“ژنە ڕوەکیەکە”. ڕۆمانێکی ڕووەکی- خەیاڵی- دەروونی “هان کانگ” ژنە نووسەری کۆری.. شەماڵ بارەوانی
“ژنە ڕووەکیەکە” سێ هەمین بەرەهەمی خاتوونە نووسەرەو یەکەم چاپی لەدوو توێی ڕۆمانێکی ٢٢٣لاپەڕەیی و لەساڵی٢٠٠٧ بەزمانی کۆری لێ بڵاوبووەیەوەو دوواتر و لەساڵی٢٠١٦خەڵاتی “مان بۆکەر”ی نێو دوڵەتی بەدەست هێنا،و تائێستا بۆ زۆرێک لە زمانەکانی جیهان هاتووەتە وەرگێڕان.
هان کانگ. لەو ڕۆمانەدا گفتوگۆی سیستەمی خۆراکی ڕووەکی ناکات و لەوە نادوێت کەئایەڕووکی بوون بۆ جەستەو دەروونی مرۆڤ سوود بەخشە یاخود نا؟ئایە مرۆڤ گۆشت خۆربێت یان ڕووەکی؟ کامەیان سوود بەخشەو کامەیان زیان بەخشە لەڕووی زانسییەوە؟
بەڵکە نووسەر لە”ژنەڕووکیەکە” باس لەسرووشتی ژیان و هەڵ و مەرجی کۆمەڵایەتی دەکات لەکۆریای باشوور.
قسە لەو یەکترقبوڵ نەکردن و ئاسۆ داخراوەی ئەقلیەتی نێرسالاری و پەتای پاتریارکی دەکات کە توشی ئەقڵی مرۆڤایەتی بووەو نەخۆشی خستووە.
لەکۆمەڵگای کۆریای باشوور دەدوێت.
کۆمەڵگایەک لە ڕووی زانست و تێکنەلۆجیاوە لەلوتکەی حەداسەو هەڕەمی پێشکەوتندایە.
وەڵی ئەفسوس لە مۆدڕنە بوونی ئەقڵ و کرانەوەی سەقافی و ئەویتر قبوڵ کردن و ڕێزگرتن لەئازادی و سەربەستی تاک و لەهەلبژاردنەکانی و قبوڵکردنی ئەنتی باو جیاوازییەکان، لە خوارەوەی خوارو دایەوەو هێشتا ژن وەک مرۆڤێکی پێڕفێکت و لەڕوانگەیەکی یەکسانەوە سەیرناکرێت و نەریتە کۆنەکان و ئافاتەکانی ئەقڵیەتی پیاوساڵاری تەحەکوم بە مێنتەڵێنت و بیرکردنەوەو تێگەیشتن و ژیانیانەوە دەکات و خێزان لەسەر بنچینەی نێرسالاری دادەمەزرێت و هێشتا دەسەڵاتی ڕەهاو جڵەوی خێزان بەتەنها لەدەست نێردایە!!
نووسەر لەڕۆمانەدا باس لە چیڕۆکی ژیانی ژنێک دەکات.لەکۆتایی بیستەکانی تەمەنیدایەو جگە لەخواردنەڕووەکیەکان هیچ شتێکیتر ناخوات،و
خۆی لەهەرخواردنێک بەدوور دەگرێت کە گۆشتی تێدابیت، هەمو جۆرە گۆشتێکیشی لەخۆی قەدەخەکردووە،جاگوشتی سورو ئاژەڵ بێت،یان هی باڵندەو پەلەوەربێت یاخود ماسی و هەر جۆرەگۆشتێکیتر بێت کە مرۆڤ دەیخوات بە پێی کلتوری کۆریا.یاخود هەروڵاتێکیتر.
ئەو سەرەڕای دوور کەوتنەوەی لە گۆشت خواردن.هێڵکەو ماست و شیرو پەنیرو هەمو ئەو خواردنانەیتر کەبەرهەمی ئاژەڵ و پەلەوەریشن نایان خوات.
بڕیاریداوە بە تەواوی پەیوەندی خۆی لەگەل ئەو جۆرە خواردنانە بپچڕێنێت و لێیان دوور کەوێتەوە،
پاڵەوانی “ژنە ڕووەکیەکە” ئیدی بەتەواوی بڕیارەی دوور کەوتنەوە لەگۆشت و هەموو موشتاقاتەکانی دەدات،بێ ئەوەی پێشووتر پلانێکی بۆ ئەو ئەو بڕیارەی دانابێت،تا قۆناخ بەقۆناخ ئەو بڕیاریارەی جێ بەجێ بکات و هێدی هێدی ببێت بەکەسێکی ڕووەکی و لەخواردنی گۆشت دوور بکەوێتەوە.
یاخود ئەو بڕیارەی لەسۆنگەیەکی پەتی مرۆڤانەوەدابێت،
وەک ئەو مرۆڤە گۆشتخۆرانەی تر کاتێک بڕیاردەدەن ببن به ڕووەکی.لەو سۆنگەیەوە ئەو بڕیاردەدەن
کە مرۆڤ بەڕەهایی نابێت گۆشتی هیچ گیان لەبەرێک بخوات.
چونکە ئەو مافەی نییە ئازاریان پێ بگەیەنێت و هەمو ئاژەڵ و گیان دارو پەلەوەرو باڵندەیەک مافی ژیانیان هەیەو هیچ مرۆڤێک ئەو مافەی نییە لە پێناو حەزو ئارەزو گەدەی خۆی ئەوان بکات بە قوربانی و لەسەر حیسابی گیان و گۆشتی ئەوان بژیت. بۆیە گۆشت خواردن بە بۆچوونی ئەوان کارێکی نا ئەخلاقی و دوور لە ویژدان و پێچەوانەی پڕەنسیپەکانی مرۆڤایەتیە.بەبۆچی ئەوان
مرۆڤ سەرەتا گۆشت خۆر نەبووەو بوونەوەرێکی ڕووەکی بووە،بەڵام دووایی و هێدی هێدی و لەقۆناخی دەست پێکردنی ڕاوکردنەوە تووشی ئەو کارەنامرۆڤانەیەو ئەو هەڵە گەورەیە بووە،بۆیێ پێویستە مرۆڤ ئیتر دەست بەرداری ئەو کاره نائەخلاقی و نا ئینسانیەی بێت و ئەو هەڵەو بێ ویژدانیەیشی چاک بکاتەوەو و دووباره بگەڕێتەوە سەربنچنەی ڕەسەنی مڕۆڤایەتی خۆی و ببێتەوە بە ڕووەکی و بەتەواوی دەست بەرداری گۆشت خواردن و ئازاردانی گیان داران بێت.
بەڵام “یۆنگ هیێ”ی پاڵەوانی ژنە ڕووەکیەکە.
بڕیاری دەست بەرداربوونی گۆشت و فەلسەفەی گۆشت نەخواردنەکەی ئەو لەسەر بنەماو پێوەرەی ڕووەکیەکان نییە کە ئێماژەم پێدا، ئەو هیچ هۆکارێکی تەندرووسی و یان ئایینی و ئەخڵاقیمان پێ ناڵێت بۆ ئەمە!
بەڵکە ئەو ڕووەکی بوونەی ئەو هەڵقوڵاوی خەونێکە و بڕیارێکی بێ بەرنامەی بەپەلەو لەناکاوی شەوێکە.
شەوێک دەخەوێت و بەیانیەکەی لەخەو هەڵدەستێتەوەو خۆی لەبەرەم بەفرگر”سەلاجە”کە دەبینێتەوەو چووەتە تێڕامان و بیرکردنەوە بەدیار ئەو هەموو جۆرە گۆشتەی پێشووتر لەو بەفرگرەیان ئاخنیوە!لەگۆشتی مانگاو بەرازو مریشک و ماری ئاوی..خەونەکەی دووبارە دەبێتەوەو ئەو جارە هەچی گۆشتی ناو بەفرگرەکە هەیە هەمووی دەهێنێتەدەرو دەیخاتەناو عەلاگەیەک و دەیبات لەدووری ماڵەوەفڕێیان دەدات.
ئەو ڕوەکی بوونە لەناکاو ئەو گۆڕانە بێ پلەبەندی و خێراییەی یۆنگ هێ دەبێتە شۆک بۆ”جۆنگ”ی هاوسەری و کێشە بۆ خۆیشی.
هاوسەرەکەی بەو هەڵس و کەوتە نامۆیەی سەرسڕمانی دەیگرێت،خۆ ئەو پێشووتر ژنێکی ئاسایی و لەسەر خۆو زۆر هێمن بوو،چۆن دەکرێت لە شەو رۆژێکدا سەدوو هەشتا پلەبگۆڕێت و هەڵسوکەوتی وا نامۆ بنوێنێت!؟.
نا شتی وا مەحاڵەهەرگیز ناکرێت.”من نەمبینیوە هاوسەرەکەم پێش ڕووەکی بوونی هیچ هەڵس و کەوتێکی جیاواز بنوێنێت”.
یۆنگ هێ نەک تەنها بەوەندە دەوەستێت واز لە گۆشت خواردن بێنێت، بەڵکە هەر شتێک بۆنی گۆشتیشی لێ بێت ئەو توخنی ناکەوێت. ئەو لێناگەڕێت دەستی هاوسەرەکەی بەری بکەوێت و سەرجێی لەگەڵ ئەنجام بدات، چونکە بۆنی بێزەوەری گۆشتی لێ دێت.”گۆشتی جەستەی!”
ئەو هەڵسوکەوتە نامۆیەی “لەتێڕوانینی دەوربەردا”ئەو گۆڕانکارییه لەناکاوەی لەشەوڕۆژێکدا.
ئەو بڕیارە بەپەلەو خێرایەی لەگەڵ خەوێکدا.ئەو خەوەکابووسییەی ژیانی سەراپا دەگوڕێت و ڕوو بەڕووی دەیان کێشەو ناخۆشی دەکاتەوە،
ئیدی دوای ئەو بڕیارو گۆڕانکارییەی بەسەر ژنەڕووەکیەکە”یۆنگ هیێ”دادێت و دوورکەوتنەوەو لەگۆشت
دووچاری کۆمەڵێک کێشە دەبێتەوەلەگەڵ خێزان و کەسەنزیکەکان و دەورو بەری و هەموان سەرزەنشتی دەکەن و بە زبری ڕوو ڕووبەڕووی دەبنەوە لەسەر ئەو بڕیارەی بەتایبەتی باوکی کە ئەو هەڵس و کەوتەی کچەکەی”گۆشت نەخواردنەکەی”. بە شورەیی و عەیبەیەک دادەنێت لەهەمبەر هاوسەرەکەی! هەموان دەیانەوێت بەزۆر و زەخت گۆشتی دەرخواردەن و
و تانەو پلاری تێدەگرن و تەنانەت بە شێت دەیدەنە قەڵەم و پێی دەڵێن ئایە مرۆڤێک ئەقڵی تەندرووست و بێ کێشەبێت ئەو هەموو جۆرە گۆشتە خۆش و چێژ بەخشە چۆن لەخۆی قەدەخەدەکات!؟
دواتر هاوسەرەکەی لێی جیادەبێتەوەو
ئەو توندو تیژی و هەڵس و کەوتە نامرۆڤانەیەی کەسە نزیکەکانی کاردانەوەی خەراپ لەسەر دەروونیدا درووست دەکەن .بەو چەشنە یۆنگ هێ. قبوڵی نەکردنی لە لایان خێزان و خانەوادەکەی و کۆمەڵگەو ڕێز نەگرتن لەهەست و بڕیارەکەی،
کاردانەوەیەکی نەرێنی لەسەر درووست دەکات و دەیکات بە ڕووەکیەی توندڕۆو
ئەو حاڵەتە ڕوەکیەکەی دواتر زۆر زۆر نامۆ دەبێت و هەستێکی سەیری لا درووست دەبێت و هەست دەکات ئیدی بەتەواوەتی بووەتە ڕووەکێک! و بەتەواوی لەهەموو خواردنێک دوور دەکەوێتەوە.تەنانەت خواردنە ڕووەکیەکانیش و تەنها ئاو دەخواتەوەو وەک چۆن درەخت بەتەنها ئاو تیشکی خۆر بەسیەتی بۆوەی گەشە بکات و بژیت.ئەوە پوختەیەک بوو لە تەوەری ڕۆمانی ژنەڕووەکیەکە
یۆنگ هێ. ئەو ڕادەکاتە دارستانەو دەیەوێ لەناو سرووست ون بێ و جەستەی خۆی هەموو لەشێوەی تابلۆیەکی سرووشتی بە وێنەی درەخت و کوڵ و گیاو سەوزایی دەنەخشێنێت.
ژنەڕووەکیەکە. ڕۆمانێکی ناوازەو جیاوازەو بۆئێمەی گۆشت خۆر و هەموو ئەوانەی ئاشنای فەلسەفەی ڕووەکخۆری و پڕەنسیپی ژیانی ڕووەکخۆرەکان نین .شتێکی نامۆیەو
نووسەر لەوشاکارەدا بە وردی باس لەژیانی خێزانی ییۆنگ هێی پێش ئەوبڕیارەو دوای ئەوبڕیارە دەکاتن و لەخەراپەی مامەلەی کەس و کارو
جیابوونەوەی لە هاوسەرەکەی و کەوتنەداوی لەلایان پیاوە هونەرمەندو وێنەکێشەکە”هاوسەری خوشکە گەورەکە(ئینهێ)ی کە بە چوار ساڵ لەخۆی گەورەترە” و بەکارهێنانی بۆ مەبەستی هونەری ئیرۆتێکی خۆی و دواتر ململانێ و کێشەو ناکۆکی خوشکەکەی لەگەڵ هاوسەرەکەی و کۆتایی هاتنی پێکەوە ژیانی ئەمانیش بەهۆی ئەو کارە نامرۆڤانەیەی هاوسەرەکەی کە لەگەڵ خوشکەکەی”یۆنگ هیێ ڕووەکی” ئەنجامی دەدات و وێنەی باخێکی پڕ لەگوڵی ڕەنگاو ڕەنگ لەسەر هەموو جەستەی دەکێشێت ” بردنی یۆنگ هێ بۆ نەخۆشخانەی دەروونی و پشت تێکردنی هەموان و بەتەنها مانەوەی جگەلە ئێنهێی خوشکی نەبێت کە ڵەگەڵیدا دەمێنێتەوەو گرنگی پێدەدات. دوای ئەوەی لەسەرەتادا دژی بوو هتد…..
ئەوە پوختەیەک بوو لە تەوەری ڕۆمانی ژنەڕووەکیەکە.
ئەوەی ماوەبیڵێین و لەو شاکارە پێی دەگەین ئەوەیە. لە وڵاتێکی وەک کۆریای باشوور کە خاوەنی مێژووەکی دووروودرێژو شارستانیەتێکی قوڵ و وڵاتێکی خاوەن تەکنۆلۆژیاو هەڵگری سیمایەکی شارستانی و پێشکەوتوو نانەریتانە.دۆخی ژن و ڕەگەزی مێینەو چەمکی فێمێنزم و یەکسانی جیندەری.
لەو تونێڵەتاریکەی پاتریارکیدا گیری خواردبێت و بەو شێوازە نا مرۆڤانەیه مامەڵە لەی لەگەڵدا بکرێت، ئەی دەبێ حاڵی ژن و مێینە له وڵاتانی دواکەوتوو نەریتخوازو کۆمەڵگا نێرساڵارەکان چۆن بێت؟
ئەو ڕۆمانەو چیڕۆکی یۆنگ هێ ئەوەمان پێدەڵێت کە
مێنتەڵێنێتی نێرسالاری کارەساتە.ئەو ئەقلیەتە کۆنە خوازو نامرۆڤانەیەی پێی وایە دەبێت خۆی سەردارو ژن و مێینە شوێن کەوتەی بێت.نێر لە هەڕەم و لوتکەداو
مێینە لەنزمی و لەچالدابێت.
ئەو دەبێت بڕیار لەسەر هەمووشتێک بدات و چی پێ خۆش بێت بیکات و بیڵێت و چش بەدڵی نەبوو و لەگەڵ ئارەزووی یەکی نەگرتەوەو نەچو بەمیزاجیدا.ئەوە دەبێت نەیکات و دژیبێت.
لەکۆمەڵگەو لەناو خانەوادەیەکی وا پاتریارکی ژن جگە له خزمەتکارێکی هەوەس و گوێڕایەڵی بوونێکی ڕەهای ژێر فرمان و بکەو نەکەکانی نێرینە چتێکیتر نییە،
مێ لەکۆمەڵگەو دۆزەخێکی لەو چەشنە خاوەنی هیچ ئیرادەو سەروەری و ئازادی و بڕیارێکی سەربەخۆ نییەو ئەو دەبێت لەژێر سێبەرو هەژموونی نێرینەدابێت و لەمەملەکەتی پیاوسالاریدا دەبێت بەڵێنی پاشکۆیەتی و
سوێندی نیوەمرۆڤ بوون و کەم ئەقڵی بوون بخوات و بەردەوام لاوازی و بێ ئیرادەیی و شوێنکەوتەیی خۆی بۆ پیاو دووپات کاتەوە!
دەبێ تاکەی لەو ڕوانگە نامرۆڤانەیه لەو ڕەگەزە پیرۆزو تەواوکەرەی ژیان بڕوانین و بە پاساوی بێ بنەماو پێوەری نا لۆژیکی و قامچی نێرسالاری لەپیرۆزی و کەسایەتی و هێزو ئازادی و خواست و حەزەکانی ژن بدەین و لە مرۆڤ بوونی کەم کەینەوەو جیاوازی ڕەگەزی لەنێوان مرۆڤەکان،درووست کەین؟
ئەو جیاوازیانەی کە تەنها بەرهەمی بیڕکردنەوەیەکی ڕووتی نێرسالاری و خێڵگەرێتی و مەزهەبگەرایی و ئەو پەیوەندی و پەروەردەسەقەت و ناتەندرووستەی کۆمەڵایەتین لەجڤاتە نەریتگراو کۆنزەرڤاتیڤ و پارێزگارەکان و
و هیچ ماقوڵی و ڕەوایەتییەکی ئینسانی ئەخڵاقی و لۆژیکیان نییە،
بۆیە ئەرک و پێویستە دیلێت بکرێنەوەو سەرلەبەری هەڵبوەشێنرێنەوەو ڕۆئیایەکی مرۆڤانەو دیدێکی یەکسانی جێندەریانە و سیستەم و
سترەتکتۆرێکی کۆمەڵایەتی دادپەروەر و ژنخواز و یەکسان جێگەیان بگرێتەوەو هەموو ئمتیاز و ماف و ئازادی و دەرفەتەی بۆ پیاوان ڕەخساوە لە کۆمەڵگەژینگە بۆ ژن و ڕەگەزی مێینەیش بڕەخسێت و دەرگا لەبەردەم بەهرەو تواناکانی ژن بکرێتەوەو چیتر لەژێر هیچ پاساو بەهیچ بیانویەک کپتی تاقەو وزەو لێهاتوویی ئەو ڕەگەزەی تەواوکەری کۆمەڵگەنەکرێت و بوون و هێزو کەسایەتیان تیرۆرنەکرێت و کەرامەتیان نەڕووشێندرێت و ئازادی و سەربەستیان خەفەنەکرێت و لەگەڵ پیاو ڕەگەزی نێرینە
و بەیەکسانی و دوور لەهەرجیاکارییەکی ڕەگەزی و دیدێکی فاشیستانەو نامرۆڤانە، ڕەو ڕەوەی ژیان بەڕێکەن کومەڵگە بەرەو پێشەوە ببەن و ژیانی مرۆڤایەتی پێک بهێنین،
تا چیتر ڕەگەزی مێینە وەک مرۆڤ سەیربکرێن و نەبن به قوربانی تێگەیشەنێکی کۆن و ئەقڵیەتی پیاوسالاری بەبەردبوو ئێکسپایەر بووی هەڵەو سەقەت و نەخۆش و نەوە بۆ نەوە وەک میرات نەیگوازێتەوەو وەک کەلتورێک پێڕەوی لێنەکرێت و ژیان هاڕمۆنی خۆی لەدەست نەدات و هێزو تەرازووی کۆمەڵگا لاسەنگ نەبێت.
تاکەی دەبێت ڕێز لە نیوەی ئەقڵی کۆمەلگە نەگیرێت و بەناوی دەرچوون لە دابی گشتی و سنوری پیاو و لادان لە پیرۆزی. ڕێز لەهەڵبژاردن و ئازادی تاک نەگرین و دەست لە ژیانی بەرامبەر وەردەین؟
ئاخر ئەو بڕیارەی ژنە ڕووەکیەدای. جا لەهەرسۆنگەیەکەوە بێت و هەر تێگەیشتنێک لە پشتیەوەبێت و هەر هۆکارێک مۆتیڤ و پاڵنەری بێت.
کەیاسا ڕێگەی پێبدات و زیانی بۆ کەس نەبێت،بۆدەبێت ئێمە دژی بوەستینەوەو دەستی نامرۆڤانەی تێ بکوتین و پێشێڵی خواست و هەڵبژاردنەکەی بکەین و ڕێز لەو ئازادی و هەڵبژاردنە کەسێنیە نەگرین و وەک ژیانی تایبەت تاک لێی نەڕوانین؟
ژیانی تایبەتی هەر تاکێک،کاتێک دەگات بە قۆناخی ڕوشدو کامڵ بوون و یاسا وەک مرۆڤێکی پێگەشتوو و کامڵ حیسابی بۆدەکات. هێڵی سورەو هیچ کەسێک بۆی نییە بەهیچ پاساوێک بچێتەناویەوە.
بۆدەبێت لەجیاتی ڕێز گرتن لەکەسێک کە ئەقیدەو تێگەیشتن و شێوازی ژیان و هەڵبژاردنی لە هی ئێمە جیاوازە.
ئازاری بدەین و قسەی پێ بڵێین و بە ڕەقی و نامرۆڤانەو خەراپی و ناشارستانیانە مامەڵەی بکەین!.
بۆ دەبێت مرۆڤەکان وەک خۆیان قبوڵ نەکەین.
بۆدەبێت ئیدەلۆژیاو پێوەرو چەمکەکانی خۆمان بەسەر بەرامبەردابسەپێنین و ناچاری بکەین بێتە ژێرباڵی ژیان و تێگەیشتنی ئێمە.بۆ دەبێ ئێمە ڕاست و ئەوەیتر هەڵەبێت.
بۆدەبێت من خۆم نەبم و پاشکۆو سێبەرو شوێن کەوتەی تۆبم؟بۆدەبێ من کاتێک بە پێی مەزەب و کلتورەکەی تۆ نەجۆلێمەوەو خۆم خاوەنی فەلسەفەی تایبەت بەخۆم بم لەژیان و بە پێی ئەو ئەتێڕوانینە بجوڵێمەوەو پێڕەوی لەو یاسایە بکەم کە خۆم ئازادانەو دوور لەهەر فشارێک و شوێنەوتنێکی کوێرانەو چاولێکەریەی تەقلیدی و بۆماوەیی هەڵم بژاردبێت و بڕوام پێی هێنابێت و
ئامادەنەبم بەزۆرو ناچاری بێمه ژێر باری ئەو دۆگماو دیدە تەسک و داخراو ڕەهاگەراو ناتەتدرووستەی تۆ
من سەر لێ شێواوو لادەرو لەکی عارو شورەیی و جەهنەمی و بەد ڕەوتارو شێت و لە زومڕەی گۆمڕایان بم!؟
تاکەی لەجیاتی ئەوەی جیاوزییەکان بکەین بە هەوێنی خۆشەویستی و هۆکاری پێکەوەژیان و ڕێزگرتن لەیەکتری،
بیان کەین بە فاکتەری ناکۆکی و ململانێی ئایدۆلۆجی و شەڕی یەکتر سڕینەوەو هۆکاری خۆ ناشرین کردن و بە دۆزەخکردنی ژیان و تێکدانی پێکەوە ژیانی کۆمەلایەتی و پچڕانی شیرازەی خێزان و دوو کەرتکردنی مرۆڤایەتی و یەکتری قبوڵ نەکردن؟
بۆدەبێت تۆ گۆشت بخۆیت،بەڵام من ئەو مافەم نەبێ کە نەیخۆم.تۆ گۆشت خۆریت نیشانەی ئاقڵی و
ڕووەکی بوونی منیش شێتی!
ئاخر ماقوڵی و لۆژیکی بوونی ئەو تێڕوانینە سەیرە لەکوێدایە!؟.
……
شەماڵ بارەوانی