نەفرەت لە یەکی ئایار.. ئاراس سەعید
کاری کرێگرتە، فرۆشتنی هێزی کار، دەسەڵات و سەپاندنی هەلومەرجێکی زۆرەملێ….
شۆڕشی پیشەسازی ستراکتۆری کۆمەڵگای هەڵوەشاندەوە، لە دەرەبەگایەتی و کاری زۆرەملێوە بۆ سیستەمی چینایەتی و دابەشکردنی کار.
بەقەولی “مارکس” قۆناغەکانی مێژووی مرۆڤایەتی، لە بەریەکەوتنی چینەکانەوە گەشەدەکات. بەجۆرێکی تر، کۆمەڵگا دابەشبن بەسەر دووچیندا، چینی خاوەن بەش و چینی بەشخوراو. دەسەڵات و بێ دەسەڵات دووچەمکی نابووتی سیستەم کە لە دیسکۆرس و مەعریفە و فەلسەفەی دەسەڵاتەوە، سەرچاوە دەگرێت بۆ دیسپلینکردن و ڕامکردنی کۆمەڵگا. سیستەم لەڕێگەی مەعریفەوەو ڕۆشنبیرانەوە دەسەڵات مومارەسەدەکات.
دەسەڵات فاکتێکی شاراوەیە، هێزێکی نەرم لەدیسکۆرس گوتاردا پەیرەو دەکات، “تۆ بێ دەسەڵاتی”، “ئەگەر یاخی بیت لەخاوەنکار، لەبرسا دەمریت”. ئەمە هەمان ئەو فۆڕمەی سیستەمی فیۆدالیزم و کاری نانە سکێیە. کە لەدیسکۆرسی زاڵدا، مرۆڤەکان فریودەدەن، وەکو “ئۆگست کۆنت” کە دەیگووت؛” خاوەن بەش و بەشخوراو”. ڕیسیایەکی سروشیتی کۆمەڵگای مرۆییە.
سیستەمی سەرمایەداری دەسەڵاتی مۆدێرن کاتێک بە ئامڕازەکانی زانست “دەسەڵات”ْمومارەسەدەکات، چیتر پەیڕەوی هێز و توندوتیژی ناکات بۆ سەرکوتکردنی کۆمەڵگا، یان وەکو ئەوەی “هۆبز ” هۆشیاری داوە؛” هاتنەئارای دۆخی ئاورتەو دروستبوونی جەنگی هەمووان دژبەهەمووان.” چونکە دەسەڵات هاوتەریب لەگەڵ زانستدا تەواوکەری یەکترین، ئەو لەڕێگەی “زانستی سۆسۆلۆجیا، مرۆڤناسی، دەروناسی، تاوانناسی”. لەپەیوەندیە سۆزداری و فاکتەری هەڵچوونە دەرونیەکانیان تێ دەگات و کۆنتڕۆڵی مرۆڤ دەکات، تا لەکاردانەوەکانیان خۆی ڕزگار بکات. ئەویش لەڕێگەی سیستەمێکی چاودێرییەوە کەمرۆڤ وا هەست دەکات بەردەوام دەسەڵات چاودێرە بەسەریوە. بەڵام دەسەڵات لێرەدا دەستبەرداری مرۆڤ نابێت، بەڵکو لەڕێگەی میدیا و مەیخانەو سۆزانیخانەکانەوە، مۆتیڤەکانی مرۆڤ بەتاڵ دەکاتەوەوەو دەست دەکات بەدیسپلینکردنی، نەوەی نوێیش لەڕێگەی دامودەزگا زانستی و پەروەدەیەکانەوە لەخۆی نامۆدەکات و لەکارخانەکانی پەروەدەو زانکۆدا دەیکاتە تایپێک لەمرۆڤی لێکچوو ڕامکرا و، چونکە دەسەڵاتی زانستی مرۆڤ تووشی شڵەژانی دەرونی دەکات و دەیکاتە شتانێک کەخۆی باوەڕی پێ ی نیە.
دەسەڵات مرۆڤ لە هێزەخودیەکانی خۆی دادەماڵێت و لەڕێگەی چینینەوەی کلتور و تواندنەوەی تاک لەناو ئەوانی تردا، هەریەکەو ڕۆڵێک دەسەپێنی بەسەرێیاندا، کە دەسەڵات بۆیان دیاری دەکات، بەنمونە “کرێکاران” ئەوان لەبنەڕەتدا لە سوبێکتی کارەوە نامۆدەکات بۆ ئۆبێکتی بەرهەمهاتوو. “کرێکار” لە ڕێگەی فرۆشتنی هێزی کارەکەیەوە، دەبێتە کۆیلەی کار و ئەوبەرهەمەی بەرهەمی دەهێنی لەدژی خۆی دەوەستێتەوە و لەخۆی “نامۆدەبێت” مارکس دەڵێت؛ “سەرمایەداری نەک کرێکار لەخۆی نامۆدەکات، بەڵکو لە مرۆڤبوونیشی دادەماڵێت.” “کرێکاران” لەجەوهەی خۆیان نامۆدەبن و دەبنە “بابەت”، ئەوان خۆیان لێ دەبێتە ئەو شوناسەی کە سیستەم بەسەریاندا دەیسەپێنێت. “یەکی ئایار” دووبارە نامۆکردنەوەی کرێکار و داماڵینی مرۆڤبوونی ئەوە بەوەی وەکو کرێکار بەرهەمی دەهێنێتەوە. بەقەولی “واڵتەر بنیامین”
سەرمایەداری، ئایینە.
پارە خودایە.
کار عیبادەت کردنە
مرۆڤ لەناو ئەم ئایینەدا چەشنی ئایینە ئیراهیمیەکان دەبێتە کۆیلەی پارە. پارە بەرهەمی مرۆڤەوەو لەدژی وەستاوەتەوە دەیپەرستی وکڕنۆشی بۆدەبات، وەکو پەیکەر پەرستەکانی سەردەمی بت پەرستی.
مرۆڤ لەڕێگەی کارەوە دەبێت عیبادەت بکات و هێزی کارەکەی بفرۆشی تا بتوانێ بەهەشت بکڕێت، ئەویش بریتیە، لەکۆشک و ڤیلاو ئۆتۆمبێل…هتد، سەرمایەداری هاوشیوەی ئایین ڕۆژی جەژن و ڕۆژی پیرۆز بۆ “کرێکاران” دەستەبەر دەکات و پیرۆزبایی کۆیلەبوون و شوناسە نامۆبووەکەی لێدەکات.
