ڕوداوەکانی ئەم دواییانەی نیپاڵ و ئاسۆی خەباتی چینایەتی و سیاسی لەو ناوچانەدا-2-.. سابیر .م
بەشی دووەم:
پارادایمی دابەشکردنی شۆڕش بە دوو قۆناغ : وەک ئەفسانەیەکی ناسیۆنالیستی و پایەی سەرەکی فکری
پارتە ماویەکانی نیپاڵ !
بنەمای مێژوویی ئەم پارادیمە ئەگەڕێتەوە بۆ چەپی ناسیۆنالیستی و ڕەوتە ناسیۆنالیستەکانی ڕوسیای قەیسەری لە کاتی خۆیدا وە لەسەردەمی خەباتی بەڵشەفیکەکاندا.
ئەم مەیلە فکری و سیاسیە وەک بەرەیەکی ) دژە شۆڕش ( دژایەتیەکی سەرسەختیان بۆ باسەکانی لێنین و بەڵشەفیکە هاوڕێکانی نیشاندا ، ئەوان پێیان وابوو کە قۆناغی گەشەی سەرمایەداری لە ڕوسیا هێشتا گونجاو نیە بۆ شۆڕشی سۆسیالیستی ، بەڵکە قۆناغەکە شۆڕشی بۆرژوا – دیمۆکراسیانە ئەخوازێت .
هەر لە درێژەی ئەم سیاسەتەدا ، بۆچوونەکانیان سەبارەت بە مەسەلەی )مافی چارەی خۆنووسینی میللەتان(بەو جۆرە بوو، وە پێیان وابوو، کە ئەم مەسەلەی نەتەوایەتیە پەیوەندی بە خەباتی چینایەتیەوە نییە و، پێویستە بۆرژوازی نیشتمانی ڕابەرایەتی بکات، وە نابێت ببەسترێتەوە بە ڕابەڕایەتی کۆمۆنیستی کرێکاران و جوتیارانی چەوساوەو شۆڕشی سۆسیالیستیەوە .
لێنین وپارتی بەڵشەفیکی کە ئەو ڕابەڕایەتی ئەکرد بە پێچەوانەی ئەم بۆچوونە خەباتیان ئەکرد ، وە پێیان وابوو کە بەدەستهێنانی ئەو مافە دیمۆکراتیکانە وە لەوانە )مافی چارەی خۆنووسینی میللەتان ( لە ژێر ڕابەرایەتی کرێکاران و جوتیارانی هەژار توانای بەدەستهێنان و بەئەنجام گەیاندنیان هەیە، وە ئەم خەباتەش وابەستەیە بە مافی چارەنووسی پڕۆلیتاریا و چەوساوەکانەوە، نەک بۆرژوازی میللیەوە، هەربۆیە ئامانجی سەرەکی لێنین و پارتی بەڵشەفیکی ، پێکهێنانی بزووتنەوەیەکی ڕزگاری سۆسیالیستی بووە دژ بە چەوساندنەوەی سەرمایەداری و بۆرژوا لۆکاڵی و دەرەکیەکان ، نەک پێکهێنانی بزووتنەوەیەکی ناسیۆنالیستی تەنها بۆ بەرژەوەندی بۆرژوا خۆماڵیەکان و بەناو بزووتنەوە “ڕزگاری نیشتمانیەکان ” .
قۆناغی گەشەی ئەم مەیلە ناسیۆنال – ڕیفۆرمیستیە لەناو بەڵشەفیکەکاندا ، بەوە گەیشت کە ستالین لە کتێبی )بنەماکانی لێنینزمدا(
)١( ، تەواوی تێزەکانی کۆنگرەی دووەمی ئەنتەرناسیۆناڵ و باسەکانی لێنینی شێواند و بەالڕێدا برد ، کە لە ” تێزەکانی
کۆنگرەی دووەمی ئەنتەرناسیۆناڵی کۆمۆنیست” لە 5ی حوزەیرانی ساڵی 1920 بڕیاڕیان لەسەر درابوو، بەتایبەت
ڕەشنووسی سەرەتایی تێزەکان سەبارەت بە پرسی نەتەوەیی وپرسە کۆڵۆنیالیەکان)٢( وە بەو جۆرە هەوڵی ئەوەیدا کە
بگەڕێتەوە سەر بنەمای پارادایمی دابەشکردنی شۆڕش بە دوو قۆناغ و لەو کتێبەدا پێداگری لەسەر پێشکەوتخوازی و
ڕابەرایەتی بۆرژوازی نیشتمانی ئەکات ، پشتیوانی لە سیاسەتی ناسیۆنالیستانەو کۆنەپەرستانەی ئاغا و شێخ و سەرۆک
عەشیرەتەکان و ئەفسەرە سەربازیە بەکرێگیراوەکانی کردو کۆمەکی هەمەالیەنەی کردن .
سەرەتاکانی جموجۆڵی سیاسی خۆیان وەک چەپێکی ناسیۆنالیست، کە باوەڕیان بە خەباتی چەکدارانەی جوتیارانی الدێکان
هەبووە، وە ڕۆڵی سەربەخۆییانەی پڕۆلیتاریای شارەکانیان بەهەند وەرنەگرتوەو ڕەتکردۆتەوە، دوابەدوای سەرهەڵدانی قۆناغێکی تازەی ڕاگوزەری چوونە ناو خەباتی چینایەتی پڕۆلیتاریا لە هندستان و ناوچەکە لە دوای ساڵەکانی ١٩٣٠ بەدواوە دەستپێکردووە، وە بزووتنەوەی چەکداری )خەباتی ڕزگاری نیشتمانی( گەالنیان، بە بنەمایەکی فکری بنەڕەتی خۆیان زانیوه .
بێگومان کارکردی تێزەکان و بۆچوونەکانی کۆنگرەی باکۆی گەالنی ڕۆژهەاڵت لە ساڵی 1921 بەسەرۆکایەتی گریگۆف
زینۆفیف، کاریگەریەکی گەورەیان هەبووە لەسەر سەرهەڵدانی ماویزم و بزووتنەوە سیاسیەکانی تریش لەو ناوچانەدا وە پشتیوانی بزووتنەوەی) تورکیای الو – ترکیا الفتاة ( و صن یات صن و پارتی میللی لە چین بکەن، بەتایبەت دوای ئەوەی کە خودی گریگۆڤ زینۆفیف) ٣( شعاری )کرێکارانی جیهان یەکبگرن (، گۆڕی بە شعاری ) کرێکارانی جیهان و گەالنی چەوساوە یەکبگرن( )٤(، وە بەم شێویە بناغە چیانیەتیەکەی شێواند.
بەم جۆرە ڕەوتی پشتیوانی لە بۆرژوا – کۆمبرادۆرەکان و سەرۆک خێڵ و پیاوانی ئاینی و ئەفسەرە بەکرێگیراوەکان هەرچی زیاتر بەهێزتر بوو، لە ژێر ناوی ) بەڵشەفیزم ( وە سوود وەرگرتن لە هەژموونی شۆڕشی ئۆکتۆبەر لە جیهاندا .
دواتر بیروبۆچوونەکانی ماوتسی تۆنگ لە دوای ساڵەکانی 1948 بەدواوە گوژمێکی بەهێزیاندا بەم ڕەوتە ناسیۆناڵ چەپەی
شۆڕشی ) بۆرژوا – دیمۆکراسیە (دا، گوایە شۆڕشی نیپاڵ شۆڕشێکی لۆکاڵی نەتەوایەتیە و بۆرژوازی نیشتمانی نیپاڵ
پێشکەتوخوازەو شۆڕشگێڕە، ئەویش خۆی لە خۆیدا درێژەی هەمان سیاسەتی ناسیۆناڵ- ڕیفۆرمیستانەی کۆنگرەی باکۆوو جهان بینی سیاسەتی ستالین بوو لەبارەی )سۆسیالیزم لە یەک واڵت( دا ، کە بوون بە پێشینەیەکی فکری و سیاسی بۆ پارتی میللی کۆمێنتانگ )٥( لە ساڵی -1923 تا ساڵی 1927.
لەدوای شەڕی جیهانی یەکەمەوە سەرمایەی جیهانی چۆتە قۆناغێکی مێژوویی نوێوە ، ئەویش قۆناغی ئیمپریالیزمەو وە تەواوی پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنانی لە جیهاندا بەشێوەیەک گۆڕیوە کە لەگەڵ خودی کەڵەکەی سەرمایەی جیهاندا یەکبگرنەوەو بگونجێن.
ئەم قۆناغە نوێە و هەژموونی سەرمایەی جیهانی ، بوو بە تەوەرەی بنەڕەتی دابەشبوونی کۆمەڵگا بەسەر دوو چینی پڕۆلیتاریا و چەوساوەکان لەالیەکەوەو سەرمایەداران و نۆکەرانی بۆرژوا خۆماڵیەکانیش لەالکەی ترەوە، ئەمە وێڕای مانەوەی هەر جۆرە دواکەوتویی و پاشماوەی کۆنی فیوداڵی و خێڵەکی لە واڵتانی وەک ئاسیاو ئەفریقاو ئەمریکای التینی.
لە سەر بنەمای ئەم گۆڕانکاریە ڕیشەییەی کۆمەڵگا و پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنان، ناتوانرێت ئەو قۆناغە لەو واڵتاندا ، بە
قۆناغی شۆڕشی ) بۆرژوا – دیمۆکراسی ( و پێشکەوتوخوازی بۆرژوازی میللی لە قەڵەم بدرێت، بەڵکە زۆر بە ڕۆشنی و
ڕاشکاوانە قۆناغەکە پێداویستی شۆڕشێکی سۆسیالیستی ئەخوازێت، و هەرچی زیاتر بەرژەوەندی سەرۆک خێڵ و عەشیرەت و بۆرژوا- کۆمبرادۆرەکان وەک پاشکۆو بەکرێگیراوێک بە سەرمایەی جیهانیەوە بەستۆتەوە، وە لە ناو کۆمپانیا مۆنۆپۆڵیە فرە نەتەوەییەکاندا پشکی تایبەتی خۆیان هەیە .
ئەم گۆڕانکاریانە بوونەتە ڕاستیەکی بەرچاو وزیندو، کە هیچ کەسێکی بۆرژوا – کۆمبرادۆرو وردەبۆرژوا پاشکۆکانیان لەم
واڵتانە توانای ئەویان نەماوە حاشایان لێبکەن و بەدرۆیان بخاتەوە .
لە درێژەی ئەو هەلومەرجە سیاسی و چینایەتیەی کە لە نیپاڵ درێژەیان هەیە، ناڕەزایەتیە جەماوەریەکانی چینە چەوساوەکان و قوتابیان و تێکۆشەرانێک خەباتی خۆیان دژ بە ڕژێمی پاشایەتی بنەماڵەی Rana Dynasty درێژە پێداو، لە ساڵی 1949
بە دواوە قۆناغێکی تازەی خەباتی پارتە ماویەکان لە نیپاڵ دەستی پێکردوە .
درێژەی هەیە ….
سابیر. م
13.10.2025
—————————————————————————————————
پەڕاوێزەکان :
)١ ( أسس اللينيية ، ستالين .ل٧٤. چەند وانەیەک لە زانکۆی سفردلۆڤ لە مۆسکۆ 1924 بە زمانی عەرەبی
)٢ ( تێزەکانی کۆنگرەی دووەمی ئەنتەرناسیۆناڵی کۆمۆنیست ، ڕەشنووسی سەرەتایی تێزەکان سەبارەت بە پرسی نەتەوەیی
وپرسە کۆڵۆنیالیەکان) 5 حوزەیرانی 1920(
المؤتمرات العالمية األربعة األولى لألممية الشيوعية – الكتاب :
كامالً
https://litci.org/arab/%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%a4%d8%aa%d9%85%d8%b1%d8%a7
%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%8a%d8%a9-%d8%a7
%d9%84%d8%a3%d8%b1%d8%a8%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d9%88
%d9%84%d9%89-%d9%84%d9%84-16/
https://revsoc.me/marxism/30606/31728/ (٣)
www.al- akhbar.com ، األخبار سایتی( ٤)
https://www.al-akhbar.com/Opinion/350548/-%D9%8A%D8%A7-%D8%B9%D9%85%D8%A
7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D9%88%D8%B4%D
8%B9%D9%88%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B6%D8%B7%D9%87
%D8%AF%D8%A9–%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%A7
) ٥ ( کۆمینتانگ
https://ar.m.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%85%D9%8A%D9
%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%BA
ӘХЛИ ЮРТЛАРЫҢ ПРОЛЕТАРЛАРЫ. БИРЛЕШИН!
ПРОЛЕТАРҲОИ ХАМАИ МАМЛАКАТҲО, ЯК ШАВЕД!
VISU ZEMJU PROLETĀRIEŠI, SAVIENOJIETIES!
VISŲ ŠALIŲ PROLETARAI. VIENYKITÉS!
SSCER WECSOCSWYS
JIIY6NLS, GIIAMANO!
БУТУН ДУНЁ ПРОЛЕТАРЛАРИ, БИРЛАШИНГИЗ!
ПРОЛЕТАРI ВСІХ
КРАЇН, ЄДНАЙТЕСЯ!
KÕIGI MAADE PROLETAARLASED, ÜHINEGE!
rnltsurltr FnLnN
trurltrh, Uhust’R
БАРДЫК ӨЛКӨЛӨРДҮН ПРОЛЕТАРЛАРЫ, БИРИККИЛЕ
ПРОЛЕТАРЬДИН ТОАТЕ ЦЭРИЛЕ, УНИЦИ-ВЭ!
БҮТҮН ӨЛКӘЛӘРИН ПРОЛЕТАРЛАРЫ. БИРЛӘШИН!
БАРЛЫҚ ЕЛДЕРДІН ПРОЛЕТАРЛАРЫ. БІРІГІНДЕР!
ПРАЛЕТАРЫІ ЎСІХ
КРАІН, ЯДНАЙЦЕСЯ!
ПРОЛЕТАРИИ ВСЕХ
СТРАН, СОЕДИНЯЙТЕСЫ
