ناو گەڵی ژن کورت دەکەنەوەو دەیانەوێ فەلسەفەبونگەراییەکەی سارتەر بگوازنەوە نێو باڕو یانەو تیاترۆخانەکان”لەگەڵ نووشی هەر پەراخێک لەمەی هێڵنج و وجودییەتیان زیاتر دەبوو، و چاویان زیاتر بەو فەلسەفە مەزنەیە دەکرایەوە…ژن، ژیان جگە لە ژن و پەرداخێک کۆنیاک هیچتر نییە… ئاه ئەی عەبدوڵڕەحمان، ئەی فەیلەسوفی سەدری… ئەی سارتەری عەرەب. بخۆ ئەمە من هەست بەهێڵنج دەکەم، ئەو ئافرەتە خودی بوونە، وە من بوونم لە پێناو بوونی ئەوە…با بەخدا بکەین بە پاریسێکیتر…بەخدا بکەین بە پایتەختی بوونگەرایی… دەتوانین ئەو بوونگەرایییە ناو بنێین بوونگەرایی”شهوانی” ئارەزووبازی.هێڵنجەکەی ئەو”عەبدولڕەحمان” بەرەو ئاڕاستەی ژیانە نەک مردن و خۆ کوشتن، هێڵنجێکە بەرەو خواردن و چێژ، بەرەو ژوانەکانی مەستی…
فەلسەفەکەی عەبدوڵڕحمان فەلسەفەیەکی وجودیە نەک میتافیزیکی، فەلسەفەیەک شتەکان لە بەرزایی دەهێنێتە خوارەوە، فەلسەفەیەکە تێکەڵ بە شتەکانی بوون دەکات،تێکەڵ بە شتەکانی سەر زەوی دەبێت…چی دەبوو گەر مرۆڤ لەیەکەم چرکە ساتی لەدایکبوونیدا، تا وەکو مردنی لەگەڵ هەستی هێڵنجدا بژیابا؟. ئەوە چۆن دەبوو؟… بۆ نمونە ئەو کۆنیایەکە بێ وێنەیە نۆش بکەیت و ئەو جگەرە هۆڵندیە بکێشیت و بڕۆیتە باوەشی ژنێکی وەک دەلال…بەو شێوەیە وجودییەتێکی تەواو دێتە بوون، وجودیەتێکی بێ کەم و کوڕی، و تۆ دەبیت بە مەزنترین بونگەراو وجودیست لەسەر زەوی…ئەوەبوو لەدەست سارتەر چوو و سارتەر درکی پێ نەکرد… من بۆ هەموو ئەوانەی بوونگەرایی دەپەرستن بیرو بۆچوونە بوونگەراییەکانی خۆمیان بۆ دەگوازمەوە،و وجودییەتی خۆمیان دەرخوارد دەدەم، و پێیان دەڵێم بوونگەرایی چێژێکی گشتیە، چێژێکی مەشاعیە،چێژێکی تاکە کەسی یاخود نەرسسی و خۆ پەرستی نییە… ئا لێرە ئێمە بوونگەراییەکی عەرەبی دێنینە بوون… و جیاواز دەبێت لەو بوونگەراییەی سارتەر دایهێنا”.
عەبدلولڕەحمان ئیدی بەخەیاڵی خۆی گەیشتووەتەوە لوتکەی بوونگەرێتی بوون و ڕۆ چووەتە قوڵایی فەلسەفەکەو ئەوەی ئەو پەی پێ دەبات و دەیزانێت ئەوانەیتر نایزانن و درکیان پێنەکردووەو بوونگەرایی ئەوە نییە لە دوو توێی کتێبێکدا نووسراوە، بەڵکە ئەزمونە پێشەوەی تیۆرێکی وشک و دوو ڕستەی مردوو بێ گیانی ناو لاپەڕەی کتێبەکان بێت.
“ئەو فەیلەسوفێکەو ڕۆیشتووەتە فەڕەنساو بەچاوەکانی خۆی بوونگەراییەتی بینیوە،لەکاتێکدا لێرە کەس توانای ئەوەی نییە ئەوەی ئەم بینیویەتی بیبینێت،کتێبەکان هەرچەندە ئاستی وردبینیان بەرزبێت ناتوانن لەگێڕانەوەو گواستنەوەی فیکرو تێڕوانینەکان ڕاستیەکان بخەنە ڕوو وەک ئەوەی مرۆڤ بەچاوەکانی خۆی و بەواقعی شتەکان دەبینیت،عەبدولڕەحمان وجودیەتی بەهەردووک چاوەکانی خۆی بینی، خودی بوونگەرایی،پاشان دەستی لێداو هەستی پێکرد و بەدەستەکانی گرتی ،لەکاتێکدا هەموو بوونگەراکانی ئێرە تەنانەت نەیان بینیوە،تەنها خەونیان پێوە بینیوە، و لەهزری خۆیاندا وێناو خەیاڵیان کردووە، عەبدولڕەحمان لێرە شتێکە و بوونگەراییەکانی تر شتێکیترن،جیاوازی نێوانیان جیاوازییەکی مەزنە،چونکە جیاوازی نێوان ئەزمونکارو خەوەنبینە…. عەبدولڕەحمان بوونگەرایی ئەزمونکردووەو قسەی لەگەڵ کرددوەو بە خوێن و یەسقان و گۆشتەکانییەوە ناسیویەتی”.
لە تێڕوانینی عەبدولڕەحمان سارتەردا عەدەمیەت و بوونگەرایی واتا چێژ و ڕابواردن و بەسەربردنی شەوە سوورەکان لەگەڵ مەی و مەستی و ژن”
کاتێک عەبدولڕەحمان دەڵێ:پوچگەرایی”عەدەمیەت”،واتا ئەو خۆی مەست دەکات.
کاتێک دەڵێ:ئازادی، ئەوە واتای،ئەوەیەلەگەڵ ژنێک دەخەوێت.
کاتێک دەڵێ: پابەندبوون”التزام”، ئەوە مانای وادەی باڕ یاخود یانەی شەوانەیە…بەرەو خۆشەویستی و جنس و مەستی و چێژ…دانیشتن و ژوان لەیانەی شەوە فەلسەفیەسورەکان… ئەوە مەستی و سەرخۆشیە، جنس و دەرچوونە لە داب و نەریتەکان”
بەو شێوەیە
ئەوان لەماڵەوەو،دەرەوە، لەیانەو باڕو کافێ و سینەماو هەموو شوێنێک و لەهەموو شتێک ئاماژە بە سارتەرەو نهلیزم و فەلسەفەی بوونگەرایی دەدەن و

نمونەی پێ دەهێننەوەو تەنهاو تەنها لەسەر پەیوەندییە سێکی و سۆزداری ئازادانەکەی سارتەر لەگەڵ سیمۆن دیبۆڤوار زانیارییەکی سەرەتایی و سەرپێیانەیان هەیەو لەبارەی ناسنامە فەڕەنسیەکەی و ڕۆمانەکەی”هێڵنج” شتێکی کەمیان بەر گوێ کەوتووە.ئەو پەڕتۆکەی وەک تایتڵ و دەستوری ژیان و ئینجلی پیرۆزی خۆیانی سەیردەکەن و ژیانە عەدەمی و عەبەسی و مادیگەرایانەو چێژو لایەنە جنسیە ئازادانەکەی و لاساییکردنەوە لە پۆشینی جڵ و بەرگ، پێڕەوی لێدەکەن و کوێرانە شوێن سارتەرو وجودییەت دەکەون و ڕۆدەچن لە فەوزاو بێ سەرو بەری و بێ مانایی، و بێ ئاگا.لە تیۆرو جیهان بینییە فیکری و فەلسەفییە قۆڵەکەی سارتەرو هەموو قوتابخانە هزری و فەلسەفییەکانی ترو بەڕووکەشی بە وجودیەتیانەوە گرتووە،

بێ ئەوەی دوو ڕستە لەفەلسەفەکە حاڵی بووبێتن و چوارقوتابخانەی فەلسەفیان خوێندبێتەوە،خۆیان لێدەبێت بە سارتەرو فەلسەفەو فەخفەفەخە لێدەدەن و وشەی تەم و مژاوی دەستەواژەو گوتەی فەلسەفی قورس و لێڵ و ناڕۆشن بەکاردەبەن لەکاتی گفتۆو قسەکردن، بۆئەو مەبەستەی عەرزی عەزەلاتی خۆیانی پێبکەن و خەڵک لە قسەکانیان حاڵی نەبێت و خۆیان وەک فەیلەسوفی سەردەم پیشان دەن،کەچی لەحەقیقەت و واقعدا فڕیان نەبەسەر جیهانی فەلسەفەو نەیش دنیای فەیلەسوفانەوە هەیە.
ئابەو شێوەیە تۆ دەبیت بە فەیلەسوف و دەوروبەر بەکەسایەتییەکی ناودارو فەیلەسوفێکی بێ وێنە لێت دەڕوانن و پیرۆزت دەکەن،
ئەو کەسانەی واز لە ناسنامەو ڕەسەنێتی بوونی خۆیان دێنن و بەتەواوی دەبن بە پاشکۆی بیرو فەلسەفەی ئەوانی تر، ئەوانەی وجودییەت ومارکسییەت و هەمو ئەو فەلسەفە هاوردانەی تر وەک ئایین و ڕێباز و مەزەبێکی پیرۆز پێڕەوی لێدەکەن و وردو درشتی ئەو قوتابخانەفەلسەفیانە دەگوازنەوە بۆ کۆمەڵگەکانیان، بێوەی بزانن چی بۆ کۆمەڵگاکانی ئەوان گونجاوەو چی پێویست و گرنگەو چیش کەڵکی نییەو ناکرێت بەهەمان پێوانەی ئەو شوێنەی ئەو فەلسەفەو قوتابخانانەی لێ لەدایک بووە، لەکۆمەڵگەکانی خۆیان بی پێون و هەما شێوە تەفسیری کەن و ڕێک وەک ئەوێ کۆپی پێستی کەن و بێ قرتان و کەم و زیادەو گۆڕانکاری و پێداچونەوەو ڕەخنەو هەڵسەنگاندن، بیگوازنەوەو لەگۆمەڵگەکانی خۆیان دەرخواردی تاکی دەن و هیچ حیساب بۆ تایبەت مەندی و جوگرافیاو واقع و جوایەزییەکان نەکەن!

نووسەر لەو ڕۆمانەدا،
قسەلەسەر لەبڕگەیەکی مێژوویی عێراق دەکات،و دەمان گەڕێنێتەوە بۆ ساڵانی چلەکان و پەنجاکان و شەستەکانی سەدەی بووری ژیانی ڕۆشنبیری له بەخدا و بڵاو بوونەوەی فەلسەفەی وجودی لەناو نوخبەی ڕۆشنبیری وڵاتانی عەرەبی، و
لەنەوەیەک لەو سەردەمەدا دەدوێت کە دەکەوێتە ژێرکاریگەر هزرو فەلسەفەو بیری ڕۆشنگەری ڕۆئاوا و کاریگەر دەبێت بە قوتابخانەفیکری و فەلسەفیەکانیان و فەیلەسوف و بیریارو ڕوناکبیرەکانیان،
لەنمونەی بوونگەرایی و مارکسیەت و بونیەوی و تڕۆتسکیەت و هتد….و ئەوەیش ڕەنگدانەوەو کاریگەری لەسەر تێڕوانین و هزرو هەڵس و کەوت و دەروونیان جێ دێڵێت. ئەو کاریگەربوونەیش جا ج لەڕێگای چونەئەوروپاو ڕاستەوخۆو بەریەک کەوتنەوە بێت، یاخود خوێندنەوەی نووسین و بەرهەمەکانیان،

نووسەر لە باباسارتەر. بەوردی باس لە ژیانی ئەو ساتەی دانیشتوانی شاری بەخدا دەکات و لە مەزهەب و گروپە ئیتنی و پێکهاتە ئایینییە جوایەزەکانی وەک مەسیحیەت و جوو و موسڵمانەکان دەدوێت و قسە لە چینەکانی کۆمەڵگا دەکات و تیشک دەخاتە سەرژیانی خەڵک و دۆخی گوزەرانیان و دەوڵەمەندی و هەژاری و هەڵ و مەرجی ژیانی ئەو ساتە،

بەخدای ساڵانی چلەکان و پەنجاکان و شەستەکانی سەدەی ڕابردوو. پڕی لە پارادۆکس و بیرو باوەڕو ئایین و ئایدولۆجیای جیاواز. وجودیەت، نەتەوەپەرستەکان،مارکسی و شیوعیەت، ئایینی جو،کریستیان، ئیسلام،ململانێی چینایەتی و فیکری و سیاسی، شۆڕش وکودێتاو جەنگی خوێناوی، ژیانی ڕۆشنبیری و ڕۆشنبیرو هزرڤانەکان،بوڕژوا شۆڕشگێڕو سیاسیە درۆزنەکان، پیاوە سەربازییەکان،شەقامی ڕەشید، میوانخانەکان، فرۆشگاو کافێ و مەلهاکان.
هەموی تەوەری ئەو ڕۆمانەن و نووسەر لەبارەیانەوەدەدوێت.

کۆمەڵێک کەسایەتی و کارەکتەر لەو ڕۆمانەدا ڕۆڵدەگێڕێن. لەوانە عبدولڕەحمان سارتەر فەیلەسوفی عێراقی،کەبەهۆی کارێگەربوونی بە”جان پۆل سارتەر”ی فەیلەسوفی فەڕەنسی، ، ئەو فەیلەسوفەی بەشێوەیەکی زۆر سەیرکاریگەرە بە جان پۆڵ سارتەرو فەلسەفەی وجودییەکەی!

نووسەر باس لەکەسێک دەکات “ڕاوی ڕۆمانەکەی”
لەلایان حەنا یوسف و ونونو بەهاری هاوسەری داوای لێدەکەن و ڕایدەسپێرن کە کتێبێک لەسەر ژیانی عەبدولڕەحمان سارتەر بنووسێت و ئەمانیش لەبەرامبەردا پارەی وێدەدەن”تۆ لەبارەی ئەو کەسەوە دەنووسیت و ئێمەیش هەموو تێچووی نووسینەکە لەئەستۆ دەگرین، و دواترحەقدەستەکەیشت پێدەدەین…بەڕاستی زۆر دڵم بەوە خۆش بوو چونکە من موفلیس و بێ دراو بووم..شەو هەزاران پەڕاو، بەڵگەنامە، وێنەی فۆتۆگرافی و زانیاری و تێبینیم لەبارەی فەیلەسوفی سەدری لەبەردەمم کۆکردەوە…دەستم کرد بەپلان دانان نووسینەوەی لاپەڕەسەرەتاییەکان لەبارەی ژیاننامەی ئەفەیلەسوفە بوونگەراییە عێراقیەی کە بەسارتەری سەدری ناوزەد دەکرا”.

عەبدولڕەمان پاڵەوانی ڕۆمانەکەی عەلی بەدر،فەیلەسوفی شاری سەدر،لەوردو درشتی ژیانیدا شوێن پێی جان پۆل سارتەر دەکوێت و لەهەموو شتێک لاسایی دەکاتەوە،

لەستایلی داهێنانی قژی،جل و بەرگی، ڕێکردن. بیرکردنەوە، عەبدولڕەحمان ئاواتەو خوازبوو گەر وجود داپەروەربوایە،چاوەکانیشی هەمان شێوەی سارتەر خێڵ بونایە،
تاهیچ خاڵ و شتێکی لێک نەچو لەنێوانیاندا نەمابوایە،

عەبدولڕەحمان سارتەر لەکۆتایی پەنجاکانی سەدەی بووری بەمەستی خوێندنی دکتۆرا، لەسەرفەلسەفەی بونگەرایی، ڕوو لە زانکۆی سۆربۆن لەپاریسی پایتەخی فەڕەنسادەکات،پاریسی بوکی ئەوروپا،پاریسی پایتەختی داهێنان و جوانی، پایتەختی شیعر و مۆسیقاو ڕوشنبیرو فەلسەفە،پایتەختی وجودییەت و بوونگەرایی،پایتەختی مۆلێر و ڤۆلتێر و ژان ژاک ڕۆسۆ و ژان دارو میشێل فۆکۆ،

عەبولڕەحمان پرۆسەی هاوسەرگیری لەگەڵ
جەرمین پێک دێنێت و لەبەرهەمی هاوسەرگیرییەکەیان کوڕێ و کچێکیان دەبێت و عەبدولڕەحمان
ناوی هەرووک منداڵەجمکەکەیان دەنێت
“عەبەس، و سەدا”
عەبدولڕحمان دواتر دەست بەرداری خوێندنەکەی دەبێت و لەوپروسەیەدا شکست دێنێت، پاشان لەگەڵ هاوسەرە فەڕەنسیەکەی “جەرمین” لەسەرەتای شەستەکان
بەیەکجاری وڵاتی فەڕەنساو شاری پاریس جێ دێڵن دەگەڕێتەوە بەخدای پایتەختی عێراق،
“
لەکاتی گەیشتنەوەی بەبەخدا،هاوڕێ ڕۆشنبیرەکانی پێشوازی لێدەکەن و ئەویش لەناو ئاپۆڕای ئامەدەبوواندا، ئەو ڕستەیەی دەڵێتەوە:”بڕوانامە چ واتایەکی هەیە لەجیهانێکی بێ مانادا”.
عەبدولڕەحمان کە نازانێ دوو دێڕ لەسەر تێڕوانین و بیرو فەلسەفییە بوونگەراییەکەی سارتەر بنووسێت، لەهەمان کاتدا تووشی گرێی خۆ بەزل زانی و فەیلەسوف زانی بووە، لەکاتێکدا بێ بڕوانامە لە پاریس گەڕاوەتەوە، دەیەوێ خەڵک وەک فەیلەسوفێکی زەخم و بیرمەندێکی وجودی وەک سارتەر حیسابی بۆ بکەن و ڕێزی لێ بگرن و لەسەرووی پێگەو پلەی هەمووانەوەبێت ، بەو مەبەستە ژیانی هاوسەرگیری لەگەڵ کچەپاریسیەک پێک دێنێت، تا بۆ هەمووانی بسەلمێنێت کە،ئەو بیرمەندو فەیلەسوفێکی وجودی ناو دار و جیاوازە”ئەو خۆی لەوانیتر جیا دەکردەوەو خۆی لێ بەدوور دەگرتن وڕقی لێ دەبوونەوەو بەردەوام باسی لەوە دەکرد کە ئەو سەر بەچینێکی ئۆڕۆستۆکراتی خانەدان، و چینێکی ئاست بەرزە،
دەیویست سەرشۆڕیان بکات،گەر یەکێک لە کچە فەڕەنسیەکان بخوازێت ئەوە لەمان بە تواناترو شەڕەفمەندانەترە، بۆیە گەڕایەوە بۆ بەخدا لەگەڵ ژنێکی فەڕەنگی کە لە فەلسەفەو ئەخلاق لەسەرووی ئەمانەوەبوو، دەیویست بەمە سەرشۆڕ و فەرامۆشیان بکات و پێگەو ئاستی فەلسەفی و فیکری خۆیانی بۆ دەرخات و بسەلمێنێت کەئەو لەوان ئاستی فیکری و فەلسەفی بەرزتررە…باوکی ئەو هاوسەرگیرییەی عەبدولڕەحمانی کوڕی لەگەڵ کچە فەڕەنسییەک بە ئمتیازێک دادەنا کە هیچ ئمتیازێک لە دنیا هاوواتای نابێ، ئەوە واتای ئەوە دەگەیەنێت کە ئەوروپا بەو هەموو لێهاتوویی و پێگەیشتوویی خۆی ڕێز لە توانای کوڕەکەی دەگرن، و ڕێزی دەگرن، و یەکێک لەکچەکانی خۆی وێدەدەن،وای دەبینی کە ئەو هاوسەرگیرییە خزماتییەکەلەنێوان خۆی و دیگۆل دا. و ئەوەی بە پرسێکی سیاسی زۆر گەورەتری دەبینی لە هاوسەرگیرییەکی سادەی کوڕەکەی کە چووتەوە پاریس بۆ خوێندن و ژیانی هاوسەری لەو ڕێگەیەوە لەگەڵ ئەو کچە پێک هێناوە”.
ئەفسووس ئەو خزماتیەی نێوان باوکی عەبدڵڕەحمان سارتەر و شارل دیگۆل درێژه ناکێشێت و
جەرمینی بۆکی و ،کچە پوری ژان پۆل سارتەری فەیلەسوفی فەڕەنسی ” وەک ئەوەی عەبدولڕەحمان بۆ حۆ هەڵکێشان وای بڵاوکردبوویەوە لەناو خەڵک”و هاوسەری عەبدولڕەحمان سارتەری فەیلەسوف، ئەو هاوسەرەی عەبدولڕەحمان سارتەر لەژێرەوە لەگەڵ ئیسماعیل حەتوبی هاوڕێی عەبدولڕەحمانی هاوسەرەکەیەوە دەست تێکەڵ دەکات،
دواتر کاتێک عەبدلڕەحمان بەو خەیانەتەی هاوسەرەکەی دەزانێتەوە،ناتوانێت چیتر بەرگەی ژیان بگرێت و ڕووی ناو خەڵکی نامێنێت و بە دەمانچه فیشەکێک دەنێت بەسەریەوەو کۆتایی بە ژیانی خۆی دێنێت.

چەند کەسێک لەپاڵ عەدولڕەحمانی بونگەرای پاڵەوان لەو ڕۆمانەدا ڕۆڵ دەگێڕن لەوانە:
-ئیسماعیل حەتوب، یەکێکی ترە لەو کاراکتەرانەی ڕۆڵ لەو شاکارەدەگێڕێت.
ئەوکەسەی لەئاراستەی شیوعیەتەوەبادەداتەوەو دەبێت بە کەسێکی بوونگەرا،و پەیوەندی سێکسی لەگەڵ ژنی هاوڕێکەی”عەبدولڕەحمان سارتەر”دەبەستێت.

-شائوولی نەرجسی و نەفعی، و شیوعی ئایدۆلۆجیا،و بەئایین جو، ئەو کەسەی دەخوازێت مەملەکەتی بەختەوەری لەسەر زەوی درووست بکات.

-ئێدمۆن ئەلقوشلی ئەو کەسەی زۆر لەژێرکایگەری تروتسکیەتەو عاشقی لیۆ تڕۆتسکی مارکسی و شۆڕشگێڕی چەپە و دەیەوێت هەما شێوەی تڕۆتسکی و لەسەر ڕێچکەکەی ئەو شۆڕشێک بەرپابکات و هەمو شتێک تێک و پێک بشکێنێت.

-دەلال مسابنی ژنە سەماکار،
عەباس فەلسەفە،سەلمان،
پارێزەر بەتروس سمحیر،ئیلین،فەرەج،ئیلیاس،
-نادیەخدوری، ئەو ئافرەتە کریستیانەی دەبێتە قوربانی گۆڕانکاریە کلتورییەکان و هەڵ و مەرجی ژیانی ئەوکاتەی بەخدا،و دەست درێژی سێکسی دەکرێتەسەر.
هەمو ئەمانەو چەندان کەسیتر لەو شاکارەڕۆڵدەگێڕن.
……..

شەماڵ بارەوانی