چۆن کاوە بازیانی پێشمەرگەیەکی ساختە دەرچوو، بەڵگەکەشیان بەڵگەیەکی ساختەیە.. دەرسیم پێشەوا
بنەماڵەی جاشی دێرین کاوە بازیانی، لەگەڵ بریندارکردنی ناوبراودا ڕایانگەیاند کە ئەو کەسایەتی دیار، سەرۆک عەشیرەت و پێشمەرگەی دێرین بووە. بەڵام ڕۆژی دواتر بە بەڵگە تەواوی تاوانەکانی فەرماندەی مەفرەزە خاسەی جاش کاوە بازیانیم بە بەڵگە بڵاوکردەوە کە نەک پێشمەرگەی دێرین نەبووە، بەڵکو ئەو جاشێکی دڵسۆزی بەعس و خزمەتکاری ڕژێمی عروبەی سەدام بووە.
ئیمڕۆش وەڵامی ئەو بەڵگەنامە ساختەیەی کاوە بازیانی دەدەمەوە، کە کاوە خۆی دوای شەهیدکردنی ئیبراهیم حەبیب بۆ ناوبراوی دروستکردووە، هەروەها وەڵامی ئەوەشیان دەدەمەوە کە گوایە کاوە بازیانی شەهید ئیبراهیم حەبیب-ی شەهید نەکردووە. سەرەتا دێمە سەر ئەو کاغەزەی کە گوایە لە گیرفانی شەهید ئیبراهیم بووەو کەوتۆتە دەست کاوە بازیانی تا ئێستاکە پاراستوویەتی.
یەک: کاوە بازیانی و بنەماڵەکەی بانگەشەی ئەوە دەکەن کە (ئەو کاغەزە دروستکراوە) لە گیرفانی شەهید ئیبراهیم بووە لەکاتی شەهید بوونیدا، باشە گەر ئەوان شەهیدیان نەکردبێت چۆن کاغەزێکی لەو جۆرە کەوتۆتە دەست کاوە بازیانی؟
دوو: بەگوێرەی ئەوەی کە ماوەیەکی زۆرە لەسەر کەیسی ئەنفال، سەرۆکجاش، ئەمنی گشتیی، ئیستخباراتی گشتیی، ئیستخباراتی سەربازی، مەفرەزە خاسە، زیندانی سیاسیی و شەهیدان کار دەکەم، ئەوەندە شارەزاییم هەیە کە هیچ ئەفسەرێکی ئەمن بەپلەی نەقیب نەبووە بەڕێوەبەری ئەمنی پارێزگایەک بوو بێت، تاکە کەس نەقیب حەسەن ئەلدوری لە ئەمنی هەولێر لەدوای بەڕێوەبەر و جێگرەکەی شوێنی ئەوانی دەگرتەوە، چونکە ئەویش بەرپرسی حزبی بەعس بووە لە ئەمنی هەولێر و لەسەر نامە فەرمییەکانی دەنووسی (نەقیب حەسەن ئەلدوری لەبری بەڕێوەبەری ئەمنی هەولێر/ النقیب حسن الدوري عن مدیر أمن أربیل). بەدرێژایی دەسەڵاتی حزبی بەعسی عەرەبی لە ئێراق لەنێوان (2003.04.09-1968.07.17)دا بەڕێوەبەری هیچ پارێزگایەک، یان بەڕێوەبەری ئەمنی گشتیی پلەکەی لە موقەدەم کەمتر نەبووە.
دوو: لە سەرەتای ساڵی (1984) تا ناوەڕاستی ساڵی (1987)، موقەدەم محەمەد حەسەن حەمادە ناسراو بە (أبو رفعت) بەڕێوەبەری ئەمنی کەرکوک بووە، ئەوەی بەناوی بەڕێوەبەری ئەمنی کەرکوک واژۆی کردووە پلەکەی نەقیب-ە، کەواتە ئەو کاغەزە ساختەیە و تەنانەت نەنووسراوە (عن مدیر أمن التأمیم)، بەمەش سەدا سەد بۆمان دەردەکەوێت کە ئەو بەڵگەیە ساختە کراوە لەلایەن جاشێکی پێشمەرگەکوژ و نۆکەری بەعس و سەدام.
بۆ زیاتر بەرچاو ڕوونی ئەوانەش بەڕێوەبەری ئەمنی کەرکوک بووینە، کە هیچیان پلەیان لە موقەدەم کەمتر نەبووە:
عەقید هوشام، لە ناوەڕاستی ساڵی (1987) تا ناوەڕاستی ساڵی دواتر.
موقەدەم کامیل عەباس موسا، لە ناوەڕاستی ساڵی (1988) تا بەهاری ساڵی (1989).
عەقید هەیسەم تکریتی، لە بەهاری ساڵی (1989) تا ڕاپەڕین و ڕۆژی (1991.3.20).
سێ: ئەو کاغەزە چەندان هەڵەی زمانەوانی تێدایە، کە لێرەدا ئەوانە دەخەمەڕوو کە هەستیان پێ دەکەم و دەیسەلمێنن کە کوردێک نووسیوێتی و لەوانەیە کەسانی تر و شارەزا هەڵەی تریش بدۆزنەوە:
یسمح لحامل الورقة، دەبوایە بنووسرێت: (یسمح لحامل هذە الورقة)، ئەوەش دەیسەلمێنێ کە کورد (واتە کاوە بازیانی بەهۆی کەسێکی نزیکی خۆی) نووسیوێتی، نەک ئەفسەرێکی دائیرەی ئەمنی ئێراقی کە دەبێت دەرچووی یەکێک لەو کۆلیژانە (ئەمنی قەومی، پۆلیس، یان سەربازی) بێت.
بالخروج، دەبوایە بنووسرێت (الخروج).
لکونە، دەبوایە بنووسرێت (لأنە)، چونکە (لکونە) بۆ ڕابردووی پێشتری ئەو دەگەڕێتەوە، بەڵام لێرە مەبەست لەوەیە کە چونکە ئەو ڕاسپێدراوە بە ئەرکێک.
مکلف بمهمة من هذە الدائرة، دەبوایە ڕستەکە بەمشێوەیە بوایە: (مکلف بمهمة من قبل هذە الدائرة)، واتە وشەی (قبل) واتە لەلایەن، نەنووسراوە، کە ئەوەش دەیسمەلێنێت نووسەری ئەو نامەیە عەرەب نییە و کوردە، کە سەدا سەد هەر لە بنەماڵە و کەسە باوڕپێکراوەکانی کاوە بازیانی خۆیەتی.
مکلف بمهمة من هذە الدائرة مع الشکر، ئاسایی نییە کە ئەفسەرێکی عەرەب و بەپلەی نەقیب بەمشێوەیە بنووسێت بەبێ ئەوەی خاڵێک لەنێوان (الدائرة) و (مع الشکر) دابنێت!
لەبری (ضابط الخفر بدالة)، دەبوایە بنووسرێت: (ضابط خفر البدالة).
لەبری ضابط السیاسیة، دەبوایە بنووسرێت: (ضابط الشعبة السیاسیة).
لەبری (نافذة لمدة یومان)، دەبوایە بنووسرێت: (نافذة لمدة یومین). ئەو هەموو هەڵانە ئاسایی نین بۆ عەرەبێک لە نووسینی یەک کاغەزدا بیانکات، بۆیە هەڵەکان دەیسەلمێنن کە کوردێکی نەشارەزا لە عەرەبی نامەکەی نووسیوە! تکایە هەر کەسێ هەڵەی تری زمانەوانی دۆزییەوە، با ئاگادارم کاتەوە.
سەبارەت بەوەی کە گوایە کاوە بازیانی، برا و خزمەکانی ئەو دەستیان نەبووە لە شەهیدکردنی ئیبراهیم حەبیب، دوو بەڵگە دێنمەوە، کە یەکێکیان لەسەر زاری بێتوش کوڕی کاوە بازیانی و ئەوەی تریش شۆڕش محەمەد تۆفیق محمەد ئامۆزای کاوە بازیانی، کە ڕۆژی شەممە (2023.04.22)، تەلەفۆنی بۆ کردم و بۆ ماوەی نۆ خولەک قسەمان کرد.
یەکەم: لە ساڵی (2011)، یان (2012) بوو، بێتووش کوڕی کاوە بازیانی تەلەفۆنی بۆ کردم و خۆی ناساند، گوتم: (بمزانیبایە وەڵامم نەدەدایتەوە، چونکە وەڵامی سەرۆکجاش، کوڕ و نەوەیان نادامەوە، لە قسەکردنیش تەواو بین بلۆکت دەکەم). بێتووش کوڕێکی هێمن و بە ئەدەب بوو، زۆر بەڕێزەوە قسەی دەکرد، زۆر هەوڵیشی دا لەگەڵ باوکی قسەی بکەم، بەڵام ڕەتمکردەوە، کە بەقسەی خۆی باوکی لە تەنیشتی دانیشتبوو و گوێی لە قسەکانی نێوانمانە و زۆریش حەزدەکات لە زاری خۆیەوە قسەم بۆ بکات، بەڵام گوتم: (گەر کاوە بازیانی باوکت قسە بکات، تەلەفۆنەکە دادەخەم)، کاوە بازیانی هیچ قسەیەکی نەکرد. بێتووش لەسەر دوو تاوان قسەی کرد، یەک شەهیدکردنی ئیبراهیم حەبیب و دووەم شەهید کردنی ئەنوەر حەسەن و هاوڕێکانی لە ڕۆژی (1982.03.05)دا لە گوندی قازان. دوای گفتوگۆکردنی نێوانمان لەسەر شەهید ئیبراهیم حەبیب، بێتووش گوتی: (باوکم بە هەڵە لە ئیبراهیم حەبیبی داوە و تا چووەتە سەری نەیزانیوە ئەوە، ئەگینا هەرگیز تەقەی لەو نەدەکرد، دواتریش ئاشتەواییمان لەگەڵ ماڵی پورم زوهرە کردووە). دوای چەند ڕۆژێک ئەو پرسیارەم لە بابانی شەهید ئیبراهیم کرد، بابان وەڵامی دایەوە کە هەر کەسێک ئەو قسەیەی کردبێت درۆی کردووە و هیچ ئاشتەواییەک نەکراوە، پرسیاری ئەوەیکرد کە کێ بۆی باسکردووم، پێم نەگوت. کەواتە بەقسەی بێتووش کە خۆی بە تەلەفۆن و لە ماسنجەرەوە قسەی بۆ کردووم و ڕاستەوخۆ لە بێتووشم بیستووە و ئەوکات باوکیشی لە تەنیشتی بووە، ئیبراهیم حەبیب لەلایەن کاوە بازیانی شەهید کراوە.
سەبارەت بە شەهید کردنی ئەنوەر حەسەن و هاوڕێکانی، بێتووش گوتی: (باوکم دەڵێ ئەنوەر حەسەن-م زۆر خۆشویستووە، من لە شەڕی قازان بەشدار نەبوویمە، با بەس ئەوەیان بسڕێتەوە). گوتم: (نەخێر نایسڕمەوە، چونکە مەفرەزەی کاوە بازیانی بەشداری شەڕی قازانی کردووە، با بڵێین باوکت خۆی بەشداری نەکردبێت و مەفرەزەکەی بەشداری کردبێت (هەرچەندە بەدڵنیایی بەشداری کردووە)، هەر خۆی تاوانبارە چونکە بەرپرسیارێتی یاسایی هەر تاوانێکی مەفرەزەکە دەکەوێتە ئەستۆی باوکت).
دووەم: لە ڕۆژی شەممە، ڕێکەوتی (2023.04.22)، کاتێک کە شۆڕش محەمەد تۆفیق-ی ئامۆزای کاوە بازیانی تەلەفۆنی بۆ کردم، گلەیی ئەوەی لێکردم کە بۆ بەمشێوەیە لەسەر کاوەی ئامۆزاییم نووسیوە، لە وەڵامدا گوتم: (کاوە بازیانی ئامۆزات فەرماندەی مەفرەزە خاسە بووە یان نا، ئایە ئیبراهیم حەبیب و ئەوانەی تریشی شەهید کردووە، یان نا)؟ ئەو لە وەڵامدا گوتی: (بەڵێ فەرماندەی مەفرەزە خاسە بوو، ئیبراهیم حەبیب-ی لەسەر مەسەلەی شەرەف کوشتووە، ئەوکاتەی کە ئەنوەر حەسەن شەهید بوو، من لە زیندان بووم و کاوەی ئامۆزاشم هێشتاکە پێشمەرگە بوو. نیوەی ئەو زانیارییانەی وەرت گرتووە بەدرۆ داویانە بە تۆ، ئاگادار بوومایە نەمدەهێشت ئەو درۆیانە بنووسیت، چۆن دەکرێت هەر کەسێک درۆت بۆ بکات، تۆش بیاننووسیت. کاتی خۆی من هەرچیەکم بۆت باسکردبێت لەسەر شکاندنی ژووری سێدارەی زیندانی موسڵ بەڕاستی باسم کردووە). چەند جارێک لە کاری قسەکردم، قسەم بە شۆڕش دەبڕی، بەتایبەت کە باسی ئەوەی کرد کە کاوە بازیانی لەسەر پرسی شەرەف ئیبراهیم حەبیب قاسمی کوشتووە، هەروەها لەسەر شەهید کردنی ئەنوەر حەسەن و هاوڕێکانی: بە شۆڕش-م گوت: (بابەتی من بابەتی ئەنفال، جاش و پێشمەرگە کوشتنە، نامەوێت خۆم دابەزێنم بۆ ئاستێکی نزم و باسی پرسی شەرەفی کەسانێکی تر بکەم، ئەگینا شت هەیە لەسەر کاوەی ئامۆزات، تۆفیقی ئامۆزات و حەمەڕەشیدی پورزات، بەڵام جوان نییە سەرەڕای ئەوەی کە ئیبراهیم حەبیب شەهید دەکەن، دواتر تۆمەتی شەرەفیشی دەدەنە پاڵ. ئەنوەر حەسەن و هاوڕێکانیشی کە شەهیدکران، مانگی ئازاری ساڵی (1982) بوو، کاوە بازیانی ساڵێک و دوو سێ مانگ پێش شەڕی قازان گەڕایەوە ناو ڕژێم و کاتی شەڕەکەش فەرماندەی مەفرەزە خاسە بوو، بۆیە بەدڵنیایی بەشداری ئەو شەڕەشی کردووە. تەواوی زانیارییەکانیشم ڕاستن و هیچیشیان درۆ نین و نایان سڕمەوە). بەڵێ شۆڕش محەمەد تۆفیق ئامۆزای کاوە بازیانی لە ڕۆژی شەممە، ڕێکەوتی (2023.04.22)، لە تەلەفۆن بۆ منی باسکرد کە ئیبراهیم حەبیب قاسم بەدەستی کاوە بازیانی لەسەر مەسەلەی شەرەف کوژراوە. بەدڵنیایی شۆڕش محەمەد تۆفیق بۆیە شەهیدکردنی ئیبراهیم حەبیب-ی خستە قالبی شەرەف بۆئەوەی ڕەوایەتی بە شەهیدکردنەکە بدات، نازانێت بەمەش تۆمەت دەبەخشێتەوەو تاوانێکی تر دەخەنە پاڵ تاوانەکانی بنەماڵەی کاوە بازیانی جاش و جاشپەرست. بەڵێ دوو کەسی نزیکی کاوە بازیانی بە تەلەفۆن لای من باسیان کردووە کە ئیبراهیم حەبیب قاسم (باوکی بابانی تۆڵەئەستێن) بەدەستی کاوە بازیانی شەهید کراوە، کە یەکەمیان بێتووش-ی کوڕی و دووەمیان شۆڕش بازیانی ئامۆزای بوون.
دوای تەواوبوونی گفتوگۆکان شۆڕش محەمەد تۆفیق ئامۆزای کاوە بازیانیم لە ڤایبەر و فەیسبووک سڕییەوە، چونکە بەر لە شەش حەوت ساڵێک کە قسەم لەگەڵ شۆڕش کرد گوتم: (هەر کاتێک ناوی کاوە بازیانی و تۆفیق بازیانی لای من بێنیت و داکۆکیان لێ بکەیت، کۆتایی بە پەیوەندی نێوانمان دێت)، ئەویش گفتی دا کە باسیان نەکات و داکۆکیان لێ نەکات، وەلێ خاوەن بەڵێنی خۆی نەبوو، بۆیە منیش سڕیمەوە.
بۆ دڵنیابوونی هەموو لایەک لە ڕاستییەکان، ئەو زانیارییانەی کە بۆم دێن، هەمووی لەناو بنەماڵەی ناوبراوەوە بۆم دێن و زانیاری ڕاست و دروستن، بۆیە کەسوکار و جاشە تاوانبارەکانی کاوە بازیانی با چیتر هەوڵی تەلەفۆن کردن نەدەن، کە وەڵامی هیچیان نادەمەوە، تەنانەت هەندێک وێنەی ناو نەخۆشخانە و ناو پرسەکەی کاوە بازیانیم بۆ هاتووە، کە ئەوانەی زانیارییەکانم بۆ دەنێرن، هەر جارەی بەفێڵی چوونە ئاودەست، جگەرەکێشان و وەڵام دانەوەی تەلەفۆن لەناو خەڵکەکە دووردەکەونەوەو زانیاری و وێنەکانم بۆ دەنێرن. وێنەی کەسانێکی وایان بۆ ناردووم کە لە نەخۆشخانە سەردانی کەسوکاری بنەماڵەی کاوە بازیانی کردووە بۆ ئەستۆپاکی خۆیان لەوەی کە بابانی شەهید ئیبراهیم حەبیب تەقەی لە کاوە بازیانی کردووە، هەروەها کوڕە بەرپرسانێکی وا کە کوڕەکە خۆیشی بەرپرسە بەشداری پرسەکەیانی کردووە، مرۆڤ بە بیستنی یان بە بینینی وێنەکان شەرم لەخۆی دەکات.
دەرسیم پێشەوا
هەینی (2023.04.28)
دانمارک
بۆ زیاتر ئاشنابوون بە کردەوەکانی کاوە بازیانی کلیکی ئێرەبکەن..
