خەڵاتی نۆبڵ یەکێکە لە خەڵاتە ناسراوەکانی جیهان، ماوەی 113 ساڵە، ئەم خەڵاتە دابەش دەکرێت، بەشێکی زۆری ئەو کەسانەشی کە ئەم خەڵاتەیان وەرگرتووە، رۆڵیان لە بواری سیاسی و ئەدەبی و زانستیدا Continue Reading »
Home / Articles Posted by Ardalan Abdullah
کاتێک سەیری مێژووی مرۆڤە مەزنەکانی جیهان دەکەین، هەمیشە خۆمان لەبەردەم دوو کەسایەتی مەزندا دەبینینەوە، کە رۆڵیان لە بواری فیکری هومانیستی و ناتوندوتیژیدا هەبووە، ئەوانیش نووسەری ناوداری روسیا و جیهان « Continue Reading »
یەکێک لەو بیرمەند و رووناکبیرانەی عەرەب کە بە نووسینەکانی سەرسام بووم، نووسەرو بیرمەندی سوری هاشم ساڵح بوو، بەشێکی زۆری وتار و کتێبەکانیم خوێندۆتەوە، تەنانەت پێش چەند ساڵێک کۆمەڵێک وتاریم وەرگێڕاو Continue Reading »
پێش چەند رۆژێک دەزگای سەردەم لە سایتەکەی خۆیاندا بڵاویان کردەوە کە کتێبێک بەناوی ” دەستەێڤسکی” چاپ بووە و لە پێشانگەی نێودەوڵەتی کتێب لە هەولێر بڵاودەکرێتەوە. ئەمەش چاپی دووەمی کتێبی دۆستۆیڤسکییە Continue Reading »
رۆمانی خۆشه‌ویستیی له زه‌مانی كۆلێرادا، یه‌كێكه له شاكاره جوانه‌كانی ئه‌ده‌بیاتی جیهان. كاتێك له ئه‌ڵمانیا بووم، به‌لامه‌وه سه‌یر بوو بۆچی هێنده گرنگی به گابرێل گارسیا ماركیز و رۆمانی خۆشه‌ویستی له زه‌مانی Continue Reading »
یەکێک لەو رۆژانەی ساڵ کە دوو شۆڕشی گەورەی تێدا روویداوە 14 تەمموزە. لەم رۆژەدا لە دوو وڵاتی جیهان یەکێکیان لە خۆرئاوا و ئەوی تریشیان لە خۆرهەڵات، دوو شۆڕشی گەورە روویدا. Continue Reading »
ئاگاتا کریستی یەکێکە لە رۆماننووسە ناودارەکانی بەریتانیا و جیهان، لە ساڵی 1890 لە باشووری بەریتانیا لەدایک بووەو لەساڵی 1976 کۆچی دواییکردووە. ئەو بە دایکی رۆمانی پۆلیسی دادەنرێت و خاوەنی 66 Continue Reading »
گەر لەسەر ئەوە رێکبکەوین کە وشە گوزارشت لە ناخ و هزری مرۆڤ دەکات، ئەوا بەهەمان شێوە، رەنگەکانیش گوزارشت لە ناخ و هزری مرۆڤ دەکەن. دیارە هەروەک چۆن وشە بۆ دەقێکی Continue Reading »
دکتۆر عەلی وەردی بیرمەند و کۆمەڵناس و مێژوونوسێکی دیاری عیراق و گێتی عەرەبییە. زۆربەی مێژوونوس و کۆمەڵناسانی عیراق و جیهانیش لەو باوەڕەدان کە هیچ کەسێک هێندەی عەلی وردی کۆمەڵگەی عیراقی Continue Reading »
ئیتالیا خاوەنی شارستانییەتێکی زۆر گەورەیە، لانکەی زۆرێک لە فەیلەسوف و زانا و هونەرمەندی مەزنی جیهانە، کە جێ پەنچەیان بەسەر مێژووی مرۆڤایەتییەوە دیارە، یەکێکیش لەو فەیلەسوف و کەسایەتییە مەزنانەش ئەنتۆنیۆ گرامشییە. Continue Reading »
پاشئەوەی ململانێی فەلسەفی لە نێوان ” خودێتی و بابەتی بوون” دا توندتر بوو، ئەو ململانێیەی کە لە سەردەمی رێنانسازەوە دەستیپێکرد و هەتاوەکو سەرەتای سەدەی بیستەم بەردەوام بوو. هەتا ئادمۆند هۆسڕڵ Continue Reading »
پاش ماوه‌یه‌ك دابڕان له كاروبه‌رهه‌مه‌كانی دۆستۆیڤسكی، دووباره گه‌ڕامه‌وه بۆ خوێندنه‌وه‌ی یه‌كێك له رۆمانه جوانه‌كانی، ئه‌ویش رۆمانی « هه‌رزه‌كار»ه. ئه‌م رۆمانه‌ش یه‌كێكه له پێنج رۆمانه مه‌زنه‌كانی كه ئه‌وانیش: برایانی كارامازۆڤ، گه‌مژه، Continue Reading »
یەکێك لە کۆڵەکە سەرەکییەکانی مەعریفە یەکێتی نێوان ” خودێتی و بابەتیی بوون”ە. مەبەستمان لە چەمکی ” خودێتی” هۆش و فکر و هەموو شتێکە کە پەیوەندیی بە بوونمانەوە هەیە. گەرچی بابەتیی Continue Reading »
کە باسی زلهێزی دەکەین، مەبەستمان تەنها هێزی ئابووریی و سەربازیی نییە، بەڵکە زلهێزەکان جگە لەم هێزانە، خاوەنی نەرمەهێزێکی مەزنیشن. ئەمریکا تەنها F21 و دۆلاری نییە، بەڵکە خاوەنی کۆمەڵێک هێزی ترە Continue Reading »
کە باسی کۆریای باشوور دەکەین، یەکسەر چەند وێنەیەکی جوانی ئەم وڵاتە دێتە پێشچاومان. وڵاتێکی گەشەسەندووی ئابووریی و مۆدێرن، لەپەنا ئەمەشدا کۆمەڵێک پاڵەوانی درامای تەلەفزیۆنی، کۆمەڵێک ئامێری ئەلکترۆنی دەبینین. ئەمانە هەموو Continue Reading »
راستە لوبنان وڵاتێکی بچوکی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و گێتی عەرەبییە، بەڵام ئەم وڵاتە بچووکە لەڕووی فەرهەنگییەوە، رۆڵێکی ئێجگار گەورەی هەبووە لە بڵاوکردنەوەی فەرهەنگ و رۆشنبیری بەتایبەتی لەم یەک دوو سەدەیەی پێشوودا، Continue Reading »
یەکێک لە کتێبە ناسراوەکانی جیهان رۆمانی ” دۆن کیشۆت”ە لە نووسینی نووسەری ئیسپانی ” میگێل دی سێرڤانتس”. ئەم کتێبە بە دایکی رۆمان دادەنرێت لە مێژوودا، لێرەوە ژانری رۆمان خۆی خستە Continue Reading »
سیستمی سەرمایەداریی کە ئێستا لە تەواوی جیهاندا بەرقەرارە، مایەی شرۆڤەکردن و لێکۆڵینەوەی هەمەجۆر بووە، من پێشتر کتێبە بەناوبانگەکەی ‹کەپیتاڵ، سەرمایە» ی کارل مارکسم خوێندبۆوە، کە تێیدا شرۆڤەیەکی جوان و گرنگی Continue Reading »
خوێندنەوەیەک بۆ رۆمانی قەلەندەر و قەڵا ئەردەڵان عەبدوڵڵا لە وتاری پێشوومدا باسی بنەما فکرییەکانی سوهرەوەردیم کرد، لەم وتارەشدا لەرێگەی باسکردنی رۆمانی ” قەلەندەرو قەڵا” وە، باسی هەندێک لایەنی شەخسی ئەم Continue Reading »
لێرەو لەوێ رەخنەی ئەوەم لێدەگیرێت کە من زیاتر گرنگی بە فیکر و فەلسەفە و فەیلەسوف و بیرمەندانی جیهان دەدەم و کەمتر باسی ئەوانەی لای خۆمان دەکەم، لە راستیدا ناسینی فیکر Continue Reading »
کاتێک سەیری مێژووی فەلسەفە دەکەین، بەتایبەتی فەلسەفەی خۆرئاوایی، یۆنان دەبێتە دایکی هەموو فکر و فەلسەفەی خۆرئاوا و لێرەوە سەرەتای گومان و پرسیارەکان لەبارەی بوون و مرۆڤ و سیستمی سیاسیی و Continue Reading »
خەڵکانێکی زۆر پێیان وایە کە کارل مارکس، داهێنەری فیکری چەپ یان سۆشیالیزمە، بەڵام لە راستییدا فیکری چەپ و سۆشیالیزم، مێژوویەکی ئێجگار دێرینی هەیە لە جیهاندا. بە واتایەکی تر، مێژووی فیکری Continue Reading »
بەگشتی ئێمەی کورد زانیاریی کەممان لە بارەی کیشوەری ئەفریقاوە هەیە، ئەمە لەکاتێکدا لە زۆر رووەوە لەیەکتری دەچین بەتایبەتی لە رووی مێژووی داگیرکاریی و قۆناغی سەربەخۆیی و ئیدارەی دەوڵەتەوە. هەربۆیە پێمباشبوو Continue Reading »
ئەفلاتون « یان وەکو بە زمانی لاتینیی پێی دەڵێن پلاتۆن» لە ساڵی 427 پ.ز لەدایک بووەو لە ساڵی 347 پ.ز کۆچی دواییکردووە. ئەفلاتون یەکێکە لە باشترین خوێندکاری سوکرات، هەروەها مەزنترین Continue Reading »
پرۆفیسۆر. د. ئارمین پفاڵ ترواگبێر* لە ئەڵمانییەوە: ئەردەڵان عەبدوڵڵا کارل مارکس یەکێکە لەو فەیلەسوفانەی ماوەی سەدە و نیوێک دەبێت جیهانی بەخۆیەوە خەریک کردووە، تارمایی ئەم فەیلەسوفە گەیشتۆتە کوردستانیش. بەداخەوە لای Continue Reading »
خوێندنەوەیەك بۆ رۆمانی زریاب بەگشتی ئێمە وێنەیەكی باشـمان بەرامبەر عەرەبستانی سعودییە نییە، هۆكاری زۆریش لەمەدا رۆڵیان هەیە، لە پێش هەموویانەوە لەوانەیە ئێمە هێندە زانیارییمان لەبارەی ئەم وڵاتەوە نەبێت بەتایبەتی ئاگاداری Continue Reading »
وتەیەک ئەمڕۆ لە تەواوی جیهاندا ئەدەبی پۆلیسی بەتایبەتی رۆمان، زۆر برەوی هەیە و لەناو جۆرەکانی تری رۆماندا، رۆمانی پۆلیسی لە هەموویان زیاتر خوێنەری هەیە، بەتایبەتی لە وڵاتانی خۆرئاوادا تەنانەت فیلم Continue Reading »
دکتۆر فایەق گوڵپی یەکێکە لە تێکۆشەرە دێرینەکانی هەرێمی کوردستان و بەشداری خەباتی ناوشارو شاخی کردووەو دواتریش ئەندامی خوولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان بووەو پاشانیش بەشداری خەباتی مەدەنی کردووەو ماوەی چەند ساڵێکیشەوە Continue Reading »
هەتاوەکو ئێستاش هەر کە باسی فەلسەفەی بوونیاتگەریی بکەین، یەکسەر مەلی هزرمان بۆ چەند ناوێک دەڕوات، یەکێکیش لەو ناوانە فەیلەسوفی فەرەنسی ” Claude Lévi-Straussکلۆد لێڤی شتراوس” ئەم پیاوە لە جیهاندا کۆمەڵێک Continue Reading »
…..ئەردەڵان عەبدوڵڵا…… لە وتاری پێشوومدا لەبارەی فەیلەسوفی ئیسرائیلی یووڤال نوح هەراری،باسم لە کتێبی «هۆشمەندەکان» کرد، لەم وتارەشدا باس لە کتێبێکی گرنگی تری ئەم فەیلەسووفە دەکەم کە ئەویش» 21 وانە بۆ Continue Reading »
عەلی بەدر یەکێکە لە قەڵەمە جوانەکانی ئەدەبی عیراقی، ئەم نووسەرە خاوەنی شێوازێکی تایبەتی نووسینە و ناوەڕۆکی رۆمانەکانیشی گوزارشت لە کۆمەڵگە و کەسایەتی عیراقی دەکات. یەکێک لە رۆمانە جوانەکانی « هەورژەن»ە Continue Reading »
ئەو قسەیە راست نییە کە دەگوترێت فەلسەفە تەنها کاری پیاوانە و ژنان لە بواری فەلسەفیدا دەستڕەنگینیان نییە، چونکە لەناو کتێبخانەی فەلسەفی جیهاندا، کۆمەڵێک ناوی جوانی فەیلەسووفی ژنانمان هەیە، یەکێکیش لەوانە Continue Reading »
هەمیشە فەیلەسووفەکان دونیابینینمان بۆ ژیان فراوانتر دەکەن، هەربۆیە خوێندنەوەی بەرهەمەکانیان، کارێکی گرنگ و زەروورییە. هەرچەندە زۆرجار فەلسەفە بەوە تاوانبار دەکرێت، کە تەنها کاری نوخبەیە و دوورە لە خەڵکی ئاسایی و Continue Reading »
خوێندنەوەیەک بۆ رۆمانی کوشتن لەبەغدادی سینان ئەنتۆن زۆرجار بەناڕەوا مەسیحییەکانی عیراق بەوە تاوانبار دەکرێن، کە زۆرینەیان هەڵوێستی سیاسییان نییە و لەگەڵ رژێم بوون، ئەم دیمەنە خراپەش لای زۆرێک لەلای ئێمە Continue Reading »
نووسەر لەم کتێبەدا باسی لایەنی جوگرافیی و کۆمەڵایەتی و ئایینی و فەرهەنگی و سیستەمی پەروەردە و سیستەمی سیاسی و ئابووریی و پیشەشازی کردووە. لە بەشێکی تایبەتیشدا باسی مێژووی ئەدەبی روسی Continue Reading »
کتێبی ئێمیل زۆلا نووسەر و بیرمەند و چالاکوانێکی مەدەنی گەورەی فەرەنسا و جیهان بڵاوکرایەوە. ئەم کتێبەم لە نووسینی ئەردەڵان عەبدوڵڵایە و لێکۆڵینەوەیەکی گشتگیرە لە بارەی نووسەری مەزنی فەرەنسا و جیهان Continue Reading »
خوێندنەوەیەک بۆ کتێبی ” خەونێک لە وڵاتی پیاوە بچکۆلەکاندا” ئازاد بەرزنجی کورتە چیرۆک یەکێکە لە ژانرە جوان و جێژبەخشەکانی ئەدەب، زۆربەی گەلانی جیهان، خاوەنی فەرهەنگێکی ئێجگار دەوڵەمەندن لە بواری کورتەی Continue Reading »
هەموو ئێوارەیەک پیاوێکی تەمەن سەد ساڵەی باڵا بەرزم دەبینی، لەسەر یەکێک لە کورسییەکانی باخچەی لۆکسۆمبورگ دادەنیشت. لە هاویناندا لەژێر سێبەری داری کەستانەکاندا دادەنیشت، لە زستانیشدا خۆی دەخستە بەردەم هەتاو لەسەر Continue Reading »
پاش ئه‌وه‌ی ماوه‌ی دوانزه سه‌عات كاری كردووه، ته‌نها پانزه سه‌نتی وه‌كو كرێ ده‌ستكه‌وتووه. له ئێواراندا ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ماڵه هه‌ژار و ناخۆشه‌كه‌ی. به‌سه‌ر شۆسته‌كه‌دا ده‌ڕوات، كه به‌هۆی سه‌رماوه بۆته یه‌ك پارچه Continue Reading »
میسر لە سەدەی نۆزدە و بیستدا، بووبوە مەڵبەندێکی گەورەی رۆشنگەری عەرەبیی و ئیسلامیش، دیارە ئەمەش بەهۆی بوونی کۆمەڵێک بیرمەند و رووناکبیری گەورەوە بوو، کە رۆڵی سەرەکیان گێڕا لە بووژانەوەو پێشخستنی Continue Reading »
هەتاوەکو ئێستاش نازاندرێت بۆچی «پلاتۆن» فەیلەسووفی ناسراوی یۆنان هێندە دژی شاعیرەکان بوو، رازی نەبوو لە کۆمارە خەیاڵاوییەکەیدا، شاعیران هەبن. لە کاتێکدا کۆمارەکەی پلاتۆن شتێکی خەیاڵیی بوو، خەیاڵ و شیعریش پەیوەندییەکی Continue Reading »
هەمیشە ئەدەب خاوەنی قوتابخانە و رێچکەی تایبەتی خۆی بووە، سەرەتا فەیلەسووفەکان و پاشان نووسەران، هەوڵیانداوە شرۆڤە و تێڕوانینی تایبەت بە ئەدەب دابنێن. بەدڵنیاییەوە هەروەک چۆن لە سیاسەت و فکردا، کۆمەڵێک Continue Reading »
هەمیشە لە نێوان ئایین و فەلسەفەدا جۆرێک لە ناکۆکی و دژ بە یەکییەک هەبووە، لەوەتی فەلسەفەش دروستبووە، نیقاشێکی گەورە لە نێوان فەیلەسووفان و زانایانی ئایینی بەرپا بووە. ئایا هەق بەلای Continue Reading »
له كۆتایی هه‌شتاكاندا مامۆستا برایم خه‌یاتی نه‌مر، گۆرانی «ئێمه گیانێكین له‌دوو جه‌سته‌دا» بڵاوكرده‌وه. پاش ماوه‌یه‌ك ئه‌و گۆرانییه‌بووه وێردی سه‌ر زمانی هه‌موو خه‌ڵكی، گۆرانییه‌كه چ ئاوازه‌كه‌ی و چ ده‌نگه خۆشه‌كه‌ی مامۆستا Continue Reading »
هەتاوەکو نەچووبومە ئەڵمانیا، وامدەزانی ئەوەی پێی دەڵێن هۆلۆکۆس و لەناوبردنی جوولەکان، درۆیەکی گەورەیە کە لە لایەن ئیسرائیلەوە دروستکراوە. لێ کاتێک لە ئەڵمانیا هەندێک کەسی چەپی ئەڵمانی باشـم ناسیی و دواتریش Continue Reading »
هەمیشە زمانی هونەر لە هەموو زمانەکانی تر، کاریگەرتر و ئاسانترە، لەهەمانکاتیشدا دەتوانێت بچێتە هەموو ماڵێکەوەو کار لە هەست و نەستیان بکات. تراژیدیای کوردە فەیلییەکان یەکێکی ترە لە تاوانە دڕندەو نامرۆییەکانی Continue Reading »