زمانێ ره‌خنێ د (بارانا دره‌وا)ن یا (عه‌بدولغه‌نی كۆڤلی) دا … عبدالرحمن بامه‌رنی
كۆمه‌له هه‌لبه‌ستێن (بارانا دره‌وا)، دیوانا پێنجێ یا هه‌لبه‌ستڤان عه‌بدولغه‌نی كۆڤلی یه، ئه‌ڤ دیوانه ژ (113) ناڤ و نیشانێن هه‌لبه‌ستێ، دناڤا 130 لاپه‌رێن په‌رتۆكه‌كا ژ قه‌بارێ نیڤ a4 دا هاتینه چاپكرن. پێشه‌كیا ڤێ دیوانێ ژی ژلایێ نڤیسه‌ر (ئه‌دیب عه‌بدوللا) ڤه هاتیه نڤیسین. دگه‌ل خواندنا من بۆ ڤان هه‌لبه‌ستان، ل جارا ئێكێ ئه‌ز ل سه‌ر شعریه‌ت دڤێ دیوانێ دا ره‌وستام، یا راست من قه‌له‌مێ خوه بۆ تیژ كربوو، لێ تشته‌كێ دی بالا من زێده‌تر راكێشا، ئه‌و ژی زمانێ ره‌خنێ دناڤا ڤان شعران دا. تشتێ به‌رێخوه‌دانا من ژ هزرا من ئه‌ز پاشكێش كریم، هه‌لبه‌ستڤانی خوه هند نزیكی جاددێ و كۆمه‌لگه‌هی كریه، لایه‌نێ شعریه‌تێ ژبیرا مرۆڤی وه‌ك خوانده‌ڤا دبه‌ت.
(خواندن ژی هه‌ر هۆسانه، ئه‌و خواندنا نه‌شێت تام و خۆشیه‌كێ ب مێشكێ ب به‌خشیت، مروڤ نه‌شێت دگه‌ل دا یێ به‌رده‌وام بیت…!)
بۆچی ره‌خنه ل سه‌ر شعریه‌تێ زال ببیت:
هه‌ست و ده‌ربرینێن هه‌ر كه‌سه‌كی، هێزا خوه، ژ ره‌نگڤه‌دانا تشتێن ل ده‌ردۆرێن وی روو دده‌ن وه‌ردگرن. تشتێن وی دكه‌نینن و دلگران دكه‌ن. تشتێن خشیێ پێ دبه‌خشن و وی نه ئارام دكه‌ن. ئه‌ڤ ره‌نگڤه‌دانێن هه‌نێ ژی بۆ هه‌ر كه‌سه‌كی، خوه بره‌نگه‌كێ جوداتر دیاردكه‌ن. هه‌لبه‌ستڤان ژی ژبه‌ركو خوه‌دان هه‌ستن و ئه‌ڤ هه‌ستێن هه‌نێ دناڤا نڤیسنیێن وان دا په‌یدا دبن، بره‌نگه‌كی و دوان، بێی ئه‌ڤ هه‌لبه‌ستڤانێ هه‌نێ هه‌ست پێبكه‌ت، بێی بزانیت یێ كه‌تیه بن باندورا وان تشتان، ئه‌ڤ هه‌می تشتێن هه‌نێ دناڤا وێ هه‌لبه‌ستێ دا به‌رچاڤ دبن.
مه‌رج نینه ئه‌و تشت ژی هه‌می گاڤان دبیاڤه‌كێ ده‌ستنیشانكری دا بن، عه‌شق و ئه‌ڤینی یان شوره‌شگێری یان ره‌خنه‌یا جڤاكی بیت. لێ راستیه‌ك ل پشت ڤێ چه‌ندێ هه‌یه و خوانده‌ڤایه‌ك بو ڤان جوره نڤیسینان یێ هه‌ی و خوه‌شیێ ژێ وه‌ردگریت و تا به‌رگریێ ژی ژێدكه‌ت. نمونا شعرا به‌ری سه‌رهلدانێ و ئه‌و خوانده‌ڤایێ شعرێن وی ده‌می دخواندن و تام و خوه‌شی ژ وان شعران و هێمایێن دناڤا وان شعراندا ددیت، هه‌مان ئه‌و خوانده‌ڤا نۆكه تامێ و خوه‌شیێ ژ شعرا نۆكه نابینیت و ئه‌ڤه ژی تشته‌ك سروشتی یه.
(خوه ژبیرنه‌كه‌ین ژی، خوانده‌ڤا ره‌خنه‌گره‌كێ ئه‌كادیمی نینه، دا بزانیت مه‌رجێن شعریه‌تێ دناڤ ڤان شعراندا هه‌نه یان نه، بتنێ وی دڤێت، كه‌سه‌ك یا ب دلێ وی بێژیت و هنده‌ك ژ ئازارێن وی كێم بكه‌ت و تام و خوه‌شیه‌كێ بده‌تێ…!)
ره‌خنه ب زمانێ خه‌لكی:
ئه‌ڤ قه‌یرانێن روی ل هه‌رێمێ كرین، خوه د دو جۆرێن كێشه‌یان دا دبینن، ئێك سیاسی و یا دوێ ژی ئابوری. تا وی رادده‌ی، كارلێكا ڤان قه‌یرانان ل سه‌ر خه‌لكی هه‌یه، گه‌له‌ك جاران قه‌یرانێن ئابوری ب وی ره‌نگی كارتێكرنێ ل سه‌ر ژیانا خه‌لكی دكه‌ن، ئه‌ڤ خه‌لكێ رۆژه‌كێ بتنێ ئومێدا وی رزگاركرنا كوردستانێ ژ ده‌ستێن دۆژمنی و خه‌ون و هیڤی ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ئاڤاكرین، ئه‌ڤرو ئه‌و خه‌ون هه‌می بوینه تشته‌كێ ژبیركری، ئه‌ڤ چه‌ندا هه‌نێ ژی ب ئاشكه‌رایی دناڤ ڤان هه‌لبه‌ستان دا دیار دبیت، ئه‌گه‌ر په‌ره‌گرافه‌كی بۆ نمونه به‌رچاڤ بكه‌ین:
(ئه‌ڤه سالا نوی هات/ نزانم دێ به‌رپه‌رێن نوی ڤه‌كه‌ن/ ده‌ستێن هه‌ڤدوو گرن/ شه‌رمێ ژ خوینا شه‌هید و سێوی و بێ باباكه‌ن/ ئێكودو ماچی كه‌ن و لێك بورن/ یان دێ كوردستانێ فروشن/ پارچه پارچه كه‌ن؟؟؟ (ژ هه‌لبه‌ستا ئه‌ڤ ساله چوو، لاپه‌ره 37،38).
دخواندنا ڤێ پارچه هه‌لبه‌ستێ دا و بتایبه‌ت ئه‌م ل ده‌ستپێكا سالا نوی، خوانده‌ڤای دڤێت به‌رسڤه‌كێ ژ سیاسه‌تمه‌دارێن كورد وه‌ربگریت! هه‌بونا داعش وه‌ك دوژمنه‌كێ راسته‌وخو گه‌فێن به‌رده‌وام؟ هه‌بونا ترسا (حه‌شد ئه‌لشه‌عبی) پشتی نه‌مانا داعش؟ هه‌بوونا ئیرانێ و توركیا و كارتێكرنا وان ل سه‌ر پارتێن سیاسی؟ په‌رله‌مانه‌كێ ژ كاركه‌فتی و حكومه‌ته‌كا ئفلیج؟ قه‌یرانێن نه‌بوونا موچه‌ی و كاره‌بێ و گازێ ووووو هتد. دڤی په‌ره‌گرافی دا، ئه‌وا هاولاتی نه‌شیایی بگه‌هینت، هه‌لبه‌ستڤان یێ بۆ به‌روڤاژی دكه‌ت، ئه‌و ب لێكئینانێن خوه یێن شعری یێ دبێژیت: ژ ئه‌نجامێ ناكوكیێن دناڤبه‌را وه دا، كوردستان یا دهێته فرۆتن!
یان ڤی په‌ره‌گرافی:
(دده‌مه‌كی/ جاش هه‌بوون/ لێ هێران و ئاش هه‌بوون/ مه دزانی كیش جاشه/ كی پارتیه/ كی ئاشه/ كی ئاشڤانه/ كی كاروانییه/ كی خودانه/ كی دزو موغلاچیه/ كی سیخور و تالانچیه/ كی شوره‌شڤانه/ ئه‌ڤرۆ/ هه‌می بوونه جاش/ پشتی نه‌ماین/ هێران و ئاش/ جاش بوونه حاكم و پاشا/ رۆژێ سه‌د جار/ دبێژن حاشا/ خودێ حه‌شرا مه نه‌كه‌ت دگه‌ل/ گه‌نده‌لچیا و خودانێت بیست معاشا. هه‌لبه‌ستا حاشا لاپه‌ر 209، 210).
هه‌ر كه‌سێ ژیانا به‌ری سه‌رهلدانێ دیتی و ڤێ پارچه هه‌لبه‌ستێ بخوینیت، ئه‌و زولم و زورداریا به‌عسیان دگه‌ل خه‌لكێ بێگۆنه‌هـ دكر، بتنێ ژبه‌ركو كوردن، چ جاران ئه‌و رۆژ ژ بیرێ ناچن. راسته ئه‌و رژێم روخیا نه‌ما، به‌لێ كه‌سانێن دی هه‌بون و داروده‌سته‌كێن دی هه‌بون، خه‌لكی نه‌خوشیا خوه ژ به‌ر ددیت، ئه‌و ژی ره‌فیق و چه‌ته و موسته‌شار بوون، دگه‌ل روخیانا وێ رژێمێ، جاره‌كا دی هه‌ڤكێشه دبه‌رژه‌وه‌ندیا وان كه‌سان دا زڤریڤه، ئه‌و كه‌سێن ئه‌ڤ هاولاتیێ بێگونه‌هـ، چ ژیارا خوه ژ به‌ر وان نه، ئه‌و كه‌سێن ل سه‌ر حسابا خوینا كوردان، یاری بو خوه ب پاران دكرن، ئه‌ڤرو ژی خوه‌دان چه‌ندین موچه‌نه و خوه‌دان پایه‌نه، هۆسان هه‌لبه‌ستڤان به‌حسێ ڤێ نه‌دادیێ دكه‌ت.
(خوه خوانده‌ڤانی ژی، دڤێت هه‌مان تشتی ژ ڤان سیاسه‌تمه‌داران را بێژیت…!)
بۆچی بارانا دره‌وا؟
دا كو ژیان به‌رده‌وام بیت، دڤێت زڤرینا عه‌ردی یا دروست بیت و ده‌مێ ژیان ل سه‌ر عه‌ردی به‌ره‌ڤ مرنێ دچیت، پایز دهێت و داروبار به‌لگێن خوه دوه‌رینن و زڤستان گه‌فێن مرنێ ل سه‌ر هه‌می شینكاتیێ دكه‌ت، خه‌لك هیڤیا ل سه‌ر هاتنا بارانێ رادچینن، ژبه‌ركو باران دشێت به‌ردوامیێ بده‌ته ژیانێ، لێ ده‌ما هیڤیێن خه‌لكی دره‌و پێڤه بهێن، هینگێ خه‌لك بێ ئومێد دبیت و بهزرا من هه‌لبه‌ستڤان ده‌هلبژارتنا ڤی ناڤی دا بو په‌رتۆكه‌كا تژی ره‌خنه، ناڤه‌كێ دروست و دجهێ خوه‌دا یێ هه‌لبژارتی، ژبه‌ركو، ئه‌و هیڤیێن خه‌لكی خه‌ون ل سه‌ر راچاندین، دره‌و هاتنه شینێ و بێزاری بخه‌لكی ڤه دیار بو. ئه‌ڤ چه‌ندا هه‌نێ ژی دشعرا (ئه‌ڤه چ وه‌لاته؟) دا ب ئاشكه‌رای و ده‌ق و ده‌ق دیار دبیت، وه‌ك ڤان په‌ره‌گرافان ژ هه‌مان هه‌لبه‌ست:
+ (ئه‌ڤه چ وه‌لاته/ دز و گه‌نده‌ل تێدا دگرنژن؟).
+ (ئه‌ڤه چ ماندیبوون و خه‌باته/ فه‌رمانبه‌ر و ماموستا/ بێ به‌رامبه‌ر خو دوه‌ستینن و پێڤه دمرن؟).
+ (ئه‌ڤه چ خانه‌نشینن/ ب دوسه‌د هزارا سالێ خرێ دقه‌تینن؟/ دیاره حكومه‌ت یا ل هه‌وه شاره‌زایه/ چ دكیسك و قه‌لینێت وه نه‌مایه).
+ (ئه‌ی وه‌لاتێ پری په‌ترول/ ئاخا ته زێره/ بۆ ترك و عه‌جه‌ما خێر و بێره). ژ هه‌لبه‌ستا ئه‌ڤه چ وه‌لاته؟ لاپه‌ر 114، 115، 116.
خوانده‌ڤا ژ ڤێ په‌رتۆكێ ل كیڤه‌یه!
هه‌لبه‌ستڤانی ددیوانا (بارانا دره‌وا)ن دا، بالانسا شعرێن خوه ب ئالیێ هه‌ست و ده‌برینیان دا ئالیسه‌نگ كریه و هه‌ر كه‌سه‌كێ ڤان هه‌لبه‌ستان بخوینیت، ڤێ راستیێ ب زیقی دبینیت و خوه دناڤ وێ جیهانێ دا دبینیت، یا هه‌لبه‌ستڤانی بو خوه بناڤێ شعران پاوان كری.
(هه‌ر هۆسایه ژی، شعر بخوه دویركه‌فتنه ژ جیهانا راستیان، ره‌ڤینه‌كه به‌ره‌ڤ خه‌یاله‌كا چێكری و دڤێ جیهانێ ژی دا، بتنێ خوانده‌ڤایه بریارێ دده‌ت، كا چاوان د دشعرێ بگه‌یت و چ شروڤه‌كرن بده‌تێ…!).
تێبینی:
دروژناما ئه‌ڤرو ژماره 2035 یا روژا 17/1/2017ێ دا هاتیه بلاڤكرن.
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
